Mieszaniec

Mieszaniec, krzyżówka, hybryda (hybryd), bastard – osobnik powstały w wyniku skrzyżowania dwóch organizmów rodzicielskich należących do innych ras, odmian, podgatunków, gatunków lub rodzajów. Mieszańce uzyskiwane są na drodze rozmnażania płciowego.

W wyniku krzyżowania osobników w obrębie jednego gatunku (między podgatunkami, odmianami, rasami) powstają mieszańce wewnątrzgatunkowe, przy krzyżowaniu osobników zaliczanych do różnych gatunków lub rodzajów odpowiednio międzygatunkowe i międzyrodzajowe.

Zwyczajowo mieszańce roślin nazywa się hybrydami, a mieszańce zwierząt bastardami (jednak rozróżnienie to często nie jest przestrzegane).

Metody krzyżowania stosuje się często w produkcji roślinnej i zwierzęcej. Prócz mieszańców krzyżowania międzygatunkowego istnieją też mieszańce szczepieniowe (czyli wegetatywne), które powstają w wyniku połączenia tkanek osobników różnych genetycznie.

Niekiedy hybrydy międzygatunkowe okazują się płodne, dając początek nowym gatunkom. Wiele roślin uprawnych stanowi wynik takiego krzyżowania. Jednym z pierwszych tak powstałych gatunków, którego historia została dokładnie udokumentowana, jest pierwiosnek Primula kewensis, wyhodowany w 1912 w ogrodzie botanicznym Kew Gardens jako krzyżówka P. floribunda i P. verticillata.

Wykorzystanie ludzkiego materiału genetycznego

Brytyjska placówka HFEA (The Human Fertilisation and Embryology Authority), regulująca badania naukowe nad ludzkim płodem i medyczne aspekty rozrodczości, w 2007 wyraziła zgodę na tworzenie w celach badawczych zarodków ludzko-zwierzęcych^[1]^[a].

Przykłady mieszańców

ssaki:
- kotowate:
  - legrys – mieszaniec lwa i tygrysicy
  - tyglew – mieszaniec tygrysa (najczęściej syberyjskiego) i lwicy
  - jaglew – mieszaniec jaguara i lwicy
  - pumpart – mieszaniec pumy płowej (samca lub samicy) i lamparta (odpowiednio samicy lub samca)
  - eurochaus – mieszaniec kota błotnego (chausa) i żbika europejskiego
- niektóre rasy kota domowego:
  - kot savannah – mieszaniec afrykańskiego serwala i kota domowego
  - chausie – mieszaniec kota błotnego i kota domowego
  - kot bengalski – mieszaniec kotka bengalskiego (dzikiego) i kota domowego
    - toyger – mieszaniec kota bengalskiego (rasa) i kota domowego
    - serengeti – mieszaniec kota bengalskiego (rasa) i rasy kot orientalny
  - safari – mieszaniec ocelota argentyńskiego i kota domowego
  - bristol – mieszaniec margaja z kotem domowym
- niektóre rasy psa domowego:
  - wilczak – mieszaniec wilka i psa
    - wilczak czechosłowacki – rasa psa
    - saarlooswolfhond (wilczak Saarloosa) – rasa psa
    - wilczak włoski – rasa użytkowa nieuznawana przez FCI
    - wilczak chiński – rasa użytkowa nieuznawana przez FCI
  - pies Sulimowa – mieszaniec szakala złocistego i psa
  - coydog – mieszaniec kojota i psa
- wołowate:
  - żubroń – mieszaniec żubra i bydła domowego
  - beefalo lub cattalo – mieszaniec bizona i bydła domowego
  - żubrobizon – mieszaniec żubra i bizona
  - dzo – mieszaniec jaka i bydła domowego
  - yakalo – mieszaniec jaka i bizona
  - zobo – mieszaniec jaka i zebu
- koniowate:
  - zebroid – mieszaniec zebry i innych koniowatych (konia, osła):
    - zebrula – mieszaniec zebry i konia
    - zebryna – mieszaniec klaczy zebry i osła
  - muł – mieszaniec klaczy konia domowego i ogiera osła domowego
  - osłomuł (oślik) – mieszaniec klaczy osła domowego i ogiera konia domowego
- wielbłądowate:
  - birtugan – mieszaniec dromadera i baktriana
  - cama – mieszaniec lamy i dromadera
- świniowate:
  - świniodzik – mieszaniec dzika i świni domowej
ptaki:
- kurowate:
  - skrzekot – naturalny mieszaniec cietrzewia i głuszca

Mieszańce w fantastyce

W fantastyce, zarówno w książkach jak i filmach istnieje wątek nadprzyrodzonych mieszańców, najczęściej człowieka i istoty nadnaturalnej. Oto najpowszechniejsze przykłady takich hybryd:

Heros – w mitach greckich Heros był potomkiem boga lub bogini i człowieka. Przykładem półboga w mitologii jest Achilles lub Herakles. Powieść Percy Jackson i bogowie olimpijscy przedstawia dzieci zrodzone z greckiego boga i człowieka. Percy Jackson – tytułowy bohater – posiada potężne moce swojego ojca, aczkolwiek nie jest nieśmiertelny tak jak on. Wszyscy herosi po boskim rodzicu dziedziczą ogromne moce i urodę, natomiast tak jak ludzki rodzic są śmiertelni i mają ludzkie uczucia.

Dhampir – legendy o dhampirach wywodzą się z folkloru cygańskiego. Dhampir to mityczny mieszaniec, potomek ludzkiej kobiety i wampirycznego ojca. Dhampiry posiadają zdolności typowe dla wampirów, to znaczy czynnik regeneracyjny, ostre zmysły i zwiększoną kondycję, lecz bez wampirzych słabości. Często stają po stronie dobra walcząc z „czystymi” wampirami. Najpopularniejszym pół człowiekiem, pół wampirem jest bohater komiksów Marvela – Blade (jednak Blade stał się półwampirem, będąc jeszcze w łonie matki, w chwili gdy została ona ukąszona przez wampira, a nie poprzez współżycie seksualne). Blade został łowcą wampirów, aby pomścić śmierć swojej matki, a dzięki ludzkiej stronie nie ma słabości typowych dla wampirów. W powieści Zmierzch dhampirzycą jest córka Edwarda, Renesmee.

Nefilim – dziecko anioła i człowieka. Wątek półanioła występuje w serii Dary anioła oraz w powieści Anioł. W serii Dary anioła istnieją potomkowie aniołów walczący z demonami, nazywają się nocnymi łowcami i stoją po stronie ludzkości.

Kambion – w mitologii średniowiecznej fantastyczne stworzenie zrodzone ze związku demona z człowiekiem. Najczęściej był owocem stosunku inkuba z kobietą, ale mógł też być synem sukkuba i mężczyzny. Jednym z najbardziej znanych kambionów w literaturze europejskiej był Merlin.

Zobacz też

Uwagi

↑ W Polsce ustawa o leczeniu niepłodności (Dz.U. z 2020 r. poz. 442) w art. 86 zabrania takich doświadczeń pod karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

Przypisy

↑ Katarzyna Świerczyńska, Artur Grabarczyk: Zwierzoczłowiek podzielił świat, dziennik.pl, 5 listopada 2007 [dostęp 2019-02-28]

Bibliografia

Mały słownik biologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1972.

[2] W Polsce ustawa o leczeniu niepłodności (Dz.U. z 2020 r. poz. 442) w art. 86 zabrania takich doświadczeń pod karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

[1] Katarzyna Świerczyńska, Artur Grabarczyk: Zwierzoczłowiek podzielił świat, dziennik.pl, 5 listopada 2007 [dostęp 2019-02-28]

[1]

[a]