Mistrz Zwiastowania z Jodłownika
Mistrz Zwiastowania z Jodłownika – anonimowy malarz gotycki aktywny w Krakowie w latach 1490–1510.
 Zwiastowanie – obraz z Jodłownika | |
| Data urodzenia |
XV wiek |
|---|---|
| Data śmierci |
XVI wiek |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
Działalność artystyczna
edytujPrzydomek otrzymał od obrazu Zwiastowanie znajdującego się przez dłuższy okres w kościele parafialnym w Jodłowniku. Na przełomie XV i XVI wieku prowadził pracownię w Krakowie. Uprawiał malarstwo tablicowe i ścienne, głównie dla krakowskich klasztorów dominikanów i augustianów. Współpraca z klasztorem augustianów na Kazimierzu na przełomie wieków może pozwalać na identyfikowanie go jako jednego z dwóch malarzy: Jana Goraja, aktywnego w mieście od 1489 roku lub Joachima Libnaua, aktywnego od 1496 roku. Działalność obu trwała do końca lat 30. XVI wieku[a], a najpóźniejsze dzieło powstałe w warsztacie Mistrza datowane jest na lata 1510–1520[b]. Wszystkie prace, które posiadają charakterystyczną manierę Mistrza, są niekiedy identyfikowane jako dzieła jego warsztatu[1]. Na podstawie niektórych elementów widocznych na obrazach Zwiastowanie i Wizja św. Jacka Odrowąża wnioskuje się, iż Mistrz Zwiastowania musiał mieć styczność ze sztuką wenecką[2].
Charakterystyka twórczości
edytuj| Przypisywane prace | ||
|---|---|---|
| Obraz | Opis formalny i proweniencja | Opis |
| |
132 × 100,5 cm, tempera na desce. Obraz został wykonany dla kaplicy Trzech Krzyży w kościele dominikanów w Krakowie. W nieznanym okresie został przeniesiony do kościoła parafialnego w Jodłowniku. Od 1906 roku znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie. | |
 |
Obraz wykonany dla kościoła parafialnego w Zawadzie. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie. | |
 |
Obraz znajdował się w kościele parafialnym w Czulicach; obecnie w kościele Mariackim w Krakowie. | Obraz przedstawia trzech świętych: Jana Ewangelistę, Jana Chrzciciela i Jana Jałmużnika. Ukazanie postaci św. Jana Jałmużnika pozwala datować obraz na lata po 1501, czyli po roku kiedy do Polski powrócił Mikołaj Lanckoroński, propagator kultu Jana Jałmużnika w Polsce[3]. |
 |
Obraz datowany był na rok ok. 1480, z czym nie zgodził się Jerzy Gadomski[4]. Obraz znajduje się w kościele parafialnym w Mircu. | Obraz nie zachował się w oryginalnej formie. Jego część, m.in. głowa świętego, została przemalowana. Zachowane elementy zachowały styl warsztatu Mistrza Zwiastowania: twarze aniołów wykonane są w stylu głów św. Jana Ewangelisty z obrazu Trzej święci Janowie lub Gabriela ze Zwiastowania. Z tego samego obrazu zaczerpnięta została szachownicowa posadzka. Dłonie świętego są uderzająco podobne do dłoni Marii z obrazu Madonny z goździkiem. Widoczne są próby ukazania przez malarza przestrzeni we wnętrzu:
|
 (fragment) |
Obraz wykonany dla kościoła dominikanów w Krakowie; od XVII wieku przechowywany w kościele parafialnym w Odrowążu. | |
 (Matka Boska Pocieszenia) |
Jedyne zachowane malowidło ścienne Mistrza Zwiastowania znajdujące się w krużganku klasztoru augustianów w Krakowie. | |
| Święta Barbara i św. Katarzyna | Postaci świętych znajdujące się na dwóch skrzydłach w Sromowcach Niżnych[5]. | Do œuvre malarza oba wizerunki zostały przypisane w 1982 roku przez Tadeusza Chrzanowskiego i Mariana Korneckiego[6]. |
Mistrz Zwiastowania należy do artystów przełomu wieków tworzącym w tzw. stylu lśniącym, charakteryzującym się rzeźbiarskim konkretyzowaniem form, malowaniem lśniących karnacji i połyskujących w świetle włosów, tkanin oraz wypukłości przedmiotów[1]. Do innych charakterystycznych cech malarstwa warsztatu Mistrza Zwiastowania należą: skierowany na widza wzrok głównych postaci, plastycznie modelowane tła o motywach roślinnych, podobny typ głów, motyw skręconej banderoli oraz bogate w detale pejzaże[4].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Gadomski 1988 ↓, s. 168.
- ↑ Jerzy Gadomski. O podróżach artystycznych malarzy cechu krakowskiego w drugiej połowie XV i na początku XVI wieku. „Folia Historiae Artium”. Tom XXIX, s. 33–36, 1993. Lech Kalinowski (red.). Kraków: Polska Akademia Nauk, Oddział w Krakowie. ISSN 0071-6723. [dostęp 2016-05-25].
- ↑ Gadomski 1988 ↓, s. 170.
- ↑ a b c Gadomski 1988 ↓, s. 169.
- ↑ Labuda (red.), Secomska (red.) 2004 ↓, s. 286.
- ↑ Tadeusz Chrzanowski, Marian Kornecki Sztuka Ziemi Krakowskiej, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982 za: Labuda (red.), Secomska (red.) 2004, s. 286.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski 1460–1500. T. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988. ISBN 83-01-05601-0.
- Adam Labuda (red.), Krystyna Secomska (red.): Malarstwo gotyckie w Polsce. T. II. Cz. trzecia. Warszawa: Wydawnictwo DIG, 2004. ISBN 83-7181-348-1.