Neorenesans

Neorenesans – nurt w architekturze XIX-wiecznego historyzmu, nawiązujący formalnie do architektury renesansowej. W krajach Europy Środkowej nawiązywano przede wszystkim do tzw. renesansu północnego.

Teoretyczny grunt dla rozwoju neorenesansu został przygotowany już na początku XIX w. przez publikacje Jeana-Nicholasa-Louisa Duranda (Précis des leçons d’architecture données à l’École royale polytechnique, lata 1802–1805) oraz Auguste-Henri-Victora Grandjean de Montigny’ego (Architecture toscane: palais, maisons, églises et autres édifices publics et privés principalement des 15e, 16e et 17e siècles). Do najwcześniejszych budowli wzorowanych na renesansie rzymskim należy zabudowa Rue de Rivoli w Paryżu, projektu Charlesa Perciera i Pierre’a Fontaine’a.

W Monachium od drugiego dziesięciolecia XIX w. zaczął powstawać szereg budynków projektu Leo von Klenzego, w większości nawiązujących do renesansu florenckiego i rzymskiego (np. pałac książąt Leuchtenberg, wzorowany na rzymskim Palazzo Farnese). Liczne nawiązania do renesansu pojawiły się również w zabudowie Ludwigstraße w Monachium, uważanej jednak za realizację w stylu arkadowym.

Kolejne wczesne realizacje w tym stylu powstały w Londynie. Są to siedziby dwóch klubów: Traveller’s Club (budowa ukończona w 1832 r.) i Reform Club (1837–1841), obie zaprojektowane przez Charlesa Barry’ego.

Neorenesans osiągnął największe znaczenie między 1870 i 1890. Formy neorenesansowe były uważane przez architektów ścisłego historyzmu za wiążące, w odróżnieniu od historyzmu romantycznego, który dopuszczał swobodną interpretację. Odwołanie do stylu historycznego odnosiło się jednak najczęściej jedynie do elewacji. Neorenesans był propagowany m.in. przez niemieckiego architekta Gottfrieda Sempera.

W stylu neorenesansowym wznoszono przede wszystkim obiekty użyteczności publicznej, takie jak banki, ratusze czy szkoły, jak również wiele kamienic czynszowych. Styl dotyczył także urządzania wnętrz. Największy zespół architektury neorenesansowej znajduje się w Wiedniu, m.in. większa część budowli Ringu.

Równolegle z neorenesansem rozwijał się neobarok, który około 1885 osiągnął równe mu znaczenie. Około 1900 neorenesans wychodzi ostatecznie z mody. Przykładem architektury okresu schyłkowego jest powstały w latach 1906–1911 w Szczecinie budynek rejencji szczecińskiej, obecnie użytkowany jako urząd województwa zachodniopomorskiego.

Galeria

Świat

• 
  Rue de Rivoli, Paryż, budowa rozpoczęta w 1802 r., proj. Charles Percier i Pierre François Louis Fontaine
• 
  Pałac książąt Leuchtenberg, Monachium, 1817–1821, proj. Leo von Klenze
• 
  Siedziba Reform Club, Pall Mall, Londyn, 1837–1841, proj. Charles Barry
• 
  Pałac w Schwerin, 1845–1857
• 
  Pałac Jacoba Rotschilda w Waddesdon, 1874–1889

Polska

• 
  Dworzec kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Warszawie, proj. H. Marconi
• 
  Kościół św. Karola Boromeusza w Warszawie, proj. H. Marconi
• 
  Kościół Wszystkich Świętych w Warszawie, proj. H. Marconi
• 
  Hotel Europejski w Warszawie, proj. H. Marconi
• 
  Collegium Chemicum w Poznaniu proj. E. Madurowicz i R. Sławski
• 
  Ratusz w Bielsku-Białej proj. Emanuel Rost jun.
• 
  Ratusz w Kamiennej Górze
• 
  Ratusz w Starogardzie Gdańskim
• 
  Dworzec kolejowy w Sosnowcu
• 
  Ratusz w Opolu
• 
  Pałac Fipperów w Prudniku
• 
  Budynek dawnej Kasy Oszczędności Miasta Tarnowa
• 
  Retoryka kamienice
• 
  I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi

Bibliografia

• M. Zgórniak, Wokół neorenesansu w architekturze XIX wieku : podstawy teoretyczne i realizacje, Wyd. 2, Kraków 2013.
• Słownik terminów artystycznych i architektonicznych, Historia sztuki, tom 19, Biblioteka Gazety Wyborczej, Kraków 2011, ISBN 978-83-62095-59-9, s. 280.