Nyks
Nyks (stgr. Νύξ Nýx – noc, łac. Nox – noc) – w mitologii greckiej bogini i uosobienie nocy (ciemności nocnej)[1][2].
| bogini nocy (ciemności nocnej) | |
 William-Adolphe Bouguereau: Noc, obraz olejny na płótnie, 1811 | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Atrybuty |
skrzydła u ramion, ciemna szata, zawój wokół twarzy, rydwan, gwiazdy |
| Siedziba |
na dalekim Zachodzie (poza krainą Atlasa) |
| Teren kultu | |
| Szczególne miejsce kultu | |
| Rodzina | |
| Rodzeństwo | |
| Dzieci |
z Erebem: |
Należała do bogów pierwotnych (Protogenoi). Uchodziła za córkę Chaosu[3][4][5]. Z Erebem, który był jej bratem, miała córki: Hemerę i Nemezis oraz synów: Eter i Charona, natomiast z Tartarem (niektóre źródła podają, iż para boskich braci nie miała ojca) – Tanatosa (Śmierć) i Hypnosa (Sen), a z Uranosem – Lyssę (Szał)[4][5][6][7]. Bez udziału pierwiastka męskiego zrodziła szereg bóstw, uosobień, abstrakcji, demonów: Apate (Zdrada, Oszustwo), Filotes (Czułość, Przyjaźń), Geras (Starość), Momos (Szyderstwo, Sarkazm), Morosa (Los, Zgon), kery, Eris (Niezgoda), Mojry[1][4][8]. Niekiedy uważano ją za matkę Erynii i Hesperyd[1][3].
W gigantomachii walczyła po stronie bogów olimpijskich[1]. Swą siedzibę miała na dalekim Zachodzie (poza krainą Atlasa).
Jej kult należał do rzadkości, czczono ją w Megarze.
W sztuce przedstawiana jest zwykle jako kobieta ze skrzydłami u ramion, w ciemnej szacie, z zawojem wokół twarzy, na rydwanie, w towarzystwie Gwiazd[1][2]. Wyobrażenie bogini występuje między innymi w greckim malarstwie wazowym i rzeźbie (sarkofagi i nagrobki; fryz Ołtarza Pergamońskiego, przedstawiający sceny z gigantomachii)[1].
Imieniem bogini nazwano jedną z planetoid – (3908) Nyx, a także drugi księżyc Plutona – Nix.
Potomstwo Nyks
edytujWiększość zrodziła sama z siebie lub z Erebem, wersje są różne.
Demony i bogowie spraw śmierci, niedoli, różnych uczuć
edytujZobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 307. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).).
- ↑ a b Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 530. ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 254. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ a b c Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 18. ISBN 83-221-0111-2.
- ↑ a b Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 39. ISBN 83-7391-077-8.
- ↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí, dz. cyt., s. 307, 120, 195, 198.
- ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, dz. cyt., s. 87, 254.
- ↑ Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, dz. cyt., s. 103, 254.
Bibliografia
edytuj- Aaron J. Atsma: Nyx. theoi.com. [dostęp 2010-07-28]. (ang.).
- Nyx. mythindex.com. [dostęp 2010-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-06)]. (ang.).
- Hezjod: Narodziny bogów (Theogonia); Prace i dni; Tarcza. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999. ISBN 83-7255-040-9.
- Homer: Iliada. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968, s. 246. L-16-1023.
- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2003, s. 842. ISBN 83-7399-022-4.
- Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon: νύξ. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-01]. (ang.).
- Carlos Parada: Nyx. maicar.com. [dostęp 2010-07-28]. (ang.).
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Nyx. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-04-29]. (ang.).
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Nyx. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-04-29]. (ang.).
- Theoi.com: Nyx. theoi.com. [dostęp 2014-04-25]. (ang.).