Oświata w Irlandii

Oświata w Irlandii – system oświatowy w Irlandii kierowany jest centralnie przez Ministerstwo Edukacji i Umiejętności (irl. An Roinn Oideachais agus Scileanna, ang. Department of Education and Skills).

Sprawuje ono nadzór, decyduje o zmianach, w jego gestii są również programy nauczania, a także kontrola pracy nauczycieli. Możliwość tworzenia szkół mają osoby prywatne, władze kościelne, czy inicjatywy lokalne poszczególnych hrabstw^[1]. 90% wszystkich szkół w kraju należy do Kościoła katolickiego. Edukacja odbywa się w języku angielskim lub irlandzkim (irl. Gaelscoileanna)^[2].

Obowiązek szkolny w Irlandii trwa od 6 do 15 roku życia. Alfabetyzm w Irlandii, czyli zdolność pisania i czytania powyżej 15 roku życia wynosi ogółem – 99% (2003 r.)^[3]

Zawód nauczyciela w Irlandii jest zawodem regulowanym, od roku szkolnego 2012/2013 każdy nauczyciel, zatrudniony na stawkach państwowych musi być zarejestrowany w Radzie Nauczania (irl. An Comhairle Mhúinteoireachta, ang. The Teaching Council)^[4]. Instytucja ta dba o odpowiednie przygotowanie merytoryczne nauczycieli i rozpoznaje zdobyte nauczycielskie kwalifikacje zawodowe.

System szkolnictwa^[5]

90% wszystkich szkół w kraju należy do Kościoła katolickiego. Państwo opłaca większość kosztów prowadzenia tych placówek, a budynki, w których się znajdują są własnością kościelną. W związku z tym Kościół ma prawo określania ich „etosu”, co oznacza m.in. prawo decydowania o rekrutacji, w tym prawo odrzucania dzieci nieochrzczonych (tzw. „bariera chrztu”). Od września 2018 obowiązuje ustawa usuwająca prawo selekcji religijnej uczniów w szkołach finansowanych przez państwo. Do 2030 rząd planuje utworzyć minimum 400 (do 13% ogółu) szkół bezwyznaniowych lub wielowyznaniowych^[6].

Przedszkola

Przedszkola (irl. Luath-Óige, ang. Early Childhood/Pre-school) – nie są one obowiązkowe, a ze względu na miesiąc urodzenia dzieci zaczynają naukę w wieku trzech lub czterech lat^[7]. Szkolne prawo umożliwia rozpoczęcie nauki w wieku czterech, pięciu lub sześciu lat w szkole podstawowej. Prawie 40% dzieci rozpoczyna naukę w wieku 4 lat, a większość dzieci w piątym roku życia.

Szkoła podstawowa

Szkoła podstawowa (irl. Bunscoil, ang. Primary school) – jest obowiązkowa, bezpłatna, powszechna i wyznaniowa. Szczebel ten charakteryzuje się dość dużą swobodą zarówno pod względem stosowanych przez nauczycieli metod nauczania, jak i planu zajęć. W szkole podstawowej obowiązuje podstawa programowa (ang. curriculum) z 1999 roku oraz kształcenie zintegrowane przez cały okres jej trwania. W wyniku przeprowadzanych testów i sprawdzianów, uczeń zostaje dopuszczony do rozpoczęcia nauki w szkole ponadpodstawowej.

Szkoła podstawowa trwa osiem lat (dwie klasy „Infants” plus 6 klas):

Junior Infants (irl. Naíonáin Shóisearacha) – wiek 4–6
Senior Infants (irl. Naíonáin Shinsearacha) – wiek 5–7
First Class (irl. Rang a hAon) – wiek 6–8
Second Class (irl. Rang a Dó) – wiek 7–9
Third Class (irl. Rang a Trí) – wiek 8–10
Fourth Class (irl. Rang a Ceathar) – wiek 9–11
Fifth Class (irl. Rang a Cúig) – wiek 10–12
Sixth Class (irl. Rang a Sé) – wiek 11–13

Program nauczania szkoły podstawowej podzielony jest na:

język irlandzki oraz angielski
matematykę
edukację społeczną, środowiskową i naukową (ang. Social, Environment and Scientific Education)
sztukę łącznie muzyką, sztukami wizualnymi i dramatem (ang. Arts Education, including Visual Arts, Music and Drama)
wychowanie fizyczne
edukację społeczną, osobistą i zdrowotną (ang. Social, Personal and Health Education)

Państwo jest założycielem szkół religijnych, wieloreligijnych, niereligijnych oraz szkół irlandzkojęzycznych (irl. Gaelscoileanna). Na 3159 szkół podstawowych 246 jest irlandzkojęzycznych, a 32 szkoły są w części irlandzkojęzyczne^[8].

Najczęściej szkoły podstawowe zarządzane są przez organizacje religijne. W 2011 roku w Irlandii istniało 3159 szkół podstawowych i 141 specjalnych (117 katolickich, 1 międzyreligijna, 12 wieloreligijnych i 10 innych)^[8].

Poniższa tabela pokazuje podział szkół ze względu na etos (z wyłączeniem szkół specjalnych).

Typ	Liczba (wszystkie: 3159)	Procent
rzymskokatolicki	2875	91%
anglikański (Kościół Irlandii)	180	5,7%
wieloreligijny	77	2,4%
prezbiteriański	14	0,4%
międzyreligijny	8	0,3%
muzułmański	2	0,1%
metodystyczny	1	<0,1%
żydowski	1	<0,1%
kwakierski	1	<0,1%

Szkoła ponadpodstawowa

Szkoła ponadpodstawowa (irl. Iarbhunoideachas, ang. post primary school) – obejmuje szkoły średnie (irl. meánscoileanna, ang. secondary), zawodowe(irl. gairmscoileanna, ang. vocational), społeczne (irl. scoileanna pobail, ang. community) oraz wszechstronne (irl. scoileanna cuimsitheacha, ang. comprehensive). Szkoły średnie są własnością prywatną, szkoły zawodowe zarządzane są przez Zawodowe Komitety Edukacyjne (irl. Coistí Gairmoideachais, ang. Vocational Education Committees), szkoły społeczne i wszechstronne przez rady zarządzające różnych organizacji.

Szkoły ponadpodstawowe podzielone są na dwa cykle:

młodszy cykl (irl. Timthriall Sóisearach, ang. Junior Cycle) który jest obowiązkowy, trwający trzy lata, zakończony egzaminem Junior Certificate.
starszy cykl (irl. Timthriall Sinsearach, ang. Senior Cycle) nieobowiązkowy, trwa dwa lub trzy lata zakończony jednym z trzech egzaminów:
- tradycyjnym – Leaving Certificate (LC)
- zawodowym – Leaving Certificate Vocational Programme (LCVP)
- praktycznym – Leaving Certificate Applied (LCA)

Egzamin praktyczny uniemożliwia kontynuację nauki na studiach wyższych.

Poniższa tabela pokazuje podział szkół ze względu na etos^[9]

Typ	Liczba (wszystkie: 722)	Procent
rzymskokatolicki	352	48,8%
międzyreligijny	333	46,1%
anglikański (Kościół Irlandii)	23	3,2%
wieloreligijny	10	1,4%
kwakierski	2	0,3%
metodystyczny	1	0,1%
żydowski	1	0,1%

Szkoła pomaturalna

Szkoła pomaturalna (irl. Breisoideachas & Oiliúnt, ang. Further Education and Training) – obejmuje edukację i praktyki, które nie są częścią szkolnictwa wyższego, głównie przygotowanie zawodowe i kursy.

Szkolnictwo wyższe

Szkolnictwo wyższe (irl. Ard-Oideachas, ang. Higher education) – podzielone jest na sektor:

uniwersytecki, oferujący programy studiów w takich dziedzinach jak nauki humanistyczne, techniczne, ścisłe, społeczne, medyczne;.
nieuniwersytecki, do którego należą:
- instytuty techniczne;
- kolegia edukacyjne
- także prywatne kolegia dające kwalifikacje zawodowe.

Uznawanie kwalifikacji

Rozpoznawanie kwalifikacji (irl. Cáilíochtaí Aithint, ang. Qualifications Recognition) – Irlandia uznaje kwalifikacje zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/36/WE. Ogólnym rozpoznawaniem kwalifikacji zajmuje się National Qualifications Authority of Ireland (irl. Údarás Náisiúnta Cáilíochtaí na hÉireann, ang.), który bezpłatnie porównuje posiadane kwalifikacje do Narodowych Ram Kwalifikacji. Urząd zajmuje się także poradami w sprawie uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych wskazując odpowiedzialną za to instytucję^[10].

Szkoły wyższe

Osobny artykuł: Uczelnie w Irlandii.

Szkolnictwo wyższe składa się głównie z 7 uniwersytetów, 14 instytutów technicznych (politechnik), 7 college edukacyjnych. Szkoły posiadają kwalifikacje do nadawania stopni:

Higher Certificate – po ukończeniu dwóch lat studiów
Ordinary Bachelors Degree – licencjat -po ukończeniu trzyletnich studiów dziennych
Honours Bachelors Degree – wyższy licencjat – otrzymuje się go po skończeniu 3-4 letnich studiów
Graduate Diploma – certyfikat dla studentów podyplomowych, najczęściej po jednorocznym kursie zawodowym
Master degree – magister – studia 1–2-letnie
Doktorat – najwyższy stopień naukowy – trzyletnie studia badawcze^[11].

Narodowe Ramy Kwalifikacji

Narodowe Ramy Kwalifikacji – (irl. Creatoibre Náisiúnta na gCáilíochtaí -oficjalny skrót CNC, ang. National Framework of Qualifications – skrót NFQ) – jest to system umożliwiający porównanie kwalifikacji zdobytych w różnych szkołach, poprzez różne instytucje (np. FETAC, HETAC). Zapewnia także, że zdobyte kwalifikacje są odpowiedniej jakości i są rozpoznane w kraju i zagranicą.

poziom ERK	poziom NFQ	Przyznanie	polski odpowiednik^[12]
1	1	Level 1 Certificate	–
1	2	Level 2 Certificate	Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej
2	3	Level 3 Certificate Junior Certificate	Świadectwo ukończenia gimnazjum
3	4	Level 4 Certificate Leaving Certificate	Świadectwo ukończenia szkoły zawodowej
3	4	Level 4 Certificate Leaving Certificate	Świadectwo ukończenia – liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego, technikum, świadectwo dojrzałości lub matura
4	5	Level 5 Certificate Leaving Certificate
4	5	Level 5 Certificate Leaving Certificate	Świadectwo ukończenia szkoły policealnej
5	6	Advanced Certificate	–
5	6	Higher Certificate	–
6	7	Ordinary Bachelor’s degree	–
6	8	Honours Bachelor’s degree Higher diploma	licencjat lub inżynier
7	9	Master’s degree Postgraduate diploma	magister
8	10	Doctorate degree Higher doctorate	doktor, doktor habilitowany

Przypisy

↑ O ministerstwie edukacji. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).
↑ O szkołach irlandzkojęzycznyych. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).
↑ Ireland literacy. CIA.gov. [dostęp 2010-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-15)].
↑ Kominikat o obowiązku rejestracji. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).
↑ System edukacji Irlandii. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).
↑ Paul Hannon, Irlandia odwraca się od Kościoła, ale od katolickiej edukacji jest trudniej, „The Wall Street Journal. Gazeta Wyborcza” sobota–niedziela 15–16 września 2018, s. 5.
↑ Early Childhood. Department of Education and Skills. [dostęp 2015-11-30]. (ang.).
↑ ^a ^b Pełna lista szkół podstawowych. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).
↑ Lista szkół ponadpodstwowych. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).
↑ Rozpoznawanie kwailifikacji w Irlandii. [dostęp 2012-10-20]. (pol.).
↑ Joanna Orłowska – Irlandzki system szkolnictwa. [dostęp 2012-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-31)]. (pol.).
↑ Polska – Lista kwalifikacji i odpowiedniki. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] O ministerstwie edukacji. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).

[2] O szkołach irlandzkojęzycznyych. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).

[3] Ireland literacy. CIA.gov. [dostęp 2010-01-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-15)].

[4] Kominikat o obowiązku rejestracji. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).

[5] System edukacji Irlandii. [dostęp 2012-10-20]. (ang.).

[6] Paul Hannon, Irlandia odwraca się od Kościoła, ale od katolickiej edukacji jest trudniej, „The Wall Street Journal. Gazeta Wyborcza” sobota–niedziela 15–16 września 2018, s. 5.

[7] Early Childhood. Department of Education and Skills. [dostęp 2015-11-30]. (ang.).

[szkolypodstawowe-8] Pełna lista szkół podstawowych. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).

[9] Lista szkół ponadpodstwowych. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).

[10] Rozpoznawanie kwailifikacji w Irlandii. [dostęp 2012-10-20]. (pol.).

[11] Joanna Orłowska – Irlandzki system szkolnictwa. [dostęp 2012-10-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-31)]. (pol.).

[12] Polska – Lista kwalifikacji i odpowiedniki. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]