Odstęp QT

Odstęp QT – fragment zapisu elektrokardiograficznego od początku załamka Q do końca załamka T, obejmujący wspólny czas trwania zespołu QRS, odcinka ST i załamka T. Czas jego trwania i morfologia zapisu odpowiada depolaryzacji i repolaryzacji mięśniówki komór. Nieprawidłowy odstęp QT stwarza predyspozycję do występowania groźnych dla życia komorowych zaburzeń rytmu.

Odstęp QT

Odstęp QT obejmuje wspólny czas trwania zespołu QRS, odcinka ST i załamka T niezależnie od tego czy zespół QRS rozpoczyna się od załamka Q czy R^[1]. Długość odstępu QT zależy od rytmu serca, a także w minimalnym stopniu od płci i wieku badanej osoby^[2] i odpowiada w zapisie elektrokardiograficznym czasowi od rozpoczęcia depolaryzacji mięśnia komór do zakończenia okresu ich repolaryzacji^[1].

Skorygowany odstęp QT

Dla celów diagnostycznych najczęściej używany jest wzór Bazetta^[3] (od nazwiska jego twórcy fizjologa Henry’ego Cuthberta Bazetta^[4])

QT_{B}={\frac {QT}{\sqrt {RR}}}

gdzie:

QT_{B}

– skorygowany odstęp QT

RR

– odstęp od początku zespołu QRS do początku następnego zespołu QRS mierzony w sekundach.

Wartości QT skorygowane według wzoru Bazetta są zawyżone przy częstotliwości rytmu serca powyżej 100/min, natomiast zaniżone przy wartościach rytmu serca poniżej 50/min^[5].

Inne wzory stosowane w obliczeniu QTc^[3]:

wzór Fridericii (od nazwiska jego twórcy duńskiego lekarza Louisa Sigurda Fridericii^[6])

QT_{F}={\frac {QT}{\sqrt[{3}]{RR}}}

wzór Framigham (od nazwy badania, podczas którego został opracowany)^[7]

QT_{LC}={QT+0{,}154(1-RR)}

wzór Hodgesa (od nazwiska jego twórcy M. Hodgesa^[8])

QT_{H}={QT+1{,}75(HR-60)}

wzór Ashmana (od nazwiska jego twórcy amerykańskiego lekarza Richarda Ashmana^[9])

QT_{A}={K_{1}\log(10[RR+K_{2}])}

gdzie

K_{1}

= 0,390 dla kobiet i 0,380 dla mężczyzn, a

K_{2}

= 0,07

Obliczenia skorygowanego odstępu QT

Odstęp QT może różnić się długością trwania między poszczególnymi odprowadzeniami, wtedy kiedy końcowa część załamka T leży na linii izoelektrycznej w niektórych odprowadzeniach. W takim przypadku jako właściwy należy przyjąć najdłuższy zmierzony odcinek QT.
Załamek T może się łączyć z załamkiem U tworząc połączenie nie leżące w linii izoelektrycznej. W takim przypadku należy przyjąć jako koniec odstępu QT początek załamka U.
Załamek T może się łączyć z załamkiem P tworząc połączenie nie leżące w linii izoelektrycznej. W takim przypadku należy przyjąć jako koniec odstępu QT początek załamka P^[10].

Automatyczna analiza EKG, gdy wskazuje na wydłużenie QT, wymaga manualnej weryfikacji^[11]^[12].

Norma skorygowanego odstępu QT

Normy odstępu QT skorygowanego według wzoru Bazetta^[13]
QTc (ms)	Dzieci (1–15 lat)	Kobiety	Mężczyźni
prawidłowe	<440	<450	<430
graniczne	440–460	450–460	430–450
wydłużone	>460	>460	>450

Nieprawidłowy odstęp QT

Nieprawidłowy odstęp QT stwarza predyspozycję do występowania groźnych dla życia komorowych zaburzeń rytmu^[14]. Podczas ostrej fazy zawału mięśnia sercowego oraz po przebytym zawale mięśnia sercowego wydłużenie odstępu QT najczęściej powoduje częstoskurcz komorowy. W przypadku wrodzonego wydłużenia odstępu QT oraz wydłużenia odstępu QT związanego ze stosowaniem leków najczęściej występują torsade de pointes, migotanie komór lub torsade de pointes przechodzące w migotanie komór^[5].

Wrodzone skrócenie odstępu QT

zespół krótkiego QT

Nabyte skrócenie odstępu QT

hiperkalcemia
hiperkaliemia
wysiłek fizyczny

Wrodzone wydłużenie odstępu QT

Nabyte wydłużenie odstępu QT

choroby ośrodkowego układu nerwowego
- krwiak śródczaszkowy
- nadciśnienie śródczaszkowe
- przerzuty nowotworowe do mózgu
- tętniak tętnic mózgowych
- zakrzep śródczaszkowy
guz chromochłonny
hipotermia
jadłowstręt psychiczny
leki przeciwarytmiczne z grupy I (chinidyna, dyzopiramid, prokainamid, apryndyna)
leki przeciwarytmiczne z grupy III (amiodaron i sotalol)
leki psychotropowe (imipramina, tiorydazyna)
uszkodzenie i niedokrwienie mięśnia sercowego
zaburzenia elektrolitowe
zatrucie fosforanami organicznymi^[5]
zawał mięśnia sercowego

Przypisy

↑ ^a ^b Wagner 1999 ↓, s. 16.
↑ Dąbrowska i Dąbrowski 1993 ↓, s. 60.
↑ ^a ^b Sawicka-Parobczyk i Bieganowska 2010 ↓, s. 21.
↑ Henry Cuthbert Bazett. An analysis of the time-relations of electrocardiograms. „Heart”, s. 353–370, 7 1920. DOI: 10.1111/j.1542-474X.1997.tb00325.x.
↑ ^a ^b ^c ^d Dąbrowska i Dąbrowski 1993 ↓, s. 61.
↑ Louis Sigurd Fridericia. The Duration of Systole in an Electrocardiogram in Normal Humans and in Patients with Heart Disease. „Acta Medica Scandinavica”. 56, s. 469–486, 1920. DOI: 10.1046/j.1542-474X.2003.08413.x.
↑ Sagie A, Larson MG, Goldberg RJ, Bengston JR, Levy D. An improved method for adjusting the QT interval for heart rate (the Framingham Heart Study). „Am J Cardiol”. 70 (7), s. 797–801, marzec 1992. DOI: 10.1016/0002-9149(92)90562-D. PMID: 1519533.
↑ Hodges M, Salerno Q, Erlien D. Bazett’s QT correction reviewed. Evidence that a linear QT correction for heart rate is better. „J Am Coll Cardiol”. 1, s. 694, marzec 1983.
↑ Aschman R. Normal duration of QT interval. „Am Heart J”. 23, s. 522–534, marzec 1942.
↑ Wagner 1999 ↓, s. 57.
↑ Maria Trusz-Gluza. Ocena QT – wyzwanie elektrokardiografii.. „Kardiologia Polska”. 71, s. 300, 3 2013. DOI: 10.5603/KP.2013.0047.
↑ Mark Estes III. Computerized Interpretation of ECGs. Supplement Not a Substitute.. „Circulation: Arrhythmia and Electrophysiology.”. 6, s. 2–4, 2013. DOI: 10.1161/CIRCEP.111.000097.
↑ Sawicka-Parobczyk i Bieganowska 2010 ↓, s. 22.
↑ Sawicka-Parobczyk i Bieganowska 2010 ↓, s. 18.
↑ Andersen ED, Krasilnikoff PA, Overvad H. Intermittent muscular weakness, extrasystoles, and multiple developmental anomalies. A new syndrome?. „Acta paediatrica Scandinavica”. 5 (60), s. 559–564, wrzesień 1971. PMID: 4106724.
↑ Tawil R, Ptacek LJ, Pavlakis SG, DeVivo DC, Penn AS, Ozdemir C, Griggs RC. Andersen’s syndrome: potassium-sensitive periodic paralysis, ventricular ectopy, and dysmorphic features. „Annals of neurology”. 3 (35), s. 326–330, marzec 1994. DOI: 10.1002/ana.410350313. PMID: 8080508.

Bibliografia

Barbara Dąbrowska, Andrzej Dąbrowski: Podręcznik elektrokardiografii. Warszawa: PZWL, 1993, s. 60–61. ISBN 83-200-1648-7.
Galen S. Wagner: Elektrokardiografia praktyczna. Wrocław: Urban&Partner, 1999, s. 56–57. ISBN 83-85842-34-9.
Małgorzata Sawicka-Parobczyk, Katarzyna Bieganowska. Odstęp QT/QTc w elektrograficznym zapisie – ważny parametr, trudna ocena. „Forum Medycyny Rodzinnej”. 4, s. 17–25, 2010. Via Medica.

Linki zewnętrzne

Serwis o lekach wpływających na odstęp QT. [dostęp 2014-04-11].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CITEREFWagner199916-1] Wagner 1999 ↓, s. 16.

[CITEREFDąbrowskaDąbrowski199360-2] Dąbrowska i Dąbrowski 1993 ↓, s. 60.

[CITEREFSawicka-ParobczykBieganowska201021-3] Sawicka-Parobczyk i Bieganowska 2010 ↓, s. 21.

[Bazett-4] Henry Cuthbert Bazett. An analysis of the time-relations of electrocardiograms. „Heart”, s. 353–370, 7 1920. DOI: 10.1111/j.1542-474X.1997.tb00325.x.

[CITEREFDąbrowskaDąbrowski199361-5] Dąbrowska i Dąbrowski 1993 ↓, s. 61.

[Fridericia-6] Louis Sigurd Fridericia. The Duration of Systole in an Electrocardiogram in Normal Humans and in Patients with Heart Disease. „Acta Medica Scandinavica”. 56, s. 469–486, 1920. DOI: 10.1046/j.1542-474X.2003.08413.x.

[Framingham-7] Sagie A, Larson MG, Goldberg RJ, Bengston JR, Levy D. An improved method for adjusting the QT interval for heart rate (the Framingham Heart Study). „Am J Cardiol”. 70 (7), s. 797–801, marzec 1992. DOI: 10.1016/0002-9149(92)90562-D. PMID: 1519533.

[Hodges-8] Hodges M, Salerno Q, Erlien D. Bazett’s QT correction reviewed. Evidence that a linear QT correction for heart rate is better. „J Am Coll Cardiol”. 1, s. 694, marzec 1983.

[Ashman-9] Aschman R. Normal duration of QT interval. „Am Heart J”. 23, s. 522–534, marzec 1942.

[CITEREFWagner199957-10] Wagner 1999 ↓, s. 57.

[QT-11] Maria Trusz-Gluza. Ocena QT – wyzwanie elektrokardiografii.. „Kardiologia Polska”. 71, s. 300, 3 2013. DOI: 10.5603/KP.2013.0047.

[QT1-12] Mark Estes III. Computerized Interpretation of ECGs. Supplement Not a Substitute.. „Circulation: Arrhythmia and Electrophysiology.”. 6, s. 2–4, 2013. DOI: 10.1161/CIRCEP.111.000097.

[CITEREFSawicka-ParobczykBieganowska201022-13] Sawicka-Parobczyk i Bieganowska 2010 ↓, s. 22.

[CITEREFSawicka-ParobczykBieganowska201018-14] Sawicka-Parobczyk i Bieganowska 2010 ↓, s. 18.

[Andersen-15] Andersen ED, Krasilnikoff PA, Overvad H. Intermittent muscular weakness, extrasystoles, and multiple developmental anomalies. A new syndrome?. „Acta paediatrica Scandinavica”. 5 (60), s. 559–564, wrzesień 1971. PMID: 4106724.

[Tawil-16] Tawil R, Ptacek LJ, Pavlakis SG, DeVivo DC, Penn AS, Ozdemir C, Griggs RC. Andersen’s syndrome: potassium-sensitive periodic paralysis, ventricular ectopy, and dysmorphic features. „Annals of neurology”. 3 (35), s. 326–330, marzec 1994. DOI: 10.1002/ana.410350313. PMID: 8080508.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]