Order Wiernej Służby
Order Wiernej Służby[1], od 2000 Order Narodowy Wiernej Służby (rum. Ordinul „Serviciul Credincios”, Ordinul Național „Serviciul Credincios”) – order rumuński ustanowiony w 1932 przez króla Karola II[2], zniesiony w 1948[3] i restytuowany w 2000[4].
 Awers cywilnych insygniów I klasy | |
 Baretka orderu V klasy (pokojowa) | |
 Baretka orderu V klasy (wojenna) | |
 Baretka krzyża (pokojowa) | |
 Baretka krzyża (wojenna) | |
 Baretka medalu (pokojowa) | |
 Baretka medalu (wojenna) | |
| Ustanowiono |
król. – 28 kwietnia 1932 |
|---|---|
| Wycofano | |
| Święto | |
| Dewiza |
SERVICIUL CREDINCIOS |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
Historia
edytujPoczątki orderu sięgają ustanowienia Medalu Wiernej Służby w kwietniu 1878, do którego jako stopień wyższy w 1906 dodano Krzyż Wiernej Służby. 28 kwietnia 1932 nowa ustawa orderowo-odznaczeniowa ustaliła trzyklasowy Order Wiernej Służby z podziałem na trzy klasy: Krzyż Wielki (Mare Cruce), Wielki Oficer (Mare Ofițer) i Komandor (Komandor), oraz limitem do 225 osób we wszystkich klasach). 18 lutego 1937 dodano jako klasę najwyższą orderu Łańcuch (Colan) ograniczony do ośmiu osób i jako klasę najniższą Oficera (Ofițer) nadawanego maksymalnie 300 osobom, wraz z trzystopniowym rozszerzeniem krzyża (maksymalnie 15 000 odznaczonych) i trójstopniowym medalem, którego pierwsze dwa stopnie ograniczono do 9000 nadań[3].
W grudniu 1938 dodano odmianę wojenną do wszystkich klas i stopni. Przejęcie dyktatorskiej władzy przez Ion Antonescu w 1940 ograniczyło nadania w trakcie wojny 1941–1945 z sowietami tylko do krzyża i medalu. Powojenne rumuńskie władze komunistyczne, po wygnaniu monarchy w 1947, zniosły wszystkie dotychczasowe odznaczenia[3] nową konstytucją Rumuńskiej Republiki Ludowej z 13 kwietnia 1948[5].
Przywrócony został nową ustawą orderowo-odznaczeniową z 31 marca 2000 (opublikowaną 7 kwietnia 2000)[6]. Obecnie nadawany jest na podstawie statutu z 29 czerwca 2000. Może być przyznany w trzech wersjach: cywilnej, wojskowej (z mieczami pomiędzy odznaką i zawieszką) i wojennej (z mieczami podłożonymi pod odznaką, ze wstęgą ze złoconymi brzegami). Prezydent Rumunii jest z urzędu Wielkim Mistrzem Orderu odznaczonym Krzyżem Wielkim specjalnego wykonania. Święto orderu obchodzone jest 28 kwietnia – dzień ustanowienia orderu po raz pierwszy. Jest drugim najwyższym odznaczeniem rumuńskim nadawanym w czasie pokoju (po Orderze Gwiazdy, a przed Orderem Zasługi) i trzecim w czasie wojny (wówczas najwyższym jest Order Michała Walecznego)[7].
Podział na klasy i limity dla obywateli Rumunii:
- I klasa – Krzyż Wielki (Mare Cruce) – 120 cywilów, 30 wojskowych,
- II klasa – Wielki Oficer (Mare Ofițer) – 240 cywilów, 60 wojskowych,
- III klasa – Komandor (Comandor) – 480 cywilów, 120 wojskowych,
- IV klasa – Oficer (Ofițer) – 1 200 cywilów, 300 wojskowych,
- V klasa – Kawaler (Cavaler) – 2 400 cywilów, 600 wojskowych,
oraz połączone z orderem:
- trzystopniowy Krzyż Wiernej Służby – 8 400 osób,
- trzystopniowy Medal Wiernej Służby – 5 400 osób (dla dwóch wyższych stopni)[7].
Wygląd odznaczenia
edytujObecnie odznaka orderowa to emaliowany na niebiesko krzyż Ruperta z laurowym wieńcem pomiędzy ramionami. Środkowy medalion na połączeniu ramion zawiera Herb Rumunii na awersie, a na rewersie inskrypcję z nazwą orderu SERVICIUL CREDINCIOS (WIERNA SŁUŻBA) otoczoną wieńcem dębowym. Zawieszką jest kolejny wieniec z liści dębu. Wersja wojskowa posiada pomiędzy zawieszką a odznaką dodatkowe dwa skrzyżowane miecze z ostrzami skierowanymi w górę, a wersja wojenna ma miecze ułożone pomiędzy ramionami krzyża. Wieńce, medaliony i miecze są pozłacane dla klas I–IV, a dla klasy V – srebrne.
Gwiazda orderowa – tylko dla posiadaczy I i II klasy – ma wygląd rombu ułożonego ze złotych (dla kl. I) lub srebrnych (dla kl. II) promieni, z odznaką orderu umieszczoną wewnątrz.
Wstęga orderowa (lub wstążka dla niższych klas i stopni) jest niebieska, z szerokim białym paskiem pośrodku dla orderu; z białym paskiem wzdłuż środka i białymi paskami wzdłuż krawędzi dla krzyża; wąskim białym paskiem wzdłuż środka i wąskimi białymi paskami wzdłuż krawędzi dla medalu. Na wstążce orderu IV klasy (szer. 40 mm), dla odróżnienia od V klasy, umieszcza się rozetkę o średn. 25 mm. Klasę II i III nosi się na szyi (komandoria, szer. 45 mm), a klasę I na wielkiej wstędze (przez ramię do boku, szer. 100 mm).
Dla kobiet wyróżnionych I i II klasą insygnia są takie same jak dla mężczyzn, dla odznaczonych IV, V klasą oraz krzyżem – pozioma kokardka ze wstążki (dług. 120 mm), a przy medalu nieco krótsza kokardka (dług. 100 mm.).
Krzyż ma wygląd orderu V klasy ale jest nieemaliowany i wykonany z pozłacanego srebra, srebra lub brązowionego tombaku, w zależności od stopnia. Wersja wojskowa ma miecze u szczytu krzyża, a wersja wojenna pomiędzy ramionami.
Medal jest okrągły, z Herbem Rumunii na awersie i inskrypcją SERVICIUL CREDINCIOS na rewersie. Wykonany jest z pozłacanego srebra, posrebrzanego tombaku lub brązowionego tombaku, w zależności od stopnia. Wersja wojskowa i wojenna mają miecze u szczytu medali, różnią się jedynie wstążką (wojenna ma złote brzegi).
Cywilną miniaturą jest, w zależności og klasy lub stopnia:
- I kl. – rozetka (∅ 8 mm) na złotym galoniku (16 × 6 mm),
- II kl. – rozetka (∅ 8 mm) na srebrnym galoniku (16 × 6 mm),
- III kl. – rozetka (∅ 8 mm) na prostokącie ze wstążki (16 × 6 mm),
- IV kl. – rozetka (∅ 10 mm),
- V kl. – prostokąt ze wstążki (16 × 6 mm),
- krzyż – trójkąt równoboczny w kolorach wstążki (o boku 16 mm) – jeden wzór dla wszystkich stopni,
- medal – trójkąt równoboczny w kolorach wstążki (o boku 16 mm) – jeden wzór dla wszystkich stopni.
Wojskową miniaturą jest baretka w kolorach odpowiednich dla danej klasy lub stopnia:
- dla orderu – o wym. 24 × 10 mm (I, II, III kl.) lub 20 × 10 mm (IV i V kl.),
- dla krzyża – o wym. 18 × 10 mm (jeden wzór dla wszystkich stopni),
- dla medalu – o wym. 18 × 10 mm (jeden wzór dla wszystkich stopni).
Na baretkach wyższych stopni orderu umieszcza się dodatkowe akcesoria:
- I kl. – srebrna ośmiopromienna gwiazdka (∅ 8 mm),
- II kl. – srebrny romb (7 × 5 mm),
- III kl. – srebrny dysk (∅ 5 mm),
- IV kl. – rozetka (∅ 10 mm).
Wersja wojenna baretki ma dodatkowe złote krawędzie oraz:
- dla orderu – miecze srebrne (wg tekstu ustawy; na jej załączniku z wzorem graficznym miecze są złote)
- dla krzyża i medalu – miecze złote.
Miecze mają długość 15 mm; są umieszczane bezpośrednio na baretce pod akcesoriami (jeśli takie są)[4].
| Klasy | Nazwa polska |
Nazwa rumuńska |
Baretka wojskowa |
Baretka wojenna |
| I klasa | Krzyż Wielki | Mare Cruce | 
|
|
| II klasa | Wielki Oficer | Mare Ofițer | 
|
|
| III klasa | Komandor | Comandor | 
|
|
| IV klasa | Oficer | Ofițer | 
|
|
| V klasa | Kawaler | Cavaler |
|
|
| Krzyż | Crucea |
|
| |
| Medal | Medalia |
|
|
Odznaczeni
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: 1939, s. 503.
- ↑ Legea pentru Reorganizarea Ordinelor Naţionale Române promulgată prin Decretul Regal nr.1545 din 18 aprilie 1932 [w:] Colecțiune de legi și regulamente (rum.). Bukareszt: Eminescu, 1937, s. 24
- ↑ a b c Ordinul, crucea şi medalia naţională “Serviciul Credincios”. Scurt istoric. presidency.ro. [dostęp 2017-09-13]. (rum.).
- ↑ a b Legea nr.29/2000 privind sistemul naţional de decoraţii al României. presidency.ro, 2000-04-07. s. 56-67, 370-381. [dostęp 2017-09-13]. (rum.).
- ↑ Constituţia Republicii Populare Române din 1948 (Art. 44). cdep.ro, 1948-04-13. [dostęp 2017-09-13]. (rum.).
- ↑ Romania's National System of Decoration. [w:] Romanian Legislation, vol.64, 2003 [on-line]. presidency.ro. s. 311-525. [dostęp 2017-09-13]. (ang.).
- ↑ a b Ordonanţa de urgenţă a Guvernului nr.105/2000 privind reinstituirea Ordinului, Crucii şi Medaliei Naţionale "Serviciul Credincios". presidency.ro, 2000-07-10. [dostęp 2017-09-13]. (rum.).