Ostrołódka
Ostrołódka (Oxytropis DC.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (motylkowatych). Liczba gatunków określana jest zwykle na ponad 300[5][6], ale według bazy taksonomicznej Plants of the World online do rodzaju należy ponad 600 gatunków[3]. Różnice te odzwierciedlają trudności taksonomiczne, jakie wynikają z podobieństwa wielu gatunków i tworzenia mieszańców o cechach pośrednich[7]. Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą strefę umiarkowaną i okołobiegunową półkuli północnej. W Polsce rosną cztery gatunki z tego rodzaju.
 Oxytropis montana | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
ostrołódka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Oxytropis DC. Astragalogia: 53 (1802)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Oxytropis montana (L.) DC.[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne. Z powodu toksycznego działania na zwierzęta są uznawane za chwasty na pastwiskach[6].
Rozmieszczenie geograficzne
edytujZasięg rodzaju obejmuje rozległe obszary Ameryki Północnej, Europy i Azji[3]. Rodzaj jest najbardziej zróżnicowany w Azji Środkowej[6]. Południowa granica zasięgu w Ameryce sięga Kalifornii i Teksasu, ale we wschodniej części tego kontynentu tylko rejonu Wielkich Jezior i stanu Maine. W Europie gatunki z tego rodzaju sięgają do krajów południa kontynentu, aczkolwiek nie rosną na wyspach Morza Śródziemnego. W Azji południowa granica zasięgu biegnie przez Irak, Iran, Pakistan, Indie i południowe Chiny[3].
Do flory Polski należą cztery gatunki[8]:
- ostrołódka Hallera Oxytropis halleri Bunge
- ostrołódka karpacka Oxytropis carpatica R. Uechtr.
- ostrołódka kosmata Oxytropis pilosa (L.) DC.
- ostrołódka polna Oxytropis campestris (L.) DC.
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Byliny i poduszkowe krzewinki, z wyraźną łodygą lub zredukowaną. Pędy pokryte są włoskami pojedynczymi, czasem łuskowatymi, gruczołowatymi[5].
- Liście
- Liście wsparte zwykle trwałymi i okazałymi przylistkami, wolnymi lub zrośniętymi, odstającymi lub przylegającymi do ogonka liściowego, zielonymi, czasem skórzastymi lub błoniastymi. Blaszki liściowe zwykle nieparzysto pierzaste, rzadko szczytowy listek zredukowany do ciernia. Tylko u dwóch gatunków liście są jednolistkowe (O. monophylla i O. neimonggolica)[5]. Listki mają różny kształt, ale nasadę zawsze skośną. Osadzone są na osi skrętolegle, naprzeciwlegle lub okółkowo[5].
- Kwiaty
- Motylkowe, zebrane w ciasne lub luźne, wydłużone lub główkowato skupione grona (rzadko kwiaty są pojedyncze). Kwiaty wsparte są przysadkami kształtu trójkątnego do lancetowatego. Podkwiatków brak lub są wąsko trójkątne. Kielich zrosłodziałkowy, dzwonkowaty lub walcowaty, powstający z 5 działek o podobnej długości. Płatki korony różnej barwy u różnych gatunków, nierówne i zróżnicowane. Górny płatek tworzy żagielek o różnym kształcie, na szczycie zaokrąglony, wcięty lub podzielony na dwie łatki. Dwa boczne płatki tworzą skrzydełka otulające dolny płatek tworzący łódeczkę skrywającą pręciki i słupek. Te płatki także mają różne kształty. Dziewięć pręcików jest zrośniętych w rurkę, pojedynczy, najwyższy jest wolny. Słupek pojedynczy z zalążnią górną, jest nagi lub owłosiony[5].
- Owoce
- Strąki o zmiennym kształcie – wąskie lub szerokie, schowane w kielichu lub z niego wystające, o ścianach błoniastych lub skórzastych[5].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna
Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rodzinie bobowatych (motylkowatych) Fabaceae w rzędzie bobowatych Fabaceae[2]. W obrębie podrodziny klasyfikowany do plemienia Galegeae i podplemienia Astragalinae[9].
- Wykaz gatunków
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ a b c d e Oxytropis DC.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-06].
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-20].
- ↑ a b c d e f Xiangyun Zhu, Stanley L. Welsh, Hiroyoshi Ohashi: Oxytropis Candolle. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-06].
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 658, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Oxytropis DC.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-12-06].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 126, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Genus Oxytropis DC.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-12-06].