Pentaceratops
Pentaceratops – rodzaj dinozaura należącego do grupy ceratopsów.
| Pentaceratops | |||
| Osborn, 1923 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Pentaceratops | ||
| Gatunki | |||
| |||
Nazwa rodzajowa Pentaceratops oznacza „twarz o pięciu rogach”.
Morfologia
edytuj
Określenie całkowitych rozmiarów Pentaceratops jest trudne ze względu na to, że większość znanych okazów znanych jest jedynie z kości czaszki. Zachował się szkielet pozaczaszkowy okazu oznaczonego PMU R268, ale przynależność tego okazu do gatunku P. stenbergii bywa kwestionowana[1]; Lehman (1998) i Longrich (2011) zakładają jednak, że reprezentuje on właśnie ten gatunek[2][3]. Pierwotnie zaliczono do tego rodzaju odkryty w Nowym Meksyku niekompletny szkielet oznaczony OMNH 10165, należący do wielkiego ceratopsa o masie ok. 6550 kg; jednak Longrich (2011) zaliczył ten okaz do odrębnego rodzaju Titanoceratops[3]. Lehman, który oszacował całkowitą długość OMNH 10165 na 6,8 m, zaznaczył też, że kości kończyn i obręczy kończyn tego okazu są o 14-29% (średnio o 18%) większe od odpowiadających im kości PMU R268; natomiast większość wymiarów czaszki OMNH 10165 (np. długość podstawy czaszki, wysokość twarzoczaszki przed oczodołami, wysokość dzioba) jest o 17-25% większych niż odpowiadające im wymiary znanych czaszek pentaceratopsów (AMNH 6325, AMNH 1624, PMU R200)[2]. Z szacunków innych autorów wynika, że P. sternbergii mierzył około 7,5 m długości[4]. Longrich (2011) oszacował masę P. sternbergii na nie przekraczającą 2500 kg[3].
Pentaceratops miał trzy rogi i dwie duże kości policzkowe. Początkowo kości policzkowe uważano za rogi, stąd też wzięła się nazwa tego dinozaura. Jeden róg był osadzony na nosie a pozostałe dwa, dużo większe, nad oczodołami. Z tyłu czaszki wystawała wielka rozłożysta kryza, która sięgała aż do połowy grzbietu. Po bokach kryzy znajdowały się małe guzki. Pentaceratops miał mocny dziób, który służył mu do ścinania roślin.
Występowanie
edytujPentaceratops występował w okresie późnej kredy, około 75–73 mln lat temu, na obszarze Ameryki Północnej. Jego kości zostały znalezione w USA na terenie stanów: Nowy Meksyk i Kolorado.
Paleobiologia
edytujPentaceratops żywił się roślinami: niskopiennymi drzewami oraz krzewami.
Historia odkryć
edytujPierwsze kości należące do pentaceratopsa zostały odnalezione w formacji Fruitland, która znajduje się w północno-zachodniej części Nowego Meksyku. Odkrycia tego dokonał w 1922 Charles Hazelius Sternberg, które opisane zostało w 1923 przez Henry'ego Fairfielda Osborna. Inny okaz, który został znaleziony w 1921 w formacji Kirtland sprzedano Uniwersytetowi Uppsala w Szwecji. Okaz ten został opisany przez Carla Wimana.
Przypisy
edytuj- ↑ Richard Swann Lull. A revision of the Ceratopsia or horned dinosaurs. „Memoirs of the Peabody Museum of Natural History”. 3 (3), s. 1–175, 1933. (ang.).
- ↑ a b Thomas M. Lehman. A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur Pentaceratops sternbergi from New Mexico. „Journal of Paleontology”. 72 (5), s. 894-906, 1998. (ang.).
- ↑ a b c Nicholas R. Longrich. Titanoceratops ouranos, a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico. „Cretaceous Research”. 32 (3), s. 264-276, 2011. DOI: 10.1016/j.cretres.2010.12.007. (ang.).
- ↑ Frank Seebacher. A new method to calculate allometric length-mass relationships of dinosaurs. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 21 (1), s. 51–60, 2001. DOI: 10.1671/0272-4634(2001)021%5B0051:ANMTCA%5D2.0.CO;2. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Peter Dodson. 1996. The Horned Dinosaurs. Princeton University Press.