Pierwiastki czwartego okresu

Pierwiastki czwartego okresu – pierwiastki chemiczne znajdujące się w czwartym okresie układu okresowego pierwiastków, o liczbach atomowych od 19 do 36. 16 pierwiastków jest w temperaturze pokojowej ciałami stałymi, 1 cieczą (brom) i 1 gazem (krypton).

Lista

Pierwiastki czwartego okresu
Z	Symbol	Nazwa	Właściwości metaliczne	Konfiguracja elektronowa
19	K	potas	metal alkaliczny	[Ar]4s¹
20	Ca	wapń	metal ziem alkalicznych	[Ar]4s²
21	Sc	skand	metal przejściowy	[Ar]3d¹4s²
22	Ti	tytan	metal przejściowy	[Ar]3d²4s²
23	V	wanad	metal przejściowy	[Ar]3d³4s²
24	Cr	chrom	metal przejściowy	[Ar]3d⁵4s¹
25	Mn	mangan	metal przejściowy	[Ar]3d⁵4s²
26	Fe	żelazo	metal przejściowy	[Ar]3d⁶4s²
27	Co	kobalt	metal przejściowy	[Ar]3d⁷4s²
28	Ni	nikiel	metal przejściowy	[Ar]3d⁸4s²
29	Cu	miedź	metal przejściowy	[Ar]3d¹⁰4s¹
30	Zn	cynk	metal przejściowy	[Ar]3d¹⁰4s²
31	Ga	gal	metal	[Ar]3d¹⁰4s²4p¹
32	Ge	german	półmetal	[Ar]3d¹⁰4s²4p²
33	As	arsen	półmetal	[Ar]3d¹⁰4s²4p³
34	Se	selen	niemetal	[Ar]3d¹⁰4s²4p⁴
35	Br	brom	niemetal	[Ar]3d¹⁰4s²4p⁵
36	Kr	krypton	niemetal	[Ar]3d¹⁰4s²4p⁶

Pierwiastki znajdujące się w okresie

Potas

Osobny artykuł: Potas.

Bardzo miękki metal. W kontakcie z wodą i kwasami zapala się i często wybucha. Tworzy wodorki. Musi być przechowywany w nafcie. Odkryty w 1807 r.

Wapń

Osobny artykuł: Wapń.

Srebrzystobiały metal. Podobnie jak potas i sód, musi być przechowywany w nafcie. Odkryty już w starożytności.

Skand

Osobny artykuł: Skand.

Srebrzystoszary, miękki metal. Na powietrzu łatwo pokrywa się żółtawą warstwą tlenku, Sc
2O
3. Z kwasami tworzy sole.

Tytan

Osobny artykuł: Tytan (pierwiastek).

Srebrzystobiały, lekki i wytrzymały metal. Dodawany jako dodatek stopowy do żelaza, aluminium, wanadu, molibdenu i innych.

Wanad

Osobny artykuł: Wanad.

Lśniący, srebrzysty metal. W stanie czystym jest kowalny i ciągliwy. Staje się kruchy w temp. powyżej 300 °C.

Chrom

Osobny artykuł: Chrom.

Chrom metaliczny jest srebrzystoszarym metalem (z błękitnym połyskiem w świetle); na powietrzu reaguje z tlenem, ulega pasywacji i powstaje tlenek chromu(III), który tworzy powłokę ochronną i zabezpiecza postępowaniu korozji na metalu.

Mangan

Osobny artykuł: Mangan.

Metaliczny mangan jest twardym, srebrzystym i kruchym materiałem o różowym połysku. Jest masowo stosowanym dodatkiem do stali, obniżając jej temperaturę topnienia i poprawiając właściwości mechaniczne. Wykazuje właściwości paramagnetyczne.

Żelazo

Osobny artykuł: Żelazo.

Czyste żelazo jest lśniącym, srebrzystym, dość twardym i stosunkowo trudnotopliwym metalem, który ulega pasywacji. Domieszka krzemu bądź węgla, związana z procesem otrzymywania metalu z rud żelaza, zwiększa głębokość i szybkość korozji.

Kobalt

Osobny artykuł: Kobalt.

Niebieskawoszary metal. Kobalt jest składnikiem niektórych stopów o wysokich parametrach (tzw. nadstopy). W postaci metalicznej lub jako tlenek jest składnikiem elektrod akumulatorów litowo-jonowych, niklowo-kadmowych i niklowo-metalowo-wodorkowych.

Nikiel

Osobny artykuł: Nikiel.

Nikiel metaliczny jest srebrzystobiałym połyskującym metalem, trudno korodującym i odpornym na ścieranie. Stosuje się go do tworzenia błyszczących powłok galwanicznych na powierzchni elementów stalowych. W stopach z miedzią stosowany do wyrobu monet, sztućców itp.

Miedź

Osobny artykuł: Miedź.

Czerwonobrunatny miękki metal. Używana do produkcji kabli.

Cynk

Osobny artykuł: Cynk.

Niebieskawoszary kruchy metal. Na powietrzu ulega podobnej do aluminium pasywacji. Został odkryty w Indiach lub Chinach przed 1500 p.n.e. Do Europy metal ten zawędrował dopiero w XVII wieku.

Gal

Osobny artykuł: Gal.

Jest łatwo topliwym, srebrzystobiałym, miękkim metalem. Topi się już w temperaturze 29,76 °C i trzymany w dłoni zamienia się w ciecz. Pierwiastkowy gal nie występuje w przyrodzie, ale można go łatwo uzyskać poprzez wytapianie.

German

Osobny artykuł: German.

Srebrzystoszary metal. Jest ważnym półprzewodnikiem, wykorzystywanym do produkcji tranzystorów i inny części elektronicznych.

Arsen

Osobny artykuł: Arsen.

Stalowoszary metal. Do naturalnych źródeł arsenu w przyrodzie zalicza się erupcje wulkanów (około 17 000 ton rocznie) i (w mniejszym stopniu) ługowanie arsenu ze skał osadowych i magmowych.

Selen

Osobny artykuł: Selen.

Selen jest czarnym lub czerwonym niemetalem. Swoimi właściwościami nieco przypomina siarkę (w układzie okresowym leży pod nią, w grupie tlenowców.

Brom

Osobny artykuł: Brom.

Czerwonobrunatna ciecz. Jest jednym z dwóch pierwiastków, które w warunkach standardowych znajduje się w tym stanie skupienia.

Krypton

Osobny artykuł: Krypton.

Bezbarwny gaz. Świeci w silnym polu elektrycznym.

Bibliografia

pierwiastków chemicznych układ okresowy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2013-02-08] .
JerzyJ. Minczewski JerzyJ., ZygmuntZ. Marczenko ZygmuntZ., Chemia analityczna – 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13498-4, ISBN 83-01-13499-2, OCLC 749313943 .