Pietà (obraz El Greca)
Pietà – obraz hiszpańskiego malarza pochodzenia greckiego Dominikosa Theotokopulosa, znanego jako El Greco.
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
ok. 1565-1570[1] |
| Medium | |
| Wymiary |
29 × 20 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Temat opłakiwania zmarłego Chrystusa zaczerpnięty z Nowego Testamentu był kolejnym po motywie zdjęcia z krzyża najczęściej przedstawianym epizodem z życia i męczeńskiej śmierci Chrystusa. Według przyjętej wersji wokół ciała zmarłego pozostało siedem osób – Jan Ewangelista, Józef z Arymatei, Nikodem, Maria Magdalena oraz Maria z Nazaretu (matka Jezusa) i jej dwie siostry: Maria Kleofasowa i Maria Salome.
Opis obrazu
edytujEl Greco odszedł od tradycyjnej ilości postaci pod krzyżem i dodatkowo zmienił układ kompozycyjny powszechnie przyjęty w sztuce. Jego wzorem były prace Michała Anioła przez co uważa się, iż ta jedna z ostatnich małych prac wykonanych w Rzymie jest hołdem dla twórczości włoskiego mistrza. Głównymi inspiracjami dla El Greca była rzeźba Pietà florencka wykonana w 1550 roku znajdująca się obecnie w Museo dell’Opera del Duomo oraz grafika wzorowana na rzeźbie zawierająca dodatkowo górę Kalwarię i gwoździe. Na obrazie artysta powtórzył trójkątny diagonalny układ jednakże zamiast Chrystusa bezwładnie wymykającego się z rąk Józefa z Arymatei i opadającego w ramiona Matki Bożej na szczycie umieścił Marię z ogromem jej cierpienia na twarzy. Od Michała Anioła zapożyczył potężne ramiona, nabrzmiałe szyje oraz kwadratową twarz Marii podobna do twarzy Sybilli delfickiej. El Greco wprowadza własny krajobraz z górą i trzema krzyżami otoczoną chmurami na burzliwym niebem. Różnica pomiędzy rzeźbą a obrazem wyraża się w dramatyzmie postaci. U Anioła obecny jest duch kontemplacji gdy u El Greca widz jest świadkiem cierpienia.
Inne wersje
edytujW tym samym roku El Greco stworzył drugą większą wersję Piety, gdzie jeszcze dobitniej widoczne jest cierpienie Marii. Artysta wykorzystuje tu charakterystyczne dla swojego późniejszego stylu wyrazy artystyczne: rozdarte usta jękiem, brwi unoszące się ku czołu i udręczone spojrzenie w pustych jakoby oczodołach. Obraz znajduje się w Hispanic Society of America. Wcześniej znajdował się w kolekcji Dr. Luisa Navas (Madryt); Trotti and Co. (Paryż).
- Pietà – (1570-1575), 66 × 48, Hispanic Society of America
Przypisy
edytuj- ↑ Philadelphia Museum of Art – Collections Object: Lamentation [online], philamuseum.org [dostęp 2017-11-19].
Bibliografia
edytuj- Antonina Vallentin: El Greco. Warszawa: PIW, 1958.
- Geniusz sztuki El Greco. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985.
- Michael Scholz-Hänsel: El Greco. Köln/Warszawa: Taschen, 2005. ISBN 83-89192-90-X.
- Jose Gudiol The complete painting of El Greco, Wyd. Greenwich House, Nowy Jork 1983 ISBN 0-517-40499-0.