Powiat międzyrzecki
powiat
Powiat międzyrzecki – powiat w Polsce (województwo lubuskie), utworzony 10 sierpnia 1998 w ramach reformy administracyjnej i formalnie funkcjonujący od 1 stycznia 1999. Jego siedzibą jest miasto Międzyrzecz.
| powiat | |||||||
 Wieś Wysoka, powiat międzyrzecki | |||||||
| |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||
| TERC |
0803 | ||||||
| Siedziba | |||||||
| Starosta |
Bogusław Zaborowski | ||||||
| Powierzchnia (2022[1]) |
1387,59 km² | ||||||
| Populacja (31.12.2022) • liczba ludności |
| ||||||
| • gęstość |
40 os./km² | ||||||
| Urbanizacja |
51,46% | ||||||
| Nr kierunkowy |
95 | ||||||
| Tablice rejestracyjne |
FMI | ||||||
Adres urzędu: ul. Przemysłowa 266–300 Międzyrzecz | |||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||
| Strona internetowa | |||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||
W skład powiatu wchodzą:
- gminy miejsko-wiejskie: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel
- gminy wiejskie: Bledzew, Przytoczna, Pszczew
- miasta: Międzyrzecz, Skwierzyna, Trzciel
Gminy powiatu
edytuj| Nazwa | Typ | Pow. (km²)[1] |
Populacja (2022)[2] |
Siedziba |
| Gmina Międzyrzecz | miejsko-wiejska | 315,36 | 23 920 | Międzyrzecz |
| Gmina Skwierzyna | miejsko-wiejska | 284,81 | 11 647 | Skwierzyna |
| Gmina Trzciel | miejsko-wiejska | 177,51 | 6251 | Trzciel |
| Gmina Bledzew | wiejska | 247,48 | 3977 | Bledzew |
| Gmina Przytoczna | wiejska | 184,82 | 5359 | Przytoczna |
| Gmina Pszczew | wiejska | 177,67 | 4203 | Pszczew |
Położenie i warunki geograficzne
edytuj
Powiat międzyrzecki zlokalizowany jest w następujących regionach fizycznogeograficznych: Kotlina Gorzowska, Bruzda Zbąszyńska, Pojezierze Łagowskie i Pojezierze Poznańskie, pomiędzy dorzeczami Warty i Obry. Jego lesistość wynosi 53%. W powiecie usytuowane są: Pszczewski Park Krajobrazowy (w gminie Pszczew) i Puszcza Notecka (w gminie Skwierzyna). Ważniejsze bogactwa mineralne: żwir, kreda, iły, ropa naftowa i gaz ziemny (przy granicy z powiatem międzychodzkim). Główną atrakcją turystyczną powiatu jest Międzyrzecki Rejon Umocniony.
Struktura powierzchni
edytuj- Użytki rolne: 37%
- Użytki leśne: 53%
Powiat stanowi 9,92% powierzchni województwa lubuskiego.
Demografia
edytujLiczba ludności (dane z 31 grudnia 2022[2]):
| Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| osób | % | osób | % | osób | % | |
| Ogółem | 55 357 | 100 | 28 193 | 50,93 | 27 164 | 49,07 |
| Miasto | 28 487 | 51,46 | 14 866 | 26,85 | 13 621 | 24,61 |
| Wieś | 26 870 | 48,54 | 13 327 | 24,07 | 13 543 | 24,46 |
Historia
edytuj
Historycznie ziemie powiatu międzyrzeckiego należały do Wielkopolski, co znajduje potwierdzenie w dokumentach zebranych w Kodeksie dyplomatycznym.
- 29 stycznia 1230 – pierwsza wzmianka o kasztelanii międzyrzeckiej (pierwowzorze powiatu), z Teodorykiem jako kasztelanem (zobacz: Kasztelania międzyrzecka);
- koniec XIII w. – kasztelania międzyrzecka należy do Wielkopolski;
- początek XIV w. – po reformie administracyjnej państwa, dokonanej przez Wacława II, wprowadzono urząd starosty (z czasem starostwa przejęły funkcje kasztelanii, a urząd kasztelana stał się wyłącznie godnością honorową). Od tego czasu funkcjonowało więc starostwo międzyrzeckie;
- 2 listopada 1791 – utworzenie ustawą Sejmu Czteroletniego powiatu międzyrzeckiego, jako jednostki administracyjnej kraju, sięgającego Skwierzyny (na północy), Kębłowa i Wielichowa (na południu), Paradyża (na zachodzie) i Pniewa, Opalenicy i Grodziska (na wschodzie), z centralnie położonym Międzyrzeczem jako siedzibą starosty;
- Ustawa nigdy nie weszła w życie, bowiem reformę administracyjną Polski przerwały jej rozbiory.
- 1793 – powiat międzyrzecki jednym z 17 powiatów Wielkopolski w granicach Prus (Prusy Południowe)[3];
- 1 stycznia 1818 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja poznańska w Prowincji Poznańskiej);
- 10 stycznia 1920 – po uzgodnieniach traktatu wersalskiego, wschodnia część powiatu wraz ze Zbąszyniem została przyłączona do Polski;
- 1 lipca 1922 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja pilska w prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska);
- 1 października 1938 – powiat międzyrzecki (Powiat Międzyrzecz) w granicach Prus (Rejencja frankfurcka w Prowincji Brandenburgia);
- 15 marca 1945 – powiat międzyrzecki (11 gmin, w tym 5 miast) ponownie w granicach Polski (okręg Pomorze Zachodnie), z Lucjanem Brudło jako starostą;
- 7 lipca 1945 – powiat międzyrzecki w granicach województwa poznańskiego;
- 30 października 1946 – zmniejszono liczbę gmin powiatu do 7, w tym 3 miast, starostą międzyrzeckim został Bolesław Arlyth-Karaśkiewicz;
- 1950 – powiat międzyrzecki w granicach województwa zielonogórskiego;
- 1 stycznia 1962 – powierzchnia powiatu międzyrzeckiego została powiększona o 1/3 (w sumie do 1157 km²) na skutek przyłączenia do niego części powiatu skwierzyńskiego (zlikwidowanego w dniu 31 grudnia 1961);
- 31 lipca 1975 – likwidacja powiatów w Polsce (w tym powiatu międzyrzeckiego);
- 10 sierpnia 1998 – formalne utworzenie powiatu międzyrzeckiego, jako jednostki administracyjnej kraju II stopnia;
- 11 października 1998 – pierwsze wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim został Kazimierz Puchan (SLD);
- 1 stycznia 1999 – wejście w życie nowego, trójstopniowego podziału administracyjnego Polski;
- 2 maja 2000 – pierwszy dzień faktycznego wydawania przez Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w Międzyrzeczu nowych tablic rejestracyjnych (formalnie od 1 maja 2000) w kolorach biało-czarnych z symbolem literowym powiatu międzyrzeckiego – FMI;
- 27 października 2002 – drugie wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim ponownie został Kazimierz Puchan (SLD);
- 12 listopada 2006 – trzecie wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim został Grzegorz Gabryelski (PSL), który będzie tę funkcję sprawował przez trzy kadencje z rzędu;
- 21 października 2018 – szóste wybory samorządowe do rady powiatu międzyrzeckiego – starostą międzyrzeckim została Agnieszka Olender (KWW 3xM)[4]
Zestawienie starostów po 1999
edytuj| Imię i nazwisko | Lata pełnienia funkcji |
| Kazimierz Puchan | 1999–2006 |
| Grzegorz Gabryelski | 2006–2018 |
| Agnieszka Olender | 2018–2024 |
| Bogusław Zaborowski | 2024– |
Komunikacja
edytuj- Linia kolejowa nr 367 relacji Zbąszynek – Gorzów Wielkopolski (ruch pasażerski i towarowy, ruch pasażerski obsługiwany przez autobusy szynowe);
Ważniejsze publiczne drogi kołowe:
Na terenie powiatu międzyrzeckiego istnieje ogółem 397,265 km dróg powiatowych, z czego: 22,295 km stanowią ulice w granicach administracyjnych wszystkich trzech miast (Międzyrzecz, Skwierzyny, Trzciela), a 374,970 km – drogi zamiejskie[5]. Do głównych dróg powiatowych należą:
- DP 1213F relacji Międzyrzecz – Lutol Suchy – Chociszewo – granica powiatu (Rogoziniec)
- DP 1268F relacji gr. powiatu (Boryszyn) – Wysoka – Kaława – Łagowiec – Lutol Suchy
- DP 1295F relacji gr. powiatu (Osiecko) – Sokola Dąbrowa – Bledzew – Zemsko – Skwierzyna
- DP 1319F relacji Ociosna – Stary Dworek – Zemsko – Popowo
- DP 1322F relacji Skwierzyna – Krasne Dłusko – gr. woj. (Muchocin)
- DP 1326F relacji Chełmicko – Rokitno – Kalsko – Międzyrzecz
- DP 1328F relacji DW 137 – Żółwin – Kuligowo – Stołuń – Pszczew
- DP 1331F relacji Pszczew – Rybojady – Trzciel
- DP 1332F relacji DW 137 (Bobowicko) – Policko – Pszczew – Nowe Gorzycko
- DP 1341F relacji Sokola Dąbrowa – Goruńsko – Kursko – Pieski
Sąsiednie powiaty
edytujZobacz też
edytuj- Powiat Meseritz (niem. Landkreis Meseritz, do 1938 r. Kreis Meseritz)
- Powiat skwierzyński
Przypisy
edytuj- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku. Główny Urząd Statystyczny, 2022-12-07. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).
- ↑ a b c Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia. Główny Urząd Statystyczny, 2023-04-28. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).
- ↑ Historisch statistisch topographische Beschreibung von Südpreußen, 1798
- ↑ Agnieszka Olender. [dostęp 2020-11-02]. (pol.).
- ↑ Wykaz dróg powiatowych na terenie powiatu międzyrzeckiego. Zarząd Dróg Powiatowych w Międzyrzecz. [dostęp 2018-02-02].