Prakolczatka papuaska

Prakolczatka papuaska
	Zaglossus bartoni
	(O. Thomas, 1907)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	prassaki
Rząd	stekowce
Rodzina	kolczatkowate
Rodzaj	prakolczatka
Gatunek	prakolczatka papuaska
Synonimy
	Acanthoglossus Bruijnii Bartoni O. Thomas, 1907; Zaglossus bubuensis Laurie, 1952;
	Acanthoglossus Bruijnii Bartoni O. Thomas, 1907; Zaglossus bubuensis Laurie, 1952;
Podgatunki
	Z. b. bartoni (O. Thomas, 1907); Z. b. clunius O. Thomas & W. Rothschild, 1922; Z. b. diamondi Flannery & Groves, 1998; Z. b. smeenki Flannery & Groves, 1998;
	Z. b. bartoni (O. Thomas, 1907); Z. b. clunius O. Thomas & W. Rothschild, 1922; Z. b. diamondi Flannery & Groves, 1998; Z. b. smeenki Flannery & Groves, 1998;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Prakolczatka papuaska^[7] (Zaglossus bartoni) – gatunek ssaka z rodziny kolczatkowatych (Tachyglossidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1907 roku angielski zoolog Oldfield Thomas jako podgatunek prakolczatki nowogwinejskiej i nadając mu nazwę Acanthoglossus Bruijnii Bartoni^[1]. Miejsce typowe to Mount Victoria, na wysokości 8000 ft (2438,4 m), w Albert Edward Range, w Papui-Nowej Gwinei^[8]^[9]. Holotyp to dorosła samica o sygn. BMNH 7.7.17.5, przechowywana w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, pochodząca z kolekcji Francisa Bartona^[10].

Wydaje się, że niepublikowane analizy oparte na danych genetycznych przeprowadzone przez Kristofera Helgena pokazują inny wzór filogeograficzny niż ten, który jest obecnie zdefiniowany^[9]. W 2005 roku w górach Foja odkryto nową populację, której nie można jednoznacznie przypisać żadnemu istniejącemu podgatunkowi^[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki^[9] jednak są one bardzo charakterystyczne pod względem wielkości i proporcji czaszki i mogą stanowić odrębne gatunki^[6]^[8]^[9]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek	Oryginalna nazwa	Autor i rok opisu	Miejsce typowe	Holotyp
Z. b. clunius	Zaglossus bartoni clunius	O. Thomas & W. Rothschild, 1922	góry Rawlinson, półwysep Huon Peninsula, Nowa Gwinea^[12].	Skóra i czaszka dorosłej samicy (sygn. BMNH 28.10.1.33, Muzeum Historii Naturalnej w Londynie)^[12].
Z. b. diamondi	Zaglossus bartoni diamondi	Flannery & Groves, 1998	Obszar Jezior Paniai, na wysokości około 4500 ft (1372 m), prowincja Papua, Indonezja^[13].	Skóra z czaszką w środku samicy (sygn. AM M.7955, Muzeum Australijskie)^[13].
Z. b. smeenki	Zaglossus bartoni smeenki	Zaglossus bartoni smeenki	Ujścia rzek Mau i Ugat (9°40′S 149°13′E/-9,666667 149,216667), 12 mi (19 km) na południowy zachód od Marua Point, zatoka Collingwood, prowincja Milne Bay, Papua-Nowej Gwinea^[14].	Skóra i szkielet dorosłego samca (sygn. AM M.9682,Muzeum Australijskie)^[14].

Etymologia

Zaglossus: gr. ζα- za- „bardzo”; γλωσσα glōssa „język”^[15].
bartoni: kpt. Francis Rickman Barton (1865–1947), oficer British Army, administrator kolonialny w Nowej Gwinei, którego głównymi zainteresowaniami były botanika, antropologia i wczesna pionierska fotografia^[16].
clunius: etymologia niejasna; autorzy opisu nie wyjaśnili pochodzenia epitetu gatunkowego^[3].
diamondi: prof. Jared Mason Diamond (ur. 1937), amerykański biolog, biochemik, ekolog, historyk^[4].
smeenki: Chris Smeenk, holenderski teriolog^[5].

Zasięg występowania

Prakolczatka papuaska zamieszkuje teren Nowej Gwinei na wysokościach od 2000 do 3000 metrów nad poziomem morza.

Zasięg występowania w zależności od podgatunku^[11]^[9]:

Z. bartoni bartoni – Góry Centralne w Papui-Nowej Gwinei między obszarem Efogi (147°42′ E) a okolicą Wau (146°44′ E) włącznie z Wharton Range i obszar Wau-Bulolo, na wysokości pomiędzy 2000 m a 3200 m n.p.m. Populacja tymczasowo określana jako ten takson występuje na nizinach południowej części prowincji Chimbu, na wysokości ok. 600 m n.p.m.
Z. bartoni clunius – ograniczony do gór półwyspu Huon w północno-wschodniej Papui Nowej Gwinei.
Z. bartoni diamondi – Góry Centralne w Papui-Nowej Gwinei od jezior Paniai po Kratke w Eastern Highlands.
Z. bartoni smeenki – ograniczony do Maneau Range aż do Collingwood Bay we wschodniej Papui-Nowej Gwinei.

Niedawno odkrytej populacji z gór Foja nie można przypisać do żadnego z ww. podgatunków.

Morfologia

Odróżnia się od innych przedstawicieli rodzaju liczbą pazurów, w tylnej nodze ma ich cztery, a w przedniej pięć. Długość ciała samic 51,5–63,7 cm, samców 48–55 cm; masa ciała samic 4,3–9 kg, samców 4,2–6,5 kg^[11]^[17] – jest największym stekowcem. Porusza się wolno. W razie niebezpieczeństwa broni się kolcami.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d O. Thomas. On the occurrence of Acanthoglossus in British New Guinea. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 20, s. 294, 1907. (ang.).
↑ E.M.O. Laurie. Mammals collected by Mr. Shaw Mayer in New Guinea, 1932–1949. „Published in Bulletin British Museum (Natural History)”. Zoology. 1 (10), s. 273, 1952. (ang.).
↑ ^a ^b O. Thomas & W. Rothschild. On a new subspecies of Zaglossus,with remarks on other species of the genus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10, s. 129, 1922. (ang.).
↑ ^a ^b Flannery i Groves 1998 ↓, s. 385.
↑ ^a ^b Flannery i Groves 1998 ↓, s. 383.
↑ ^a ^b T.T. Leary T.T. i inni, Zaglossus bartoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-12] (ang.).
↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Zaglossus bartoni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-13].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Zijlstra ↓, s. N#2818.
↑ ^a ^b ^c S. Nicol: Family Tachyglossidae (Echidnas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 55. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b Zijlstra ↓, s. N#2820.
↑ ^a ^b Parnaby, Ingleby i Divljan 2017 ↓, s. 299–300.
↑ ^a ^b Parnaby, Ingleby i Divljan 2017 ↓, s. 300.
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 713, 1904. (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 30. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 30. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia

T.F. Flannery & C.P. Groves. A revision of the genus Zaglossus (Monotremata, Tachyglossidae), with description of new species and subspecies. „Mammalia”. 62 (3), s. 367-396, 1998. DOI: 10.1515/mamm.1998.62.3.367. (ang.).
H.E. Parnaby, S. Ingleby & A. Divljan. Type specimens of non-fossil mammals in the Australian Museum, Sydney. „Records of the Australian Museum”. 69 (5), s. 277–420, 2017. (ang.).
T.T. Leary T.T. i inni, Zaglossus bartoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-12] (ang.).
J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Home [online], Hesperomys project [dostęp 2023-07-13] (ang.).

[Thomas-1] O. Thomas. On the occurrence of Acanthoglossus in British New Guinea. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 20, s. 294, 1907. (ang.).

[lau-2] E.M.O. Laurie. Mammals collected by Mr. Shaw Mayer in New Guinea, 1932–1949. „Published in Bulletin British Museum (Natural History)”. Zoology. 1 (10), s. 273, 1952. (ang.).

[Thomas&Rothschild-3] O. Thomas & W. Rothschild. On a new subspecies of Zaglossus,with remarks on other species of the genus. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 10, s. 129, 1922. (ang.).

[CITEREFFlanneryGroves1998385-4] Flannery i Groves 1998 ↓, s. 385.

[CITEREFFlanneryGroves1998383-5] Flannery i Groves 1998 ↓, s. 383.

[iucn-6] T.T. Leary T.T. i inni, Zaglossus bartoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-12] (ang.).

[Cichocki&inni-7] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 1. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Zaglossus bartoni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-13].

[icmw-9] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 42. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[CITEREFZijlstra[http://hesperomys.com/n/2818_N#2818]-10] Zijlstra ↓, s. N#2818.

[Nicol-11] S. Nicol: Family Tachyglossidae (Echidnas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 55. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[CITEREFZijlstra[http://hesperomys.com/n/2820_N#2820]-12] Zijlstra ↓, s. N#2820.

[CITEREFParnabyInglebyDivljan2017[https://www.biodiversitylibrary.org/page/59848928_299–300]-13] Parnaby, Ingleby i Divljan 2017 ↓, s. 299–300.

[CITEREFParnabyInglebyDivljan2017[https://www.biodiversitylibrary.org/page/59848929_300]-14] Parnaby, Ingleby i Divljan 2017 ↓, s. 300.

[pal-15] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 713, 1904. (ang.).

[edm-16] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 30. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[amw-17] Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 30. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]