Wikipedia

Pseudomysz

rodzaj gryzoni

Pseudomysz[9] (Pseudomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae). Został on opisany naukowo w 1832 roku przez J.E. Graya[1].

Pseudomysz
Pseudomys
J.E. Gray, 1832[1]
Ilustracja
Pseudomysz piaskowa (P. hermannsburgensis) w Terytorium Północnym
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

myszowate

Podrodzina

myszy

Plemię

Hydromyini

Rodzaj

pseudomysz

Typ nomenklatoryczny

Pseudomys australis J.E. Gray, 1832

Synonimy
Gatunki

25 gatunków (w tym 3 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania

edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii i na Nowej Gwinei[10][11][12].

Morfologia

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 50–160 mm, długość ogona 53–200 mm, długość ucha 10–26 mm, długość tylnej stopy 14–36 mm; masa ciała 6–118 g[11][13].

Systematyka

edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1832 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule poświęconym trzem nowym okazom zwierząt, przywiezionym z Australii przez Cunninghama, opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) pseudomysz wschodnią (P. australis).

Etymologia

edytuj
  • Pseudomys: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; μυς mus, μυός muos ‘mysz’[14].
  • Thetomys: gr. θης thēs, θητος thētos ‘najemnik, poddany’[15]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus nanus Gould, 1858.
  • Gyomys: gr. γυιος guios ‘kulawy’[17]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus novaehollandiae Waterhouse, 1843.
  • Paraleporillus: gr. παρα para ‘blisko’; rodzaj Leporillus O. Thomas, 1906 (zającoszczur)[4]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Paraleporillus stirtoni Martinez & Lidicker, 1971 (= Pseudomys australis J.E. Gray, 1832).
  • Eekmys: „W 1980 roku spędziłem trochę czasu z miejscowymi zachodnioaustralijskimi Aborygenami z plemienia Noongar, z pasa pszenicy Australii Zachodniej. Kiedy kobiety widzą ten gatunek, wykrzykują słowo «eek!» Stąd nazwa «Eekmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos „mysz”. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pseudomys (Gyomys) occidentalis Tate, 1951.
  • Farkmys (oryginalne oznaczenie): „Domniemany gatunek P. oralis był uważany za rzadki, więc kiedy zaciągnąłem Aborygenów Birpai do pomocy w znalezieniu tego taksonu w pobliżu rzeki Hastings w Nowej Południowej Walii zimą 2019 roku, myśliwy krzyknął «fark», kiedy chwycił jednego, a ten go ugryzł. Stąd wywodząca się nazwa «Farkmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy: Pseudomys australis oralis O. Thomas, 1921.
  • Ohmys: „Podczas polowania na gryzonia z tego rodzaju w Grampian Ranges w Zachodniej Wiktorii, pod koniec 2014 roku członek aborygeńskiego plemienia Jardwadjali krzyknął «Och», gdy prawie nadepnął na jednego z nich. Stąd nazwa «Ohmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus albocinereus Gould, 1845.
  • Oimys: „W 1996 roku zaangażowałem Aborygena z plemienia Bunganditj, aby pomógł mi zlokalizować gatunek z tego podrodzaju na wrzosowiskach na dalekiej południowo-zachodniej Wiktorii. Nie udało nam się znaleźć żadnego. Jednak powiedziano mi, że kiedy zobaczą te gryzonie, krzyczą «oi», aby zaalarmować swoich przyjaciół. Stąd nazwa podrodzaju «Oimys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy: Mus shortridgei O. Thomas, 1907.
  • Ouchmys: „Kiedy w Pilbara w Zachodniej Australii w 1980 roku, szukając zdradnicy Acanthophis wellsi Hoser, 1998, boleśnie uderzyłem się palcem w stos kamieni na skraju nory P. chapmani Kitchener, 1980, i krzyknąłem «Ouch». Stąd nazwa «Ouchmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pseudomys chapmani Kitchener, 1980.

Podział systematyczny

edytuj

Pseudomysz należy do australijskich „starych endemitów”; najstarsze szczątki zwierząt z tego rodzaju (P. vandyki) zidentyfikowano w osadach późnego pliocenu. Należą do niego różnorodne gatunki; analizy morfologiczne, anatomiczne i biochemiczne nie pozwoliły jednoznacznie ustalić związków filogenetycznych pomiędzy nimi. Badania molekularne wskazują, że może być to takson parafiletyczny, nieobejmujący przedstawicieli rodzajów zajączkoszczurek (Mastacomys) i skakuszka (Notomys) wywodzących się od wspólnego przodka. Szczątki subfosylne wskazują, że co najmniej dwa gatunki przynależne do tego rodzaju nie zostały jeszcze opisane[11]. Badania opublikowane w 2021 roku dowiodły, że osobniki zaklasyfikowane do wymarłego gatunku Pseudomys gouldii są genetycznie nieodróżnialne od żyjących P. fieldi; prowadzi to do wniosku, że gatunek ten w rzeczywistości nie wymarł, a nazwa Pseudomys fieldi jest młodszym synonimem P. gouldii[18].

Do rodzaju należą następujące gatunki (występujące współcześnie i wymarłe po 1500 roku[b])[20][13][10]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[9] Podgatunki[11][10][13][21] Rozmieszczenie geograficzne[11][10][13][21] Podstawowe wymiary[11][13][c] Status
IUCN[22]
 
 Pseudomys bolami Troughton, 1932 pseudomysz akacjowa gatunek monotypowy Australia (południowa Australia Zachodnia, Australia Południowa i skrajnie środkowo-zachodnia Nowa Południowa Walia) DC: 5–8 cm
DO: 7,1–10,3 cm
MC: 9–16 g 		 LC 
 
 Pseudomys delicatulus (Gould, 1842) pseudomysz delikatna gatunek monotypowy monsunowa północno-zachodnia i północno-środkowa Australia oraz okoliczne wyspy. DC: 5,5–7,5 cm
DO: 5,5–8 cm
MC: 6–15 g 		 LC 
Pseudomys mimulus (O. Thomas, 1926) gatunek monotypowy północno-wschodnia i środkowo-wschodnia Australia oraz okoliczne wyspy; zgłaszany również z równin Trans Fly w południowej Nowej Gwinei brak danych  NE 
 
 Pseudomys novaehollandiae (Waterhouse, 1843) pseudomysz malutka gatunek monotypowy Australia (wybrzeża w południowo-wschodnim Queenslandzie, południowo-wschodniej Wiktorii i Tasmanii oraz Wyspa Flindersa i Three Hummock Island) DC: 6,5–9,5 cm
DO: 8,1–11 cm
MC: 12–25 g 		 VU 
Pseudomys pilbarensis Roycroft, Breed & F. Ford, 2024 gatunek monotypowy[23] Australia (Pilbara, Wielka Pustynia Piaszczysta, Wiktoria i południowo-wschodnie Kimberley)[23] DC: do 6 cm
DO: do 6,8 cm
MC: 6–10 g[23] 		 NE 
 
 Pseudomys hermannsburgensis (Waite, 1896) pseudomysz piaskowa gatunek monotypowy zachodnia, środkowa i środkowo-wschodnia kontynentalna Australia wraz z niektórymi wyspami na morzu (wyspa Dirk Hartog, Rosemary Island, Dixon Island i Hope Island) DC: 6,5–8,5 cm
DO: 7–9 cm
MC: 8–15 g 		 LC 
 
 Pseudomys higginsi (Trouessart, 1897) pseudomysz tasmańska gatunek monotypowy Australia (Tasmania i Wyspa Bruny) DC: 11,5–15 cm
DO: 14,5–20 cm
MC: 50–90 g 		 LC 
 
 Pseudomys australis J.E. Gray, 1832 pseudomysz wschodnia gatunek monotypowy Australia (dolina jeziora Eyre, od obszarów zalewowych rzeki Finke (południowo-wschodnie Terytorium Północne do Pernatty Station (Australia Południowa)) DC: 9–14,5 cm
DO: 8,5–12,5 cm
MC: 30–65 g 		 VU 
Pseudomys auritus O. Thomas, 1910 gatunek monotypowy Australia (znany z obszarów od Coorong w południowo-wschodniej Australii Południowej po bazaltowe równiny południowo-zachodniej Wiktorii (w tym Wyspa Kangura)) DC: 14,5–17,2 cm
DO: 11,2–12,1 cm
MC: brak danych[24] 		 EX 
 
 Pseudomys gouldii (Waterhouse, 1839) pseudomysz wydmowa 2 podgatunki (w tym 1 wymarły) Australia (wyspy Zatoki Rekina (Bernier Island i Faure Island); introdukowany na North West Island, Wyspy Montebello i Doole Island (Australia Zachodnia)) DC: 8,5–11,5 cm
DO: 11,5–12,5 cm
MC: 30–61 g 		 VU 
 
 Pseudomys albocinereus (Gould, 1845) pseudomysz popielata [2 podgatunki Australia (obszary bogate w Scrub w zachodniej i południowej Australii Zachodniej, wyspy Zatoki Rekina (Bernier Island, Dorre Island i Dirk Hartog) DC: 6,3–11 cm
DO: 8,5–11,5 cm
MC: 14–40 g 		 LC 
Pseudomys apodemoides Finlayson, 1932 pseudomysz jedwabista gatunek monotypowy Australia (południowo-wschodnia Australia Południowa i zachodnia Wiktoria) DC: 6,5–9,5 cm
DO: 9–11,5 cm
MC: 16–22 g 		 LC 
Pseudomys glaucus O. Thomas, 1910 pseudomysz niebieskawa gatunek monotypowy Australia (znany z południowo-wschodniego Queenslandu i północnej Nowej Południowej Walii (Cryon)) DC: do 9,5 cm
DO: do 10 cm
MC: 25–30 g[25] 		 EX 
 
 Pseudomys fumeus Brazenor, 1934 pseudomysz okopcona gatunek monotypowy w rozproszonych populacjach w południowo-wschodniej kontynentalnej Australii DC: 8,5–12,5 cm
DO: 11–15,5 cm
MC: 45–90 g 		 VU 
 
 Pseudomys desertor Troughton, 1932 pseudomysz pustynna gatunek monotypowy środkowa część strefay suchej i półsuchej w tropikalnej północnej i środkowej kontynentalnej Australii DC: 7–11 cm
DO: 8–10,3 cm
MC: 11–35 g 		 LC 
 
 Pseudomys shortridgei (O. Thomas, 1907) pseudomysz wrzosowiskowa gatunek monotypowy Australia (południowo-zachodnia Australia Zachodnia (Wheatbelt), południowo-zachodnia Wiktoria na południe do południowe-wschodniej końcówki Australii Południowej DC: 9–12 cm
DO: 8,5–10 cm
MC: 56–90 g 		 NT 
 
 Pseudomys oralis O. Thomas, 1921 pseudomysz leśna gatunek monotypowy Australia (południowo-wschodni Queensland i północno-wschodnia Nowa Południowa Walia) DC: 12–16 cm
DO: 11–15 cm
MC: 80–100 g 		 VU 
 
 Pseudomys gracilicaudatus (Gould, 1845) pseudomysz cienkoogonowa gatunek monotypowy Australia (wschodnie wybrzeże od północno-wschodniego Queenslandu na południwe do wschodnio-środkowej Nowej Południowej Walii, rozłączona populacja w Zatoce Jervis (południowo-wschodnia Nowa Południowa Walia) DC: 9–14,5 cm
DO: 7–12 cm
MC: 45–118 g 		 LC 
Pseudomys nanus (Gould, 1858) pseudomysz kasztanowa [2 podgatunki północna część kontynentalnej Australii, wraz z niektórymi wyspami w Australii Zachodniej (Wyspa Barrowa, Sholl Island i Potter Island) i Terytorium Północnego (Wyspa Melville’a i Wyspa Bathursta i wyspy Sir Edward Pellew Group) DC: 7,1–13 cm
DO: 7,5–12,1 cm
MC: 17–56 g 		 LC 
Pseudomys calabyi Kitchener & Humphreys, 1987 pseudomysz północna gatunek monotypowy Australia (monsunowa, tropikalna część północnego Terytorium Północnego, prawie wszystkie zapisy z Parków Narodowych Kakadu i Litchfield) DC: 6,8–9,5 cm
DO: 6,4–9,4 cm
MC: 12–20 g 		 VU 
Pseudomys johnsoni Kitchener, 1985 pseudomysz forteczna gatunek monotypowy Australia (monsunowa, kontynentalna część przez półpustynne obszary środkowego Terytorium Północnego do północno-zachodniego Queenslandu) DC: 5,8–7,6 cm
DO: 6,3–9,5 cm
MC: 7–20 g 		 LC 
Pseudomys patrius (O. Thomas & Dollman, 1909) pseudomysz rodzinna gatunek monotypowy Australia (wschoidni Queensland (od Palumy i Charters Towers na południe do Springsure i Gympie DC: 5,4–7,7 cm
DO: 5,5–8,5 cm
MC: 10–19 g 		 LC 
Pseudomys chapmani Kitchener, 1980 pseudomysz kamienista gatunek monotypowy Australia (zachodnia i środkowa część Pilbary (Australia Zachodnia)) DC: 5,2–6,7 cm
DO: 7,3–7,9 cm
MC: 10–15 g 		 LC 
 
 Pseudomys occidentalis Tate, 1951 pseudomysz zachodnia gatunek monotypowy Australia (południowy Wheatbelt i przybrzeżne obszary południowo-zachodniej Australii Zachodniej) DC: 8,5–11 cm
DO: 12–14 cm
MC: 33–55 g 		 NT 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony,  EX  – gatunek wymarły;  NE  – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunek wymarły z pliocenu stanu Queensland w Australii[26][27]:

Uwagi

edytuj
  1. ↑ a b c d e Autentyczność taksonów opisanych przez kontrowersyjnego[5] australijskiego herpetologa Raymonda Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; zachodzi potrzeba dalszych badań nad ważnością opisanych taksonów[6].
  2. ↑ W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku[19].
  3. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c J.E. Gray. Three new animals, brought from New Holland by Mr. Cunningham. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 2, s. 39, 1832. (ang.). 
  2. ↑ Thomas 1910 ↓, s. 606.
  3. ↑ Thomas 1910 ↓, s. 607.
  4. ↑ a b M.R. Martinez & W.Z. Lidicker. Description of a New Genus and Species of Fossil Rodent from Australia. „Journal of Mammalogy”. 52, s. 775, 1971. DOI: 10.2307/1378925. (ang.). 
  5. ↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.). 
  6. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Pseudomys chapmani Kitchener, 1980. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g h i Hoser 2020 ↓, s. 33.
  8. ↑ Hoser 2020 ↓, s. 34.
  9. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 278–279. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 508–510. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 729–734. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  12. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Pseudomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].
  13. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 326–327. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  14. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 592, 1904. (ang.). 
  15. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 263.
  16. ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 160.
  17. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 114.
  18. ↑ E. Roycroft, A.J. MacDonald, C. Moritz, A. Moussalli, R.P. Miguez & K.C. Rowe. Museum genomics reveals the rapid decline and extinction of Australian rodents since European settlement. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 118 (27), 2021. DOI: 10.1073/pnas.2021390118. (ang.). 
  19. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
  20. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-25]. (ang.).
  21. ↑ a b Appendix 1. Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 704. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  22. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-13]. (ang.).
  23. ↑ a b c E. Roycroft, F. Ford, T. Ramm, R. Schembri, W.G. Breed, P.A. Burns, K.C. Rowe & C. Moritz. Speciation across biomes: Rapid diversification with reproductive isolation in the Australian delicate mice. „Molecular Ecology”. 33 (7), s. e17301, 2024. DOI: 10.1111/mec.17301. (ang.). 
  24. ↑ Pseudomys auritus. Department of Climate Change, Energy, the Environment and Water. [dostęp 2024-07-15]. (ang.).
  25. ↑ Pseudomys glaucus. Department of Climate Change, Energy, the Environment and Water. [dostęp 2024-07-15]. (ang.).
  26. ↑ J.S. Zijlstra, Pseudomys Gray, 1832, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-12] (ang.).
  27. ↑ H. Godthelp. Pseudomys vandycki, a Tertiary murid from Australia. „Memoirs of the Queensland Museum”. 28 (1), s. 171, 1989. (ang.). 

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pseudomysz&oldid=75110689”
  NODES
Project 1