Wikipedia

Radlin

miasto w województwie śląskim
Ten artykuł dotyczy miasta w województwie śląskim. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Radlin – miasto w południowej Polsce, w województwie śląskim, w powiecie wodzisławskim.

Radlin
miasto i gmina
Ilustracja
Plac Radlińskich Olimpijczyków w Radlinie
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

wodzisławski

Aglomeracja

rybnicko-jastrzębska

Prawa miejskie

1954–1975, 1997

Burmistrz

Zbigniew Podleśny

Powierzchnia

12,53 km²

Wysokość

245–298 m n.p.m.

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


17 759[1]
1417,3 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 32

Kod pocztowy

44-310

Tablice rejestracyjne

SWD

Położenie na mapie powiatu wodzisławskiego
Mapa konturowa powiatu wodzisławskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Radlin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Radlin”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Radlin”
Ziemia50°02′28,32″N 18°27′57,60″E/50,041200 18,466000
TERC (TERYT)

2415021

SIMC

0945108

Urząd miejski
ul. Rymera 15
44-310 Radlin
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Według danych z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 17 771

mieszkańców[1].

Położenie

edytuj

Radlin historycznie położony jest na Górnym Śląsku na ziemi wodzisławskiej. Geograficznie leży na Płaskowyżu Rybnickim.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 12,53 km²[2]. Miasto stanowi 4,37% powierzchni powiatu.

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z 2002 r. Radlin miał obszar 12,53 km², w tym: użytki rolne: 63%, użytki leśne: 2%[3]. „Raport o stanie miasta” z 2018 roku wskazuje, że obszar rolny w Radlinie zajmuje powierzchnię 501 ha, z kolei grunty leśne – 123 ha. Grunty zabudowane i zurbanizowane to 620 ha (w tym m.in.: tereny mieszkaniowe – 293 ha, przemysłowe – 149 ha oraz drogi – 83 ha)[4]

Sąsiednie gminy: Marklowice, Pszów, Rybnik, Rydułtowy, Wodzisław Śląski.

Części miasta

edytuj

Współczesny Radlin jest gminą miejską, niepodzieloną na dzielnice (jednostki pomocnicze gminy). W skład miasta wchodzi kilka miejscowości, lub określeń historycznych z których większe są umownie nazywane dzielnicami[5]:

Oprócz tych nazw na terenie dzisiejszego Radlina funkcjonują również historyczne określenia:

  • Babigóra (również jako „Babia Góra Kolonia”[7]) wzniesienie pomiędzy Redenem a podnóża kopalni „Hoym” (dziś Zabytkowa Kopalnia „Ignacy” w Rybniku), rejon ul. Sokolskiej[6].
  • Bottrop – część kolonii Emma (Marcel), nieistniejąca[8],
  • Dołki (również jako „Dołki Kolonia”[7]) – część Redenu[6],
  • Emerżona – część Głożyn przy granicy z Pszowem. Miejsce połaci macierzanki, zwanej w lokalnym etnolekcie „ermeżoną” (stąd nazwa). Kiedyś miejsce pikników[6].
  • Frajgut – teren przy ul. Rydułtowskiej, zabudowany w latach 50 XX wieku[6].
  • Grubskie Brzegi – teren przylegający do tzw. „Versuch Kohlengrube” (próbnej kopalni) na gruntach majątku folwarku biertułtowskiego. Rejon ul. Hallera i ul. Rydułtowskiej[6].
  • Jasienicz – teren pomiędzy Biertułtowami a Głożynami (współcześnie rejon ul. Spacerowej i ul. Matejki w Radlinie)[6]
  • Marianka – część Kolonii Emma w Radlinie, tzw. druga kolonia, czyli budynki przeznaczone dla robotników kopalnianych, dziś rejon ul. Mielęckiego[6]
  • Magierowy Las – leśny obszar znajdujący się naprzeciw Kościoła na Głożynach. Nazwa pochodzi od pierwszego właściciela, Ignacego Magiery[6].
  • Myto – miejsce skrzyżowania ul. Rybnickiej i ul. Korfantego. Historyczna granica państw stanowych: wodzisławskiego i rybnickiego. Od budynku pobierania myta wzięła się zwyczajowa nazwa miejsca[6].
  • Sauerowiec – rejon kąpieliska nieopodal granicy Radlina z Wodzisławiem Śląskim. Nazwa od nazwiska właściciela (Sauer)[6].
  • „Sadzonki” – teren dziejszego osiedla przy ul. Sienkiewicza w Biertułtowach obok cmentarza. W latach 50 X wieku zlikwidowano istniejące w tym miejscu ogródki działkowe (stąd nazwa)[6]
  • Szluchta – (niem. schlucht – wąwóz) niegdysiejsze ślepo zakończone torowisko wewnątrz Kolonii Emma w Radlinie, służące do rozładunku węgla lub produktów spożywczych. Obecnie plac zabaw i kompleks sportowy na styku ul. Mielęckiego i ul. Wieczorka[6][9].
  • Tropiciel – nazwa stosowana na przełomie XIX i XX wieku, dla określenia rejonu szybu kopalni „Biertułtowy” (zgłoszona w Wyższym Urzędzie Górniczym w Brzegu[6] w 1838). Nazwa od śląskiego „tropić”, czyli „zamartwiać”, „męczyć się”, odnosząca się do słabo wietrzonych pokładów kopalni i ręcznych kołowrotów[6].
  • Wypędów (niem. Vipendow)– kolonia Biertułtów (ul. Wypandów i okolica). Teren występujący na mapach już w XVIII wieku obejmujący obszar wokół cieku Niedobczyckiego. Miejsce ujęcia wody źródlanej. Obecnie miejsce gdzie znajduje się tężnia w Radlinie[6].

Demografia

edytuj

Dane z 31 grudnia 2007 r.[10]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 17 711 100 9159 51,7 8552 48,3
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]		 1413,5 731,0 682,5

Co daje miastu 2297 lokatę pod względem powierzchni i 385 lokatę pod względem liczby ludności w skali kraju.

Według danych z roku 2002[11] średni miesięczny dochód na mieszkańca wynosił 1251,81 zł.

Piramida wieku mieszkańców Radlina w 2014 r.[12]:
 

Historia

edytuj
Ta sekcja od 2011-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Historyczne początki

Nazwy "Radlin" i "Biertułtowy" (centrum dzisiejszego Radlina) pojawiają się w Liber fundationis Episcopatus Vratislavienis,[13]. Nazwy te pojawiają się także w Codex diplomaticus Silesiae[13]. W XVI w. tereny dzisiejszego Radlina wchodziły w skład Wodzisławskiego Państwa Stanowego[14].

Radlin rozwijał się dość wolno. W 1783 r. Mieszkało w nim 51 rolników, 13 ogrodników i liczył tylko 279 mieszkańców. Radlin Dolny długo należał do dóbr rycerskich, a w 1804 r. Przeszedł w ręce właścicieli Wodzisławia, gdyż hrabia wodzisławski zakupił cały Radlin Dolny i część Górnego tzw. Szonowiec. Dłuższą notkę o tej miejscowości spotykamy w dokumentach pochodzących z końca XIX w., dokładniej mówiąc w zapiskach wodzisławskiego kronikarza Franza Henke, który podaje, że Radlin jest jedną z największych wsi powiatu rybnickiego i składa się z Radlina Górnego i Dolnego oraz z Obszar[14]. Henke podaje, że w Radlinie Górnym było 51 gospodarstw rolnych, zaś w wyniku parcelacji liczba ich wzrosła do 70, ale ich powierzchnia użytkowa poważnie się zmniejszyła. Poza tym było tu 89 chałupników, 2 wodne młyny, 183 domy zamieszkane przez 2190 mieszkańców, w tym 11 ewangelików i 2 żydów. Resztę stanowili katolicy. Same obszary liczyły 107 mieszkańców, w tym 8 ewangelików. Każda dzielnica miała swą własną pieczęć z herbem. I tak Radlin Górny pieczętował się sercem, z którego wychodziły 2 kwiaty, Radlin Dolny mężczyzną toczącym przed sobą koło od wozu, zaś Obszary skrzyżowanymi grabiami, kosą i cepem[6].

 
Willa Rudolfa Wachsmanna, dyrektora kopalni „Emma” w Radlinie, projektu Williama Müllera

Główne centrum życia mieściło się w Radlinie Dolnym (obecnie tzw. Radlin II), tu znajdowała się szkoła podstawowa i kościół – filia parafii Wodzisław, gdzie proboszczem był ks. Reszka. Do 1870 r. nie było na tych terenach obowiązku uczęszczania do szkoły. Zainteresowani mieszkańcy, np. z Obszar, wysyłali swe dzieci do szkoły mieszczącej się w Radlinie Dolnym.

 
Szyb Kopalni Węgla Kamiennego Marcel

Industrializacja i rozwój urbanistyczny

Wraz z rozwojem przemysłu (głównie kompleksu kopalnianego w skład którego wchodziła kopalnia Emma, dzisiejsza KWK Marcel, elektrociepłownia oraz koksownia, dzisiejsza Koksownia Radlin). Zakłady te wchodziły w skład Rybnickiego Gwarectwa Węglowego, którego siedziba w 1907 roku zostaje przeniesiona z Berlina do centrum Radlina (Biertułtów)[15]. Intensywnie rozbudowane zostały Obszary oraz Biertułtowy, będące dzielnicami Radlina. Na terenach przykopalnianych na przełomie XIX i XX w. powstało modernistyczne osiedle-ogród zwane „Kolonią Emma”[16]. Przy pracach nad osiedlem uczestniczyli słynni niemieccy architekci wczesnego modernizmu, m.in. William Müller, czy później Hans Poelzig. Układ urbanistyczny osiedla w większości zachował się do dziś w niezmienionej formie. W latach 70. wyburzona została jedynie północna część osiedla, zwana „Bottropem”[8].

Po I wojnie światowej

Pod koniec 1918 roku władzę w miejscowości obejmuje czysto polska Rada Robotnicza. Władze w Berlinie niepokoją się, że będzie to prowadziło do utworzenia polskiej Republiki Radlińskiej. Władze robotnicze Radlina współpracują jednak z działaczami niemieckimi komunistycznego Związku Spartakusa[17]

II wojna światowa

 
Brama radlińskiej kopalni

W okresie okupacji hitlerowskiej na terenie Radlina funkcjonował obóz jeniecki dla żołnierzy Armii Czerwonej, ulokowany w miejscu dzisiejszego boiska przy ul. Mariackiej[18][19]. Zakwaterowani w tym miejscu jeńcy pracowali głównie w lokalnej kopalni. Wielu z nich pochowano na terenie biertułtowskiego cmentarza.

W wyniku działań wojennych, Radlin, jako ważny ośrodek górniczej aglomeracji, nie ucierpiał tak bardzo, jak chociażby sąsiedni Wodzisław Śląski. Mimo tego miały miejsce lokalne zrywy, a nawet bitwy. Do najsłynniejszej doszło w rejonie rolniczej dzielnicy Głożyny (tzw. "Bój w Głożynach" lub "Festung Glazin"), gdzie dziś znajduje się pamiątkowy obelisk[20].

Do największej tragedii w czasie II wojny światowej doszło w okolicach nieczynnego szybu „Reden”, który był miejscem nazistowskiego mordu na mieszkańcach terenów ziemi rybnicko-wodzisławskiej. W latach 1939–1945 hitlerowcy wrzucali żywcem do nieczynnego szybu pojmane osoby z okolicznych terenów. W miejscu tragedii dziś znajduje się pomnik upamiętniający tamte wydarzenia, oraz park miejski.

 
Budynki Kolonii Emma w Radlinie
 
Ulica W. Korfantego w Radlinie (Kolonia Emma w Radlinie)

W marcu 1945 r. Armia Czerwona toczy na ziemi rybnicko-wodzisławskiej krwawe boje z cofającymi się Niemcami. Widząc sytuację na froncie, Niemcy planują początkowo unieruchomienie kopalni. Jedna zdecydowana cześć załogi w okresie walk w marcu 1945 roku, zdecydowała się nie opuszczać stanowisk pracy[19]. 27 marca Radlin został zajęty przez Rosjan. Trzy dni później żołnierze sowieccy wysiedlili większość ludności Kolonii Emma. Pomieszczenia w kamienicach radlińskiego osiedla zajął sztab 38 Armii Czerwonej – siły bojowej IV Frontu Ukraińskiego[21]. Rosyjski pisarz, poeta, dramaturg i korespondent wojenny Konstantin Michajłowicz Simonow tak opisał ówczesną wizytę w Radlinie: „Powietrze pełne było pyłu węglowego, wszędzie napotykaliśmy jeziorka węglowe o czarnej brudnej wodzie. Także gleba była czarna. Pejzaż był ponury. [...] Murowany budynek typu koszarowego z czerwonej cegły (tam kwaterował Simonow) choć z zewnątrz ponury, ale jak wiele niemieckich domów mieszkalnych, wewnątrz był bardzo przytulny [...]. Kopalnia i koksownia funkcjonowały”.[21]

Po miesiącu stacjonowania w Kolonii Emma Armii Czerwonej przystąpiono do odbudowy zniszczonej infrastruktury, uruchomienia administracji oraz szkolnictwa[22]. Już 2 kwietnia 1945 radlińska kopalnia wydobyła pierwsze 115 ton węgla[19].

W Polsce Ludowej

W 1945 naczelnikiem gminy zostaje przedwojenny wójt Radlina, Karol Brandys, były oficer Wolska Polskiego[23]. W referendum w 1946 zdecydowana większość mieszkańców (90% społeczności Radlina) opowiedziała się przeciw narzuconym propozycjom dotyczącym zniesienia Senatu, unarodowienia gospodarki i wyznaczeniu nowej granicy kraju[24]. Po wojnie znacząco zwiększa się liczba ludności w Radlinie: na początku lat 30 XX wieku mieszkało w Radlinie 8876 mieszkańców, z kolei w 1946 było ich już 14 031.[25]

1 maja 1949 nazwa radlińskiej kopalni zostaje zmieniona z „Emma” na „Marcel”, dla upamiętnienia lokalnego działacza związkowego i lewicowego, Józefa Kolorza (pseudonim „Marcel”)[19][26].

W wyniku wzrostu liczby mieszkańców Radlina, miejscowość otrzymała prawa miejskie 13 listopada 1954[27]. Oprócz działalności przemysłowej, Radlin staje się ważnym ośrodkiem na sportowej mapie Polski. W 1951 sekcja piłkarska klubu sportowego związany z radlińską kopalnią (Górnik Radlin) uzyskuje tytuł Wicemistrza I Ligi Krajowej. Na bazie tradycji przedwojennego „Sokoła” w miejscowości zaczyna funkcjonować ośrodek przygotowań olimpijskich dla gimnastyków[28]. Powstają również instytucje użyteczności publicznej: „Dom Kultury”, „Dom Sportu”, przychodnie zdrowia oraz nowe osiedla mieszkaniowe[29]. W 1975 r. Radlin (wraz z Marklowicami, Pszowem, Rydułtowami i Wilchwami) włączono do Wodzisławia Śląskiego.

Po 1989 roku

23 sierpnia 1989 na terenie KWK "Marcel" podpisane zostało porozumienie pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym a Dyrektorem Generalnym Wspólnoty Węgla Kamiennego w Katowicach, po akcji strajkowej w kopalniach KWK "Marcel", KWK "Morcinek", KWK "Jowisz" i KWK "Gródziec". W porozumieniach brał udział m.in. Leszek Piotrowski[30]. Na przełomie kwietnia i maja 1990 r. w Radlinie (będącym wówczas dzielnicą Wodzisławia Śląskiego) powstaje Radlińskie Towarzystwo Kulturalne, skupiające się zarówno na działalności kulturalnej, jak również na postulacie odłączenia się Radlina z Wodzisławia Śląskiego[31].

1 stycznia 1997 r. Radlin został odłączony od Wodzisławia Śląskiego[32], jednak dawne dzielnice Radlin Dolny i Górny, tworzące razem tzw. Radlin II, pozostały w granicach administracyjnych Wodzisławia. W latach 1997–1998, już jako ponownie niezależne miasto, Radlin administracyjnie należał do województwa katowickiego (następnie śląskiego).

W 2014 r. w Radlinie uruchomiono pierwszą w przemysłowej części Górnego Śląska tężnię[33].

Architektura

edytuj
 
Tężnia w Radlinie

Gospodarka

edytuj

Przemysł

edytuj
 
Koksownia Radlin
 
Zabytkowa kapliczka Św. Jana Nepomucena z datą „1719”

Handel i usługi

edytuj

Wraz z rozwojem urbanistycznym gmin wchodzących w skład dzisiejszego miasta Radlin, głównie Biertułtów i Obszar, oraz rozwojem przemysłu górniczego, charakter miasta zmieniał się z rolniczego na przemysłowo-usługowy. Wpłynęło to również na handel i usługi. Od drugiej połowy XIX wieku w centrum Biertułtów funkcjonować zaczyna gospoda „Wollner Gasthaus Inhaber Wilhelm Mrosek”[40] która była ważnym ośrodkiem nie tylko usługowym, ale i kulturalnym gminy i regionu. Od 1897 następuje szybki rozwój budownictwa w okolicy dzisiejszej kopalni „Marcel”, głównie w obrębie Kolonii Emma, na terenie której funkcjonować zaczął konsum kopalniany[41]. Główny plac targowy znajdował się wówczas na terenie dzisiejszego Parku im. Leopolda Zarzeckiego w Biertułtowach[42].

Drugim etapem rozwoju sfery handlowej i usługowej to przełom lat 70. i 80., kiedy to w dzielnicy Radlin powstają punkty handlowe w ramach sieci sklepów górniczych (tzw. „sklepy G.”)[43]

Przełom ustrojowy po 1989 umożliwił większą swobodę zakładania działalności gospodarczej, co znacząco wpłynęło na zwiększenie punktów drobnego handlu i usług. Oprócz lokalnych przedsiębiorców na terenie miasta zaczynają funkcjonować supermarkety oraz dyskonty.

Transport

edytuj

W Radlinie znajduje się przystanek kolejowy Radlin Obszary z którego odjeżdżają pociągi Kolei Śląskich w kierunku Rybnika i Wodzisławia Śląskiego. W mieście jest również towarowa stacja kolejowa Radlin Marcel, obsługująca wyłącznie ruch towarowy z KWK i EC Marcel i Koksowni Radlin. Najbliższa stacja kolejowa z międzynarodowymi połączeniami kolejowymi znajduje się w Wodzisławiu Śląskim.

Kultura

edytuj
 
Miejski Ośrodek Kultury

|Tradycje działalności na niwie kultury w Radlinie, sięgają czasów przełomu XIX i XX w. Ważną postacią dla krzewienia działalności kulturalnej w Radlinie, był Leopold Zarzecki, założyciel Związku Katolickich Robotników im. św. Józefa i Towarzystwa Młodzieży Polskiej „Eleusis”[44].

W latach 60. w Radlinie powstaje Zakładowy Dom Kultury przy KWK „Marcel”, późniejszy Miejski Ośrodek Kultury w Radlinie. W 1990 r. w Radlinie powstaje Radlińskie Towarzystwo Kulturalne, początkowo jako forma protestu przeciwko planom przeznaczenia Domu Kultury na cele handlowe i chęć poprawy sytuacji życia kulturalnego na terenie Radlina[45]. Po odłączeniu się Radlina ze struktur Wodzisławia Śląskiego powstają kolejne organizacje kulturalne na terenie miasta, m.in. Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych w Radlinie, Radlińska Przystań, Stowarzyszenie SZOK, czy Stowarzyszenie Młody Radlin[46]

Organem prasowym radlińskiego samorządu jest miesięcznik „Biuletyn Radlin”[47]. Oprócz tego w mieście wydawane są czasopisma „Wici” (wyd. Radlińskie Towarzystwo Kulturalne)[48], „wARTo!” (wyd. Miejski Ośrodek Kultury)[49], oraz prasa wyznaniowa (parafialna).

Edukacja

edytuj

Przedszkola

edytuj
 
Szkoła Podstawowa nr 3
  • Przedszkole Publiczne nr 1 im. Gromadki Misia Uszatka[50]
  • Przedszkole Publiczne nr 2
  • Przedszkole Publiczne nr 3 im. Akademii Wesołych Bajtli[51]

Szkoły podstawowe

edytuj
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Adama Mickiewicza[52]
  • Sportowa Szkoła Podstawowa nr 2 im. Komisji Edukacji Narodowej[53]
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Ziemi Radlińskiej[54]
  • Szkoła Podstawowa nr 4 im. Gustawa Morcinka[55]

Szkoły ponadpodstawowe

edytuj
  • Branżowa Szkoła I stopnia w Radlinie (dawna Zasadnicza Szkoła Górnicza)[56]

Inne

edytuj
  • Ognisko Pracy Pozaszkolnej w Radlinie[57]
  • Świetlica Środowiskowa w Radlinie[58]

Wspólnoty wyznaniowe

edytuj
 
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP

Na terenie Radlina znajdują się dwa kościoły rzymskokatolickie;

Oprócz tych parafii teren Radlina obejmują parafie znajdujące się już poza granicami miasta Radlin:

Oprócz parafii rzymskokatolickich na terenie Radlina działa także Społeczność Chrześcijańska „Opoka” Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan[59]

Sport

edytuj

Kluby i stowarzyszenia sportowe

edytuj

Osiągnięcia sportowe

edytuj

Z Radlinem związane są nazwiska dwudziestu Olimpijczyków, którzy pochodzili bądź trenowali w radlińskich klubach sportowych. Przede wszystkim reprezentując Klub Sportowy Górnik Radlin oraz Klub Gimnastyczny „Radlin”, którego obiekt gimnastyczny pełnił również rolę Ośrodka Przygotowań Olimpijskich.

Radlińscy Olimpijczycy:

– Jan Deutschmanek, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie (1928)

– Paweł Gaca, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Janina Kurzanka-Bartoniek, gimnastyczka, uczestniczka Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Ryszard Kucjas, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Paweł Gawron, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Jerzy Krasówka, piłkarz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Paweł Sobek, piłkarz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach (1952)

– Alfred Kucharczyk, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Rzymie (1960), w Tokio (1964) i w Meksyku (1968)

– Ernest Hawełek, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Rzymie (1960), i w Tokio (1964)

– Wilhelm Kubica, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Tokio (1964), w Meksyku (1968) i w Monachium (1972)

– Mikołaj Kubica, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Tokio (1964), w Meksyku (1968) i w Monachium (1972)

– Sylwester Kubica, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Meksyku (1968), w Monachium (1972) i w Montrealu (1976)

– Jerzy Kruża, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Meksyku (1968) i w Monachium (1972)

– Alfons Andrzej Stawski, bokser, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Monachium (1972)

– Marian Pieczka, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Montrealu (1976)

– Zbigniew Kicka, bokser, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Montrealu (1976)

– Andrzej Biegalski, bokser, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Montrealu (1976)

– Leszek Bandach, szermierz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988)

– Leszek Blanik, gimnastyk, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Sydney (2000) i w Pekinie (2008)

– Piotr Gabrych, siatkarz, uczestnik Igrzysk Olimpijskich w Atenach (2004)[61]

Sukcesy krajowe:

Obiekty sportowe

edytuj

Stadion Górnika Radlin –

  • Pojemność – 133 miejsca siedzące
  • Oświetlenie – brak
  • Wymiary boiska 105 × 67 m

MOSiR Radlin[66] –

  • Duża sala (na sali swoje mecze ligowe rozgrywa SK Górnik Radlin)
  • Mała sala (na parkiecie są wymalowane pola do szermierki)
  • Duży basen
    • Wymiary 25 × 12,5 m
    • Głębokość od 1,85 m do 1,3
    • 6 torów pływackich
    • Zjeżdżalnia wodna długości 80 m
  • Mały basen

Obiekt Gimnastyczny im. Leszka Blanika[67] (tzw. „Sokolnia”)[68]

Organizacje pozarządowe

edytuj

Działalność społeczna:

  • Stowarzyszenie Biuro Porad Obywatelskich w Radlinie (działające w latach 2003–2017)[69]
  • Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych w Radlinie
  • Stowarzyszenie „Młody Radlin”
  • Harcerski Krąg Seniora w Radlinie
  • Stowarzyszenie na rzecz Dzieci i Młodzieży „Tęcza”
  • Stowarzyszenie Aktywni Społecznie
  • Stowarzyszenie Integracji i Rozwoju” Dobre Anioły”

Przedsiębiorczość:

  • Forum Firm z siedzibą w Radlinie[70]

Bezpieczeństwo:

  • Ochotnicza Straż Pożarna w Biertułtowach
  • Ochotnicza Straż Pożarna w Głożynach

Honorowi Obywatele Radlina

edytuj
  • Wiktor Bugla[71] – poeta, prozaik, regionalista, tłumacz wierszy Josepha von Eichendorffa[72]
  • Kazimiera Drewniok-Woryna – malarka i autorka książek, związana z zespołem Malarskim Twórców Nieprofesjonalnych “Oblicza”[72]
  • Lucyna Szłapka - pedagog, regionalistka, kultywująca tradycje górnośląskie[73][74]
  • Martyna Kliszewska - aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, oraz malarka[73][74]
  • Henryk Brachmański - historyk, nauczyciel, wieloletni pracownik oświatowy[75][73]

Miasta partnerskie

edytuj

Radlin podpisał umowy partnerskie z miastami:

Ciekawostki

edytuj
  • Radlińska hałda (przy kopalni „Marcel”) widnieje na okładce płyty „Necrocosmos” metalowej grupy Gallileous[80][81]
  • Hałda w Radlinie posłużyła również za plener w teledysku Artura Rojka pt „Sportowe Życie”[82] promującego płytę „Kundel”[83]

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507. 
  3. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  4. ↑ Raport o stanie miasta Radlin.. Radlin: Urząd Miasta Radlin, 2018-09-28.
  5. ↑ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt), 5976 Loslau, 1912; WIG – Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000, P48-S27-G, Wodzisław, 1939.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Adamczyk 2012 ↓.
  7. ↑ a b Władysław Kropiwnicki, Skorowidz miejscowości Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego z wyszczególnieniem powiatu, posterunku względnie Komisarjatu Policyjnego tudzież Sądów Grodzkich, 1931.
  8. ↑ a b Nowiny.pl, Bottrop w Radlinie z pruską ścianą • Radlin [online], www.nowiny.pl [dostęp 2017-10-06] (pol.).
  9. ↑ Szluchta [online], Szlakiem Emmy i Marcela [dostęp 2018-05-09] (pol.).
  10. ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska, Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2007 r.), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2009, ISSN 1734-6118 (pol.).
  11. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  12. ↑ Radlin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  13. ↑ a b Błażej Adamczyk, Radlin : wypisy do dziejów, Radlin: [Przedsiębiorstwo Graficzne Drukmasz], 2012, ISBN 978-83-934605-1-9, OCLC 804817109 [dostęp 2021-01-27].
  14. ↑ a b F. Henke, Kronika czyli opis topograficzno-historyczno-statystyczny miasta i wolnego mniejszego państwa stanowego Wodzisław na Górnym Śląsku, Towarzystwo Miłośników Ziemi Wodzisławskiej, 2001.
  15. ↑ Gazeta Rybnicka, 1991, nr 32 (32) – Śląska Biblioteka Cyfrowa [online], www.sbc.org.pl [dostęp 2021-04-12] (pol.).
  16. ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 2: Zagłębie Dąbrowskie, Ziemia Rybnicka, Ziemia Wodzisławska, Łódź 2023, s. 156.
  17. ↑ Dariusz Zalega „Gdy zmiotło trony” „Le monde diplomatique” listopad 2016, s. 37.
  18. ↑ Kanon Odznaki Krajoznawczej „Przyjaciel Radlina” [online], www.radlin.pl [dostęp 2019-03-13].
  19. ↑ a b c d 100 lat Kopalni Marcel, „Nowiny”, Rybnik, 30 listopada 1983, s. 4.
  20. ↑ Uroczyste Odsłonięcie Obelisku. Serwis internetowy Szkoły Podstawowej nr 3 w Radlinie. [dostęp 2015-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-08)].
  21. ↑ a b Kolonia Emma [online], Szlakiem Emmy i Marcela [dostęp 2016-08-06] (pol.).
  22. ↑ Historia Radlina. [dostęp 2015-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-28)].
  23. ↑ Inwentarz archiwalny [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2017-10-06].
  24. ↑ Ryszard Adamski, Przełomy na Górnym Śląsku w czasach PRL cz. 2 [online], www.nowiny.rybnik.pl [dostęp 2017-10-06] (pol.).
  25. ↑ J. Ligęza (red.), Ziemia rybnicko-wodzisławska, 1970, s.314.
  26. ↑ Dariusz Zalega, Józef Kolorz: Za chlebem i o chleb, „La Monde Diplomatique Edycja Polska, 09/139 wrzesień 2017”, 6 października 2017.
  27. ↑ Rządowe Centrum Legislacji, Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 – Dziennik Ustaw [online], dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2017-10-06] (pol.).
  28. ↑ OpenSolution.org, Historia – Klub Gimnastyczny Radlin [online], kg.radlin.pl [dostęp 2017-10-06].
  29. ↑ Radlin.pl / Historia [online], miasto.radlin.pl [dostęp 2017-10-06] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-25] (pol.).
  30. ↑ Stanisław Olejniczak (red.), Porozumienie, „Biuletyn Informacyjny NSZZ Solidarność – Region Śląsko-Dąbrowski”, 30 sierpnia 1989, s. 4.
  31. ↑ GENEZA RTK – Radlińskie Towarzystwo Kulturalne [online], www.rtk.radlin.pl [dostęp 2021-03-03].
  32. ↑ Kancelaria Sejmu RP, Internetowy System Aktów Prawnych [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2017-02-09].
  33. ↑ Tężnia solankowa w Radlinie. slaskie.travel.pl. [dostęp 2015-01-29]. (pol.).
  34. ↑ Willa Dyrektora – Szlak Emmy i Marcela.. Radlin.pl. [dostęp 2015-01-29]. (pol.).
  35. ↑ Historia Radlina. Radlin.pl. [dostęp 2015-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-28)]. (pol.).
  36. ↑ Tężnia solankowa w Radlinie.
  37. ↑ praca zbiorowa, Kapliczka Św. Jana Nepomucena w Radlinie, Radlińskie Towarzystwo Kulturalne, 2007.
  38. ↑ Pomnik Ofiar Szybu Reden w Radlinie [online], www.polskieszlaki.pl [dostęp 2020-06-22] (pol.).
  39. ↑ Redakcja, Radlin: Pomnik Powstańców Śląskich wrócił na swoje miejsce ZDJĘCIA [online], Dziennik Zachodni, 6 maja 2019 [dostęp 2020-06-22] (pol.).
  40. ↑ Nowiny.pl, Bar Turek – kultowy lokal w Radlinie odchodzi do historii • Radlin [online], www.nowiny.pl [dostęp 2017-05-06] (pol.).
  41. ↑ Emma [online], Kolonia Emma w Radlinie [dostęp 2017-05-06] (pol.).
  42. ↑ Park Zarzeckiego [online], Szlakiem Emmy i Marcela [dostęp 2017-05-06] (pol.).
  43. ↑ Barbara Kubica, Sklepy tylko dla górników: Pralki, futra, narty na książeczki „G”, „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 2017-05-06] (pol.).
  44. ↑ Plac Zarzeckiego. Szlak Emmy i Marcela. Szlak Emmy i Marcela. [dostęp 2014-10-07].
  45. ↑ Radlińskie Towarzystwo Kulturalne. Historia.. KulturalnyRadlin.pl. [dostęp 2014-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-14)].
  46. ↑ Historia [online], Miasto Radlin [dostęp 2021-03-03] (pol.).
  47. ↑ Biuletyn Radlin. Biuletyn Radlin – strona oficjalna.. [dostęp 2014-10-07].
  48. ↑ RTK. Osiągnięcia. [dostęp 2014-10-07].
  49. ↑ J. Pietrek: WARTO...zaproszenie dla twórców i animatorów kultury. [dostęp 2014-10-07].
  50. ↑ CHARAKTERYSTYKA PATRONA PRZEDSZKOLA – Przedszkole Publiczne im. „Gromadki Misia Uszatka” nr 1 w Radlinie – www.pp1.radlin.pl [online], pp1.radlin.pl [dostęp 2016-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-04].
  51. ↑ Uroczystość nadania imienia.... Radlin.pl. [dostęp 2015-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
  52. ↑ Szkoła Podstawowa nr 1 w Radlinie – RADLIN.ONLINE/SP1 [online], radlin.online [dostęp 2017-11-22].
  53. ↑ Sportowa Szkoła Podstawowa nr 2 – RADLIN.ONLINE/SSP2 [online], radlin.online [dostęp 2017-11-22].
  54. ↑ Szkoła Podstawowa nr 3 – RADLIN.ONLINE/SP3 [online], radlin.online [dostęp 2017-11-22].
  55. ↑ Szkoła Podstawowa nr 4 – RADLIN.ONLINE/SP4 [online], radlin.online [dostęp 2017-11-22].
  56. ↑ Super User, Historia [online], zspradlin.nazwa.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
  57. ↑ Informacje dla rodziców – Serwis Internetowy Ogniska Pracy Pozaszkolnej w Radlinie – www.opp.radlin.pl. opp.radlin.pl. [dostęp 2015-09-09].
  58. ↑ Kontakt – Serwis Internetowy Świetlicy Środowiskowej w Radlinie – www.swietlica.radlin.pl [online], swietlica.radlin.pl [dostęp 2016-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-04].
  59. ↑ Bar piwny zamienił się w świątynię. www.nowiny.pl. [dostęp 2015-07-07].
  60. ↑ UKS Trójka Radlin. szermierka.slask.pl. [dostęp 2015-01-29]. (pol.).
  61. ↑ OLIMPIJCZYCY | Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Radlinie. mosir.eu. [dostęp 2015-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-19)].
  62. ↑ Osiągnięcia – Oficjalny Serwis Górnika Radlin.
  63. ↑ Rymerrybnik, O klubie – Rymer Rybnik [online], rymer-rybnik.futbolowo.pl [dostęp 2016-10-20].
  64. ↑ A. Biernat: Dominika Mosler wicemistrzynią Polski. naszemiasto.pl. [dostęp 2015-07-20].
  65. ↑ A. Biernat: Górnik Radlin: Szermierze wicemistrzami Polski!. naszemiasto.pl. [dostęp 2015-07-02].
  66. ↑ Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Radlinie.
  67. ↑ Baza sortowa w Radlinie. Market Radlin. [dostęp 2015-01-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-29)]. (pol.).
  68. ↑ Klub Gimnastyczny RADLIN w Radlinie.
  69. ↑ Radlińskie Biuro Porad Obywatelskich W Likwidacji NIP 6472306608 KRS 0000159526 REGON 278055422 | krs-pobierz.pl [online], krs-pobierz.pl [dostęp 2019-06-25] (pol.).
  70. ↑ Forum Firm z siedzibą w Radlinie – KRS [online].
  71. ↑ Zmarł Wiktor Bugla, poeta i Honorowy Obywatel Radlina [online], Miasto Radlin, 24 października 2020 [dostęp 2021-01-15] (pol.).
  72. ↑ a b Radlin.pl / Honorowi Obywatele Radlina [online] [dostęp 2019-07-05] (pol.).
  73. ↑ a b c Honorowi Obywatele Radlina [online], Miasto Radlin [dostęp 2022-05-17] (pol.).
  74. ↑ a b 25-lecie Radlina: Dwie nowe Honorowe Obywatelki i złota odznaka dla Gabrieli Chromik [ZDJĘCIA] • Radlin • Samorząd - nowiny.pl - portal, gazeta - Racibórz, Wodzisław, Rybnik, Agronowiny [online], www.nowiny.pl [dostęp 2022-05-17].
  75. ↑ Ireneusz Stajer, Henryk Brachmański honorowym obywatelem Radlina. To decyzja rady miasta. Pan Henryk całe życie związany był z radlińską edukacją ZDJĘCIA [online], Wodzisław Śląski Nasze Miasto, 6 marca 2023 [dostęp 2023-03-06] (pol.).
  76. ↑ OpenSolution.org, Polsko-niemiecka współpraca – Serwis Internetowy Urzędu Miasta Radlin – www.um.radlin.pl [online], www.old2015.radlin.pl [dostęp 2017-02-08].
  77. ↑ OpenSolution.org, MOHELNICE – miasto partnerskie Radlina – Serwis Internetowy Urzędu Miasta Radlin – www.um.radlin.pl [online], www.old2015.radlin.pl [dostęp 2017-02-08].
  78. ↑ Radlin podpisał umowę partnerską z miastem Rohatyn (Ukraina) [online], miasto.radlin.pl [dostęp 2018-06-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-07-17] (pol.).
  79. ↑ Polska, Radlin i Rohatyn zostały miastami partnerskimi [online], www.tuwodzislaw.pl [dostęp 2018-06-19] (pol.).
  80. ↑ Nowiny.pl, nowiny.pl – portal, gazeta – Racibórz, Wodzisław, Rybnik, Agronowiny [online], www.nowiny.pl [dostęp 2017-06-07] (pol.).
  81. ↑ Gallileous: Necrocosmos [online], www.spirit-of-metal.com [dostęp 2017-06-07].
  82. ↑ Już jest! Radlińska hałda w premierowym singlu Artura Rojka [WIDEO] [online], Radio 90.pl [dostęp 2020-03-05] (pol.).
  83. ↑ Hałda w Radlinie w teledysku Artura Rojka! Są pierwsze ujęcia [WIDEO] [online], Radio 90.pl [dostęp 2019-12-26] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Radlin&oldid=75384799”
  NODES
admin 3
INTERN 9