Rodzina Lake’a (f1)

Rodzina Lake’a (f¹) – grupa greckich rękopisów przekazujących Ewangelie, wszystkie one pochodzą z wieków XII–XV. Na czele grupy stoi minuskuł 1, przechowywany w Bazylei i od niego też bywa nazywana „Rodziną 1”. Inne określenie tej rodziny to „Rodzina Lake’a”, albo „grupa Lake’a”, przedstawiana przy pomocy symbolu f¹. Hermann von Soden nazwał tę grupę 'I^h'. Aland zaliczył ją do Kategorii III w Ewangeliach i do V kategorii w pozostałych księgach NT.

Kirsopp Lake ok. 1914

Rodzina Lake’a została odkryta w 1902 roku, kiedy Kirsopp Lake (1872–1946) opublikował Ewangelie Minuskułu 1 i trzech pokrewnych mu rękopisów (118, 131, 209). W taki sposób powołana została do istnienia nowa rodzina tekstualna. Grupa tych rękopisów bazuje na czterech minuskułach (1, 118, 131, 209), później jednak dołączono jeszcze do tej grupy minuskuły: 205, 205^abs, 872 (tylko w Mk), 884 (w niektórych partiach), 1582, 2193 oraz 2542 (w niektórych partiach). Zauważono, że Minuskuł 22 jest spokrewniony z grupą, sugerowano nawet włączenie go do tej grupy.

Najbardziej charakterystyczną cechą grupy Lake’a jest umiejscawianie tekstu (J 7,53–8,11) po J 21, 25. Rękopisy tej grupy zawierają Dłuższe zakończenie Marka jednak dwa minuskuły 1 i 1582 zawierają scholion kwestionujący autentyczność Mk 16,9-20: Εν τισι μεν των αντιγραφων εως ωδε πληρουται ο ευαγγελιστης εως ου και Ευσεβιος ο Παμφιλου εκανονισεν εν πολλοις δε και ταυτα φερεται.

B.H. Streeter, korzystając z dorobku Lake’a zaproponował, że f¹, wraz z Kodeksem Koridethi (Θ), Rodziną Ferrara (f¹³), minuskułami 28, 565, 700 oraz rękopisami reprezentującymi przekład ormiański i gruziński, przekazują tekst cezarejski, różny od bizantyjskiego, zachodniego i aleksandryjskiego.

Warianty tekstowe charakterystyczne dla grupy

Mateusz 2,18

κλαυθμὸς – 1-22-582, א, B, Z, 0250, 372, ℓ 2211, it, syr, eth

θρηνος και – 131-205-209-872-1192-1210-1278-2193, C, D, L, W, f¹³, 33, 700, 892

Mateusz 6,5

προσεύχησθε οὐκ ἔσεσθε – 1-22-118-205-209-1278*-1582, Sinaiticus², B, Z, 372, 660, 892

προσευχη ουκ εση – 131-1192-1210-2193, 1278^c, D, L, W, Δ, Θ, f¹³, 28, 33, 565, 579, 700, 1424

Mateusz 6,12

ἀφήκαμεν – 1-22-1582, א*, B, Z, 660, 1365

ἀφίεμεν – 118-131-205-209-1192-1210-1278-2193

αφιομεν/αφιωμεν – D L W Δ Θ 157 565

Mateusz 6,18

κρυφαίω (bis) – 1, 22, 1582

κρυπτω – 118, 131, 205, 209, 1192, 1210, 1278, 2193

Mateusz 7,28

πάντες – 1, 22, 118, 205, 209, 1278, 1528, Δ, Θ, 697, 1278

brak – 131, 872, 1192, 1210, 2193, א, B

Mateusz 8,12

εν τω Ισραηλ brak

Mateusz 8,13

παῖς – 1, 22, 118, 205, 209, 1210*, 1582, א, B, 0250, 0281, 33

παῖς αὐτοῦ – 131, 872, 1192, 1210, 2193, 1210^c, C, L, W, Δ, Θ, f¹³, 157, 565, 579, 700, 1424

Mateusz 8,13b

Zawiera dodatkowy tekst (por. Łk 7,10): και υποστρεψας ο εκατονταρχος εις τον οικον αυτου εν αυτη τη ωρα ευρεν τον παιδα υγιαινοντα (i kiedy centurion wrócił do domu o tej godzinie, znalazł sługę zdrowego), interpolację tę zawierają również א, C, (N), Θ, (0250), (33, 1241), g¹, syr^h.

Matthew 9,30

ενεβριμηθη – 1, 22, 118, 205, 209, 1582, א, B, 660, 892

ενεβριμησατο – 131, 872, 1192, 1210, 1278, 2193

Mateusz 25,41

ο ητοιμασεν ο πατηρ μου τω διαβολω (przygotowany przez Ojca diabłu) wariant ten obecny jest również w Kodeksie Bezy

το ητοιμασμενον τω διαβολω (przygotowany) większość mss.

Marek 6,51

εξεπλήσσοντο – 1-118-131-209

εξίσταντο – wszystkie pozostałe rękopisy

Marek 10,40

ητοιμασται υπο του πατρος μου – א*^{, b}, (Θ παρα), f¹ 1071 1241 (ℓ 60 ητοιμασται παρα του πατρος) it^a, it^r1 Diatessaron

ητοιμασται – większość mss

Marek 11,1

Βηθσφαγη – B², Γ, f¹, 1241

Βηθφαγη – większość mss

Marek 11:10

ευλογημενη η βασιλεια του πατρος ημων Δαβιδ Ωσαννα εν τοις υψιστοις ειρηνη εν ουρανω και δοξα εν υψιστοις – Θ, 1-131-209

η ερχομενη βασιλεια εν ονοματι Κυριου ευλογημενη η βασιλεια του πατρος ημων Δαβιδ Ωσαννα εν τοις υψιστοις – 118

Łukasz 11,4

αλλα ρυσαι ημας απο του πονηρου (ale uwolnij nas od złego) opuszczony. Brak tej frazy występuje również w rękopisach: Sinaiticus, B, L, f¹ 700 vg syr^s cop^{sa, bo}, arm geo.

Relacja do Textus receptus

Kirsopp Lake porównał tekst czterech badanych przez siebie rękopisów z tekstem Stefanusa w następujących partiach tekstu ewangelicznego: Mt 1-10; Mt 22 - Mk 14; Łk 4-23; J 1-13; 18 i obliczył, że zachodzi 2243 różnic pomiędzy kodeksem 1 a Textus receptus (w owych partiach), 1731 owych różnic występuje również w kodeksach 118 oraz 209. Kodeks 209 ma ich o 214 więcej, niż kodeks 118. Podobnego porównania dokonał Kirsopp Lake w sekcjach Mk 1-5 i Łk 1-24 dla kodeksów 1 i 131. Obliczył, że w partiach tych kodeks 1 różni się 1188 wariantami od tekstu Stefanusa, 804 owych wariantów występuje w kodeksie 131. Kodeks 131 w innych partiach tekstu jest bardziej bliski dla tekstu Stefanusa. Lake wśród tych różnic nie uwzględnia jednak błędów itacyzmu, rzeczywista więc liczba różnic jest większa (w owych partiach tekstu ewangelicznego).

Zobacz też

• Tekst cezarejski
• Rodzina Ferrara (f13)

Bibliografia

• Kirsopp Lake, Codex 1 of the Gospels and its Allies, Texts and Studies, volume vii, Cambridge, 1902. - Skolacjonowany tekst kodeksów 1 z 118, 131 i 209.
• Hermann von Soden. Die Schriften des Neuen Testaments in ihrer ältesten erreichbaren Textgestalt hergestellt auf Grund ihrer Textgeschichte. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1913.
• Burnett Hillman Streeter, The four Gospels a Study of Origins the Manuscript Tradition, Sources, Autorship, & Dates, Oxford 1924, s. 77-107.
• Amy S. Anderson, The textual tradition of the Gospels: Family 1 in Matthew, Leiden; Brill, 2004.

Linki zewnętrzne

• R. Waltz, Rodzina Lake’a (f1) Encyclopedia of Textual Criticism.