Salamanka

Stare miasto Salamanki^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Hiszpania
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, IV
Numer ref.	381
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1988; na 12. sesji
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Salamanka
Salamanca
Herb	Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Kastylia i León
Prowincja	Salamanka
Alkad	Julián Lanzarote (Partido Popular)
Powierzchnia	39,34 km²
Wysokość	802 m n.p.m.
Populacja (2022); • liczba ludności; • gęstość	; 142 412; 3955,74 os./km²
Nr kierunkowy	923
Kod pocztowy	37001-370nn
Tablice rejestracyjne	SA
	Położenie na mapie Kastylii i Leónu Salamanka
	Położenie na mapie Hiszpanii Salamanka
	40°58′14″N 5°39′51″W/40,970556 -5,664167
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Salamanka (hiszp. Salamanca) – miasto w zachodniej Hiszpanii, nad rzeką Tormes, liczy około 142 tys. mieszkańców (2022)^[1]. Stolica prowincji Salamanka w regionie Kastylia i León. Ośrodek handlowy, przemysłowy oraz naukowy i turystyczny.

Historia

Osada założona przez Iberów, w roku 217 p.n.e. zdobyta przez Hannibala, później pod rządami Rzymian i Wizygotów.
W VIII w. zajęta przez Maurów, wielokrotnie w rękach muzułmanów lub chrześcijan.
W XI w. otoczona murami obronnymi przez księcia Raymonda Burgundzkiego.
W 1218 król Alfons IX założył uniwersytet w Salamance, który cieszył się sławą rywalizując do XVII wieku z uczelniami w Bolonii, Oxfordzie i Paryżu. Został zreorganizowany w 1254 r.
Salamanka bardzo dużo zawdzięcza Królom Katolickim – Ferdynandowi II i Izabeli Katolickiej, którzy ufundowali katedrę, wiele kościołów, klasztorów i pałaców.
12 lipca 1812 połączone wojska brytyjskie, hiszpańskie i portugalskie pokonały tu (bitwa pod Salamanką) wojska Napoleona. Po przegranej Francuzów i odejściu wojsk sprzymierzonych miasto zostało złupione.
W czasie wojny domowej generał Franco miał tutaj kwaterę główną.
Obecnie Salamanka jest kwitnącym miastem, a uniwersytet walczy o prymat z uczelniami w Madrycie i Barcelonie.

Zabytki

Plaza Mayor – plac główny wybudowany w XVIII wieku, zaliczany do najpiękniejszych w Hiszpanii. Stoją przy nim trzykondygnacyjne kamienice oraz dwa ratusze. Większy z ratuszy ozdobiony jest zegarem i dzwonnicą a fasada medalionami z wizerunkami bohaterów Hiszpanii.
Uniwersytet – fasada główna uważana za jedną z najpiękniejszych w Hiszpanii. Fasada z medalionem Królów Katolickich, wizerunkiem papieża, posągami Herkulesa i Wenus oraz dużą liczbą tarcz heraldycznych i kunsztownych płaskorzeźb.
- Patia z krużgankami o pięknych łukach.
- Schody prowadzące do Biblioteki, słynącej ze zbiorów na całym świecie.
Stara Katedra (Catedral Vieja) – romański kościół z XII wieku, ze szczególnie piękną kopułą Torre del Gallo, wspaniałym ołtarzem, krużgankami i gotyckimi grobowcami w niszach z dobrze zachowanymi freskami.
Nowa Katedra (Catedral Nueva) – ostatni gotycki kościół w Hiszpanii, którego budowę rozpoczął około 1500 roku Hontanon (twórca katedry w Segowii), a którego budowę zakończono w 1733. Godny podziwu jest przede wszystkim portal główny, we wnętrzu krypty, kaplice i stalle. Z zewnątrz fasady w stylu plateresco z płaskorzeźbami, wieża o wys.110 m, której kopuła wykazuje wpływy „churrigueryzmu”. Z prawej nawy bocznej przechodzi się do Starej Katedry, której fragment został oderwany podczas budowy nowej katedry.
Klasztor dominikanów (San Esteban) – zbudowany w latach 1524–1610. Piękna fasada szczytowa w stylu plateresco uformowana w kształt trzyskrzydłowego ołtarza. We wnętrzu kościoła klasztornego barokowy ołtarz z 1693 – dzieło J. Churriguery. W klasztorze grobowiec księcia Alby, hiszpańskiego namiestnika Niderlandów.
Dom Muszli (Casa de las Conchas) – rezydencja z XV–XVI wieku zdobiona wyrytymi w kamieniu muszlami symbolizującymi pielgrzymkę do Santiago, którą odbył właściciel domu.
Puente Romano – most nad rzeką Tormes, piętnaście łukowych przęseł pochodzi z czasów rzymskich.

San Esteban, klasztor Dominikanów
Panorama Salamanki
Catedral Nueva de Salamanca

Gospodarka

W mieście rozwinął się przemysł młynarski, mięsny, skórzany, włókienniczy oraz chemiczny^[2].

Transport

W mieście znajduje się stacja kolejowa Salamanca. na dalekich przedmieściach funkcjonuje port lotniczy Salamanka-Matacán.

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Salamanka (port lotniczy Salamanka-Matacán, 13 km na wschód od centrum miasta)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	8,6	11,2	14,9	16,5	20,6	26,6	30,0	29,5	25,1	18,9	12,8	9,4	18,7
Średnie dobowe temperatury [°C]	4,0	5,5	8,3	10,1	14,0	18,8	21,5	21,1	17,6	12,6	7,6	4,9	12,2
Średnie temperatury w nocy [°C]	-0,7	-0,2	1,7	3,8	7,3	11,0	12,9	12,6	10,0	6,4	2,4	0,4	5,6
Opady [mm]	30	25	21	38	47	29	11	12	32	46	40	42	372
Średnia liczba dni z opadami	5,8	5,4	4,7	7,4	7,9	3,8	1,8	1,9	4,2	7,1	6,9	6,9	63,8
Wilgotność [%]	82	73	63	62	59	52	47	51	59	71	79	83	65
Średnie usłonecznienie [h]	118	154	211	224	265	317	358	330	251	183	130	104	2667
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología^[3] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 790 m n.p.m., dalekie przedmieścia, 1981-2010)