Wikipedia

Shirley MacLaine

amerykańska aktorka

Shirley MacLaine, właśc. Shirley MacLean Beaty (ur. 24 kwietnia 1934 w Richmond w Wirginii) – amerykańska aktorka, piosenkarka, tancerka, pisarka i aktywistka społeczna.

Shirley Maclaine
Ilustracja
Shirley MacLaine (1960)
Imię i nazwisko

Shirley MacLean Beaty

Data i miejsce urodzenia

24 kwietnia 1934
Richmond

Zawód

aktorka, piosenkarka, tancerka, pisarka, aktywistka społeczna

Współmałżonek

Steve Parker (1954–1982)

Lata aktywności

od 1955

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
MacLaine w filmie Kłopoty z Harrym (1955)

Laureatka Oscara za rolę w filmie Czułe słówka, była sześciokrotnie nominowana do tej nagrody[1].

Życiorys

edytuj

Urodziła się w Richmond w Wirginii jako córka Kathlyn Corinne Beaty (z domu MacLean; 1903-1993)[2], aktorki i nauczycielki gry aktorskiej[3], i Iry Owensa Beaty’ego (1903-1987)[4][5], muzyka, aktora[6], profesora psychologii, administratora szkół publicznych i agenta nieruchomości. Jej ojciec był Amerykaninem z Wirginii, a matka – Kanadyjką[6] z Cape Breton w Nowej Szkocji[7]. Ma młodszego brata, Warrena[3], który jest aktorem i reżyserem.

Kiedy miała cztery lata, rozpoczęła treningi tańca baletowego[8]. Dwa lata później zafascynowała się filmem i razem z bratem zaczęła regularnie chodzić do kina[3]. Jej młodzieńczymi idolami byli Rita Hayworth, Eleanor Powell, Fred Astaire, Clark Gable, Alan Ladd i Doris Day[9]. Uczyła się w Amerykańskiej Szkole Baletu[10]. Karierę sceniczną zaczęła w 1950 jako tancerka w objazdowym spektaklu broadwayowskim Oklahoma![11]. Następnie wystąpiła w broadwayowskich spektaklach: Julia i ja (reż. George Abbott) jako tancerka oraz Piknik w piżamach (The Pajama Game; reż. George Abbott i Jerome Robbins), początkowo jako tancerka i chórzystka, a później jako dublerka Carol Haney, odtwórczyni roli Gladys[12].

Została dostrzeżona w teatrze przez Hala B. Wallisa, który zaproponował jej zdjęcia próbne do filmu, a następnie zaoferował podpisanie kontraktu z Paramount Pictures, który podpisała[13]. Na ekranie zadebiutowała w filmie Alfreda Hitchcocka Kłopoty z Harrym (The Trouble with Harry, 1955)[14]. Największy wpływ w początkach kariery filmowej wywarli na niej Dean Martin i Jerry Lewis, z którym zagrała w swoim drugim filmie – Artyści i modele (Artists and Models, 1955)[15]. Za sprawą filmu Niektórzy pobiegną (1958) rozpoczęła współpracę z Jamesem Deanem i Frankiem Sinatrą, z którymi współpracowała przez kolejne lata – wystąpili razem jeszcze w kilku produkcjach, takich jak m.in. Dziewczyna z hotelu (All in a Night’s Work) czy Oceaniczna jedenastka (Ocean’s Eleven) oraz dawali codzienne występy estradowe w Las Vegas[16]. Za rolę Ginny Moorehead w filmie Vincente Minellego Długi tydzień w Parkman (Some Came Running, 1958), również u boku Sinatry i Martina, otrzymała pierwszą w karierze nominację do Oscara[17] – dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej.


Zagrała główną rolę żeńską w komediodramacie Jacka Cardiffa Gejsza (My Geisha, 1962) z Yvesem Montandem, Robertem Cummingsem i Edwardem G. Robinsonem[18]. Za tytułową rolę w komedii romantycznej Billy’ego Wildera Słodka Irma (Irma la Douce, 1963) otrzymała kolejną w karierze nominację do Oscara[19]. W 1967 zasiadła w jury konkursu głównego na 20. MFF w Cannes. Zagrała tytułową bohaterkę, fordanserkę Charity Hope Valentine, w musicalu filmowym Boba Fosse’a Słodka Charity (Sweet Charity, 1969), który zebrał mieszane redenzje[20].

W 1970 poprowadziła serię cyklicznych programów telewizyjnych Świat Shirley (Shirley’s World)[21]. Na początku lat 70. wykreowała postać Sophie Bentwood w dramacie Franka D. Gilroya Pustka (Desperate Characters, 1971) i Norah Benson w horrorze Warisa Husseina Opętanie Joela Delaneya (The Possession of Joel Delaney, 1972)[21]. W tym okresie popadła w kryzys kariery, ponieważ przestała uważana za kasową aktorkę[22]. Ponownie zaczęła pobierać lekcje tańca i zrzuciła 15 kg wagi, a w 1977 rozpoczęła występy w MGM Grand w Las Vegas z własnym show, z którym później objechała również Europę, a następnie występowała także w Palace Theater w Nowym Jorku[23]. Do kina powróciła rolą Deedee Rodgers, byłej tancerki baletowej, która porzuca karierę na rzecz małżeństwa i dzieci, w dramacie obyczajowym Herberta Rossa Punkt zwrotny (The Turning Point, 1977), za którą to otrzymała kolejną w karierze nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[24]. Odrzuciła propozycję zagrania Angelique, życiowej partnerki głównego bohatera, w autobiograficznym musicalu filmowym Boba Fosse’a Cały ten zgiełk (All That Jazz, 1979) i matki w horrorze Stevena Spielberga Duch (1982)[25].

Zagrała Aurorę Greenway w komediodramacie Jamesa L. Brooksa Czułe słówka (Temps of Endearment, 1983), ekranizacji powieści Larry’ego McMurtry’ego o tym samym tytule[26]. Ze względu na nieprzyjemną atmosferę panującą na planie Czułych słówek, m.in. częste spory z filmową córką, Debra Winger, i spięcia z reżyserem chciała przerwać zdjęcia i zerwać kontrakt[27]. Za występ w tym filmie otrzymała w 1983 Oscara dla najlepszej aktorki[28]. Odbierając statuetkę, powiedziała: „Zasłużyłam sobie na to”[29].

Za rolę zakonnicy Veroniki w komedii akcji Hala Needhama Wyścij armatniej kuli II (Cannonball Run II, 1984) była nominowana do Złotej Maliny dla najgorszej aktorki. Była współrealizatorką filmu dokumentalnego The Other Half of the Sky: A China Memoir (1975), który stworzyła na podstawie swoich wrażeń z podróży do Chin. Zagrała główną rolę w miniserialu ABC Out of a Limb (1987) zrealizowanym na podstawie jej książki autobiograficznej pt. Na krawędzi z 1983[30]. W 1988 otrzymała nagrodę im. Cecila B. DeMille’a.

Na początku lat 90. zagrała główne role żeńskie: Doris Mann w komedii psychologicznej Mike’a Nicholsa Pocztówki znad krawędzi (Postcards from the Edge, 1990) z Meryl Streep oraz Pearl Berman w amerykańsko-japońskiej komedii romantycznej Beeban Lidron Druga miłość (Used People, 1992) z Marcelo Mastroiannim[31]. W 1992 w duecie z Frankiem Sinatrą odbyła kilkumiesięczną trasę koncertową po USA[32]. Zagrała Tess Carlisle, wdowę po byłym prezydencie, główną bohaterkę kasowej komedii Hugh Wilsona Strażnik pierwszej damy (Guarding Tess, 1994) z Nicholasem Cage’em[33]. Powróciła do roli Aurory Greenway w filmie Roberta Harlinga Czułe słówka: ciąg dalszy (The Evening Star, 1996)[34].

Napisała kilka książek autobiograficznych, m.in. Don’t Fall Off the Mountain (1970), Na krawędzi (Out on a Limb, 1983) i Moje szczęśliwe gwiazdy (My Lucky Stars, 1995).

Życie prywatne

edytuj

W 1954 wyszła za producenta filmowego Steve’a Parkera, z którym ma córkę Stephanie „Sachi” i rozwiodła się w 1982[35]. Spotykała się z dziennikarzem i scenarzystą Peterem Hamillem[36]. Na planie filmu Dwoje na huśtawce nawiązała romans z aktorem Robertem Mitchumem, z którym pozostawała w nieformalnym związku przez trzy lata[37]. Podczas zdjęć do komediodramatu Gejsza nawiązała romans z Yvesem Montandem[38].

Jest wyznawczynią ruchu New Age. Utrzymuje, że w poprzednim życiu przed 35 tysiącami lat mieszkała na Atlantydzie i była siostrą nadprzyrodzonego bytu imieniem Ramtha, który komunikuje się ze światem za pośrednictwem medium J.Z. Knight[39].

Za sprawą Marlona Brando zaangażowała się w działania społeczne i politycznie[40]. Podpisała się pod petycją złożoną gubernatorowi Sacramento przeciwko wymierzeniu kary śmierci Carylowi Chessmanowi[40]. Zaangażowała się w działalność Pokojowego Komitetu Koordynacyjnego Studentów, stowarzyszenia działającego na rzecz praw obywatelskich czarnoskórych mieszkańców USA i przeciwko segregacji rasowej[41]. Została delegatką Roberta Kennedy’ego z ramienia stanu Kalifornian na ogólnokrajową konwencję Partii Demokratycznej w 1968[42]. Pracowała w sztabie George’a McGoverna przez wyborami prezydenckimi w USA w 1972[43]. Po przegranej McGoverna w wyborach zaniechała działalności w sferze polityki wewnętrznej i zainteresowała się polityką międzynarodową[44]. Podczas wizyty na Kubie po premierze filmu Punkt zwrotny w 1977 spotkała się z Fidelem Castro[45]. Tłumacząc swoją aktywność na scenie politycznej, w liście otwartym opublikowanym w „New York Timesie” wyjaśniła: „Poszukiwanie humanitarnych rozwiązań w sferze istniejących problemów społecznych jest obowiązkiem wszystkich obywateli, w tym również artystów. Ludzie właśnie dlatego przyznają artystom prawo do roli proroków i orędowników przemian społecznych, ze widzą ich głębokie zainteresowanie wszelkimi dziedzinami życia i działalności ludzkiej. Polityka pozbawina tego wszystkiego, co stanowi istotę sztuki – intuicji, litości, dowcipu, uśmiechu – jest z góry skazana na klęskę; staje się jałową, oderwaną od życia abstrakcją”[46].

Filmografia

edytuj
Filmy fabularne
  • 1955: Artyści i modele (Artists and Models) jako Bessie Sparrowbrush
  • 1955: Kłopoty z Harrym (The Trouble with Harry) jako Jennifer Rogers
  • 1956: W 80 dni dookoła świata (Around the World in Eighty Days) jako księżniczka Aouda
  • 1958: Swatka (The Matchmaker) jako Irene Molloy
  • 1958: Jeden przeciw wszystkim (The Sheepman) jako Dell Payton
  • 1958: Długi tydzień w Parkman (Some Came Running) jako Ginny Moorhead
  • 1958: Hot Spell jako Virginia Duval
  • 1959: Jak zdobyć męża (Ask Any Girl) jako Meg Wheeler
  • 1959: Career jako Sharon Kensington
  • 1960: Ocean’s Eleven jako Tipsy Girl
  • 1960: Garsoniera (The Apartment) jako Fran Kubelik
  • 1960: Kankan (Can-Can) jako Simone Pistache
  • 1961: Niewiniątka (The Children's Hour) jako Martha Dobie
  • 1961: Two Loves jako Anna Vorontosov
  • 1961: Dziewczyna w hotelu (All in a Night's Work) jako Katie Robbins
  • 1962: Dwoje na huśtawce (Two for the Seesaw) jako Gittel Mosca
  • 1962: Gejsza (My Geisha) jako Lucy Dell / Yoko Mori
  • 1963: Słodka Irma (Irma la Douce) jako Irma
  • 1964: Żółty Rolls-Royce (The Yellow Rolls-Royce) jako Mae Jenkins
  • 1964: Pięciu mężów pani Lizy (What a Way to Go!) jako Louisa Foster
  • 1965: John Goldfarb, Please Come Home jako Jenny Ericson
  • 1966: Gambit jako Nicole Chang
  • 1967: Siedem razy kobieta (Woman Times Seven) jako Paulette / Maria Teresa / Linda / Edith / Eve Minou / Marie / Jeanne
  • 1968: The Bliss of Mrs. Blossom jako Harriet Blossom
  • 1969: Słodka Charity (Sweet Charity) jako Charity Hope Valentine
  • 1970: Dwa muły dla siostry Sary (Two Mules for Sister Sara) jako Sara
  • 1971: Pustka (Desperate Characters) jako Sophie Bentwood
  • 1972: Opętanie Joela Delaneya (The Possession of Joel Delaney) jako Norah Benson
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
  • 1977: Punkt zwrotny (The Turning Point) jako Deedee Rodgers
  • 1979: Wystarczy być (Being There) jako Eve Rand
  • 1980: Zmiana pór roku (A Change of Seasons) jako Karyn Evans
  • 1980: Nieoczekiwany romans (Loving Couples) jako Evelyn
  • 1983: Czułe słówka (Terms of Endearment) jako Aurora Greenway
  • 1984: Wyścig armatniej kuli II (Cannonball Run II) jako Veronica
  • 1988: Madame Sousatzka jako madame Sousatzka
  • 1989: Stalowe magnolie (Steel Magnolias) jako Ouiser Boudreaux
  • 1990: Czekając na światło (Waiting for the Light) jako Aunt Zena
  • 1990: Pocztówki znad krawędzi (Postcards from the Edge) jako Doris Mann
  • 1992: Druga miłość (Used People) jako Pearl Berman
  • 1993: Zapasy z Ernestem Hemingwayem (Wrestling Ernest Hemingway) jako Helen
  • 1994: Strażnik pierwszej damy (Guarding Tess) jako Tess Carlisle
  • 1995: Walc z West Side'u (The West Side Waltz) jako Margaret Mary Elderdice
  • 1996: Czułe słówka: ciąg dalszy (The Evening Star) jako Aurora Greenway
  • 1996: Pani Winterbourne (Mrs. Winterbourne) jako Grace Winterbourne
  • 1997: Twój uśmiech (A Smile Like Yours) jako Martha
  • 1999: Joanna d’Arc (Joan of Arc) jako madame de Beaurevoir
  • 2000: Bruno jako Helen
  • 2001: Wieczny blask gwiazd (These Old Broads) jako Kate Westbourne
  • 2002: Hell on Heels: The Battle of Mary Kay jako Mary Kay Ash
  • 2002: Salem Witch Trials jako Rebecca Nurse
  • 2003: Carolina jako babcia Mirabeau
  • 2005: Czarownica (Bewitched) jako Iris Smythson / Endora
  • 2005: Siostry (In Her Shoes) jako Ella
  • 2005: Z ust do ust (Rumor Has It...) jako Katharine Richelieu
  • 2007: Znak miłości (Closing the Ring) jako Ethel Ann
  • 2008: Coco Chanel jako starsza Coco Chanel
  • 2008: Ania z Zielonego Wzgórza – Nowy początek (Anne of Green Gables: A New Beginning) jako Amelia Thomas
  • 2010: Walentynki (Valentine's Day) jako Estelle
  • 2011: Bernie jako Marjorie Nugent
  • 2013: Sekretne życie Waltera Mitty (The Secret Life of Walter Mitty) jako Edna Mitty
  • 2014: Elsa & Fred jako Elsa Hayes
  • 2016: Wild Oats jako Eva
  • 2017: Ostatnie słowo (The Last Word) jako Harriett Lauler
  • 2018: Mała syrenka (The Little Mermaid ) jako babcia Eloise
  • 2019: Noelle jako Elf Polly
  • 2022: American Dreamer jako Astrid Fanelli
Seriale telewizyjne
Scenariusz
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
  • 1987: Out on a Limb
  • 1999: Kingdom Come
Reżyseria
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
  • 2000: Bruno
Produkcja
  • 1974: Shirley MacLaine: If They Could See Me Now (producent)
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir (producent)
  • 1977: The Shirley MacLaine Special: Where Do We Go from Here? (producent wykonawczy)
  • 1982: Shirley MacLaine... Illusions (producent)

Nagrody

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 7.
  2. ↑ Kathlyn Corinne MacLean Beaty (1903-1993). Find A Grave Memorial. [dostęp 2022-06-15]. (ang.).
  3. ↑ a b c Maclaine 1997 ↓, s. 19.
  4. ↑ Ira Owens Beaty (1903-1987). Find a Grave Memorial. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  5. ↑ William Addams Reitwiesner: Ancestry of Shirley MacLaine and Warren Beatty. ancestry.com. [dostęp 2014-05-23]. (ang.).
  6. ↑ a b Maclaine 1997 ↓, s. 20.
  7. ↑ Shirley MacLaine What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2022-06-15]. (ang.).
  8. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 162.
  9. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 22.
  10. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 46.
  11. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 157, 159.
  12. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 30, 43, 157–158, 161, 166–172.
  13. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 43, 63–64.
  14. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 26, 45.
  15. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 22, 43, 45.
  16. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 82.
  17. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 67–68, 81, 335.
  18. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 299, 302–303.
  19. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 336–339.
  20. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 173–174, 180.
  21. ↑ a b Maclaine 1997 ↓, s. 182, 341.
  22. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 342.
  23. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 186–187, 342.
  24. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 344–345.
  25. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 131, 185–186.
  26. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 131, 350.
  27. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 147–151.
  28. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 131–132, 156.
  29. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 156.
  30. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 350.
  31. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 241–243, 354.
  32. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 101–102.
  33. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 354.
  34. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 355.
  35. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 30, 45, 70, 357–362.
  36. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 184.
  37. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 243, 280–281, 287.
  38. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 310–315.
  39. ↑ George D. Chryssides: Historical Dictionary of New Religious Movements. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 202.
  40. ↑ a b Maclaine 1997 ↓, s. 188–189.
  41. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 197.
  42. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 199–200.
  43. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 182, 204–207.
  44. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 207.
  45. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 213, 216–220.
  46. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 206.

Bibliografia

edytuj
  • Shirley Maclaine: Moje szczęśliwe gwiazdy. Wspomnienia hollywoodzkie. Barbara Korzon (tłum.). Wydawnictwo Videograf II, 1997. ISBN 83-7183-048-3.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Shirley_MacLaine&oldid=75258636”
  NODES
HOME 1
Intern 1
iOS 5
mac 74
multimedia 1
os 44
web 1