Sinoborowik klinowotrzonowy
Sinoborowik klinowotrzonowy, borowik klinowotrzonowy (Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
sinoborowik klinowotrzonowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini Index Fungorum 176: 1 (2014) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cyanoboletus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1836 Wilhelm Opatowski nadając mu nazwę Boletus pulverulentus. W wyniku prowadzonych w ostatnich latach badań filogenetycznych w obrębie rodzaju Boletus zmieniła się jego pozycja w klasyfikacji. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 2014 Gelardi, Vizzini & Simonini, przenosząc go do nowo utworzonego rodzaju Cyanoboletus[1].
Niektóre synonimy nazwy naukowej:
- Boletus pulverulentus (Opat. 1836)
- Tubiporus pulverulentus (Opat.) S. Imai 1968
- Xerocomus pulverulentus (Opat.) E.-J. Gilbert 1931[1].
Nazwę borowik klinowotrzonowy nadał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: borowik czerniejący, borowik omglony, borowik wrażliwy, borowik siniejący, podgrzybek omglony[2]. Obecnie wszystkie te nazwy polskie są niespójne z nową nazwą naukową. W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy sinoborowik klinowotrzonowy[3].
Morfologia
edytujŚrednicy 4–12(15) cm, czerwonobrązowy lub kasztanowobrązowy. Skórka matowa, delikatnie aksamitna, dość sucha[4].
Cytrynowożółte, dość krótkie, lśniące, bardzo wrażliwe na uciskanie, natychmiast ciemnoniebiesko nabiegające[4].
Orzechowy, w górnej części żółtawy, prawie zawsze wysmukły. Powierzchnia delikatnie ziarenkowato-kosmkowata, nigdy usiatkowana. Po przekrojeniu lub uciśnięciu intensywnie sinieje[4].
Żółty, po przekrojeniu natychmiast nabiegający ciemnoniebiesko do niebieskoczarno. Mięsisty oraz jędrny. U starszych osobników suchy i chropowaty[4].
Gładkie, średnicy 10–16 × 4–6 µm, bez pory rostkowej[4].
- Gatunki podobne
Sinoborowika klinowotrzonowego można pomylić z gatunkami jadalnymi: podgrzybem brunatnym (Boletus badius), podgrzybkiem zajączkiem (Boletus subtomentosus) i podgrzybkiem złotawym (Xerocomellus chrysenteron).
Występowanie
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Środkowej, Południowej, Europie, Australii i Azji (w tej ostatniej znany jest tylko w Korei i Japonii)[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[6].
W Polsce owocniki wytwarza od lipca do października,. Rośnie pod dębami, bukami, rzadziej sosnami[7].
Znaczenie
edytujNaziemny grzyb mykoryzowy[2]. Dawniej uważany za grzyb jadalny, jednak badania z 2017 r. wykazały, że akumuluje dużą ilość związków arsenu, dlatego odradza się jego spożywanie[8].
-
Hymenofor owocnika -
Trzon owocnika – widoczne zasinienie -
Młody owocnik -
Dojrzały owocnik
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2015-10-25] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 79, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021.
- ↑ a b c d e E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-08].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 61, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Barbara Gumińska: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 278–279. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Simone Braeuer i inni, Arsenic hyperaccumulation and speciation in the edible ink stain bolete (Cyanoboletus pulverulentus), „Food Chemistry”, 242, 2018, s. 225–231, DOI: 10.1016/j.foodchem.2017.09.038, PMID: 29037683, PMCID: PMC6118325 [dostęp 2019-09-10] (ang.).