Starzec pomarszczony

Starzec pomarszczony
	Centurio senex
	J.E. Gray, 1842
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Rodzina	liścionosowate
Podrodzina	owocnikowce
Plemię	owocnikowce
Rodzaj	Centurio; J.E. Gray, 1842
Gatunek	starzec pomarszczony
Synonimy
	Rodzaju: Trichocoryes H. Allen, 1861; Trichocorytes J.E. Gray, 1866; Trichocoryctes Trouessart, 1897; Gatunku: Centurio flavogularis Lichtenstein & Peters, 1854; Centurio mexicanus Saussure, 1860; Centurio mcmurtrii H. Allen, 1861; Centurio minor Ward, 1891;
	Rodzaju: Trichocoryes H. Allen, 1861; Trichocorytes J.E. Gray, 1866; Trichocoryctes Trouessart, 1897; Gatunku: Centurio flavogularis Lichtenstein & Peters, 1854; Centurio mexicanus Saussure, 1860; Centurio mcmurtrii H. Allen, 1861; Centurio minor Ward, 1891;
Podgatunki
	C. s. senex J.E. Gray, 1848; C. s. greenhalli Paradiso, 1968;
	C. s. senex J.E. Gray, 1848; C. s. greenhalli Paradiso, 1968;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Starzec pomarszczony^[11] (Centurio senex) – gatunek ssaka z podrodziny owocnikowców (Stenodermatinae) w obrębie rodziny liścionosowatych (Phyllostomidae).

Taksonomia

Rodzaj i gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1842 roku angielski zoolog John Edward Gray, nadając im odpowiednio nazwy Centurio i Centurio senex^[2]. Holotyp pochodził z El Realejo, w Nikaragui^[12]. Podgatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1968 roku amerykański zoolog John L. Paradiso, nadając mu nazwę Centurio senex greenhalli^[9]. Holotyp pochodził z Port-of-Spain, w Saint George, na Trynidadzie, w państwie Trynidad i Tobago^[13]. Jedyny przedstawiciel rodzaju starzec^[11] (Centurio)^[13]^[12]^[14]^[15].

Pomimo innych nazw stosowanych dla C. senex, jego taksonomia pozostała niezwykle stabilna z bardzo niewielką ilością zmian lub rewizji nazw^[15]. Stabilność ta może być związana z jego unikalną morfologią^[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki^[15].

Etymologia

Centurio: łac. centurio „centurion”; okaz typowy miał na ramionach siwe kępki włosów przypominających epolety^[16].
Trichocoryes: gr. θριξ thrix, τριχος trikhos „włosy”; κορυς korus, κορυθος koruthos „hełm”^[17].
senex: łac. senex, senis „starsza osoba”^[18].
greenhalli: Arthur Merwin Greenhall (1911–1998), amerykański zoolog i przyrodnik^[19].

Zasięg występowania

Starzec pomarszczony występuje w Ameryce, zamieszkując w zależności od podgatunku^[15]:

C. senex senex – tropikalny Meksyk od północnej części stanu Sinaloa i południowej części stanu Tamaulipas do półwyspu Jukatan, na południe przez Amerykę Centralną i dalej do północnej Ameryki Południowej w północnej Kolumbii i Wenezueli.
C. senex greenhalli – znany tylko z Trynidadu i Tobago.

Morfologia

Długość ciała 58–65 mm, ogon niewidoczny, długość ucha 14–17 mm, długość tylnej stopy 9–14 mm, długość przedramienia 41–45 mm; masa ciała 17–23 g^[14]. Na pysku rozbudowane, bezwłose fałdy skórne (brak właściwej narośli nosowej, typowej dla pozostałych przedstawicieli rodziny liścionosowatych), zaś w przypadku samców – zwisająca pod brodą maska skórna, która może być naciągana na pysk i oczy. Struktur takich nie spotyka się u żadnego innego gatunku nietoperza. Ogona brak. Na błonach skrzydłowych seria równoległych, białych pasków. Futro na grzbiecie żółtawo-brunatne^[13]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {2}{2}}$ C ${\tfrac {1}{1}}$ P ${\tfrac {2}{2}}$ M ${\tfrac {2}{2}}$ = 28^[14]. Kariotyp wynosi 2n = 28 i FN = 52^[14]. Chromosom X jest subtelocentryczny, chromosom Y jest submetacentryczny^[14].

Ekologia

Gatunek wyłącznie owocożerny (odżywia się dojrzałymi lub wręcz przejrzałymi, soczystymi owocami)^[13]. Występuje w tropikalnych lasach deszczowych, ale też suchych lasach, lasach galeriowych, na plantacjach i w ogrodach^[10].

Uwagi

↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Trichocoryes H. Allen, 1861.

Przypisy

↑ Centurio senex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10 (65), s. 259, 1842. (ang.).
↑ ^a ^b H. Allen. Description of a new Mexican bat. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”, s. 360, 1861. (ang.).
↑ J.E. Gray. Revision of the Genera of Phyllostomidæ, or Leaf-nosed Bats. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 118, 1866. (ang.).
↑ É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 164. (łac.).
↑ M.H.C. Lichtenstein & W.C.H. Peters. Über die Gattung Centurio Gray und eine neue Art derselben aus Cuba. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königlichen Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1854, s. 335, 1854. (niem.).
↑ H.L.F. de Saussure. Note sur quelques Mammifères du Mexique. Sixième article. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2^e série. 12, s. 381, 1860. (fr.).
↑ H.L. Ward. Descriptions of three new species of Mexican bats. „The American Naturalist”. 25 (296), s. 750, 1891. (ang.).
↑ ^a ^b J.L. Paradiso. A review of the wrinkle-faced bats (Centurio senex Gray), with description of a new subspecies. „Mammalia”. 31 (4), s. 601, 1967. DOI: 10.1515/mamm.1967.31.4.595. (ang.).
↑ ^a ^b B.B. Miller B.B. i inni, Centurio senex, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-13] (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 107. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Centurio senex. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-13].
↑ ^a ^b ^c ^d Jennifer L.J.L. Snow Jennifer L.J.L., J. KnoxJ.K. Jones J. KnoxJ.K., Wm. DavidW.D. Webster Wm. DavidW.D., Centurio senex, „Mammalian Species” (138), 1980, s. 1, DOI: 10.2307/3503871, JSTOR: 3503871 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e S. Solari, R. Medellín, B. Rodríguez-Herrera, V. da Cunha Tavares, G. Garbino, M.A. Camacho, D.T. Saá, B. Lim, J. Arroyo-Cabrales, A. Rodríguez-Durán, E. Dumont, S. Burneo, L.F. A. Urioste, M. Tschapka & D. Espinosa: Family Phyllostomidae (New World Leaf-nosed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 581. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 188. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 168.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 689.
↑ senex, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-13] (ang.).
↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 166. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[uwaga1-4] Niepoprawna późniejsza pisownia Trichocoryes H. Allen, 1861.

[itis-1] Centurio senex, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[gray-2] J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10 (65), s. 259, 1842. (ang.).

[all-3] H. Allen. Description of a new Mexican bat. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”, s. 360, 1861. (ang.).

[gray1866-5] J.E. Gray. Revision of the Genera of Phyllostomidæ, or Leaf-nosed Bats. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 118, 1866. (ang.).

[tro-6] É.L. Trouessart: Catalogus mammalium tam viventium quam fossilium. Wyd. Nova ed. (prima completa). Cz. 1. Berolini: R. Friedländer & sohn, 1897, s. 164. (łac.).

[lich&pet-7] M.H.C. Lichtenstein & W.C.H. Peters. Über die Gattung Centurio Gray und eine neue Art derselben aus Cuba. „Bericht über die zur Bekanntmachung geeigneten Verhandlungen der Königlichen Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1854, s. 335, 1854. (niem.).

[sau-8] H.L.F. de Saussure. Note sur quelques Mammifères du Mexique. Sixième article. „Revue et Magasin de Zoologie pure et Appliquée”. 2^e série. 12, s. 381, 1860. (fr.).

[ward-9] H.L. Ward. Descriptions of three new species of Mexican bats. „The American Naturalist”. 25 (296), s. 750, 1891. (ang.).

[par-10] J.L. Paradiso. A review of the wrinkle-faced bats (Centurio senex Gray), with description of a new subspecies. „Mammalia”. 31 (4), s. 601, 1967. DOI: 10.1515/mamm.1967.31.4.595. (ang.).

[iucn-11] B.B. Miller B.B. i inni, Centurio senex, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-13] (ang.).

[miiz-12] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 107. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msw-13] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Centurio senex. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-13].

[Snow&inni-14] Jennifer L.J.L. Snow Jennifer L.J.L., J. KnoxJ.K. Jones J. KnoxJ.K., Wm. DavidW.D. Webster Wm. DavidW.D., Centurio senex, „Mammalian Species” (138), 1980, s. 1, DOI: 10.2307/3503871, JSTOR: 3503871 .

[hmw-15] S. Solari, R. Medellín, B. Rodríguez-Herrera, V. da Cunha Tavares, G. Garbino, M.A. Camacho, D.T. Saá, B. Lim, J. Arroyo-Cabrales, A. Rodríguez-Durán, E. Dumont, S. Burneo, L.F. A. Urioste, M. Tschapka & D. Espinosa: Family Phyllostomidae (New World Leaf-nosed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 581. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[icmw-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 188. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=WdnPAAAAMAAJ_168]-17] Palmer 1904 ↓, s. 168.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=WdnPAAAAMAAJ_689]-18] Palmer 1904 ↓, s. 689.

[19] senex, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-13] (ang.).

[edm-20] B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 166. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[11]

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]