Wikipedia

Szczuroskoczek zmienny

gatunek gryzonia z rodziny karłomyszowatych

Szczuroskoczek zmienny[29] (Dipodomys merriami) – gatunek ssaka podrodziny szczuroskoczków (Dipodomyinae) w obrębie rodziny karłomyszowatych (Heteromyidae).

Szczuroskoczek zmienny
Dipodomys merriami[1]
Mearns, 1890[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

bobrokształtne

Rodzina

karłomyszowate

Podrodzina

szczuroskoczki

Rodzaj

szczuroskoczek

Gatunek

szczuroskoczek zmienny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[28]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania

edytuj

Szczuroskoczek zmienny występuje w Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku[30]:

  • D. merriami merriami – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (pustynne regiony od północnej Nevady i skrajnie południowo-zachodniego Utah, przez południowo-wschodnią Kalifornię i południowo-zachodnią Arizonę, do północno-zachodniej Kalifornii Dolnej i Sonory).
  • D. merriami ambiguus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (północno-środkowy Nowy Meksyk i zachodni Teksas, przez wschodnie Chihuahua i Coahuila, do północno-wschodniego Durango, północne Zacatecas i środkowe Nuevo León).
  • D. merriami annulus – północno-zachodni Meksyk (przybrzeżne równiny Zatoki Kalifornijskiej, w południowo-wschodniej Kalifornii Dolnej).
  • D. merriami arenivagus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (południowa część pustyni Mojave w południowo-środkowej Kalifornii i na wschód od Sierra Juárez i Sierra de San Pedro Mártir do środkowej Kalifornii Dolnej).
  • D. merriami atronasus – północno-środkowy Meksyk (południowa część pustyni Chihuahua od środkowo-wschodniego Zacatecas, południowo-wschodniej Coahuila i południowo-zachodniego Nuevo León do Aguascalientes i San Luis Potosí).
  • D. merriami brunensis – północno-zachodni Meksyk (wybrzeże Zatoki Kalifornijskiej w północno-wschodniej Kalifornii Dolnej Południowej).
  • D. merriami collinus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (San Felipe Valley, Earthquake Valley, La Puerta Valley i Aguanga Valley w południowo-zachodniej Kalifornii).
  • D. merriami frenatus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (południowo-zachodnie Utah i północno-zachodnia Arizona).
  • D. merriami insularis – północno-zachodni Meksyk (wyspa San José, Zatoka Kalifornijska, Kalifornia Dolna Południowa).
  • D. merriami margaritae – północno-zachodni Meksyk (wyspa Santa Margarita, Kalifornia Dolna Południowa).
  • D. merriami mayensis – północno-zachodni Meksyk (przybrzeżne niziny Zatoki Kalifornijskiej w południowej Sonorze i północnej Sinaloi).
  • D. merriami melanurus – północno-zachodni Meksyk (Magdalena Plains i Cape Region w południowej Kalifornii Dolnej Południowej).
  • D. merriami mitchelli – północno-zachodni Meksyk (wyspa Tiburón, Zatoka Kalifornijska, Sonora).
  • D. merriami olivaceus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (strefa przejściowa między pustynią Sonora w południowo-wschodniej Arizonie i północno-wschodniej Sonorze a pustynią Chihuahua w południowo-zachodnim Nowym Meksyku i północno-zachodnim Chihuahua).
  • D. merriami parvus – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (San Bernardino Valley i San Jacinto Valley w południowo-zachodniej Kalifornii).
  • D. merriami platycephalus – północno-zachodni Meksyk (pacyficzne zbocza na południe od Sierra de San Pedro Mártir, od południowej Kalifornii Dolnej do pustyni Vizcaino w północnej Kalifornii Dolnej Południowej).
  • D. merriami quintinensis – północno-zachodni Meksyk (San Quintín Plain, u wybrzeży Oceanu Spokojnego w północno-zachodniej Kalifornii Dolnej).
  • D. merriami trinidadensis – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone i północno-zachodni Meksyk (południowa Kalifornia i północna Kalifornia Dolna).
  • D. merriami vulcani – południowo-zachodnie Stany Zjednoczone (zasięg rozproszony i ograniczony w Toroweap Valley w północno-zachodniej Arizonie).

Taksonomia

edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1890 roku amerykański ornitolog i chirurg Edgar Alexander Mearns nadając mu nazwę Dipodomys merriami[2]. Holotyp pochodził z obszaru New River, pomiędzy Phoenix i Prescott, w hrabstwie Maricopa, w Arizonie, w Stanach Zjednoczonych[31].

D. merriami należy do grupy gatunkowej merriami wraz z D. nitratoides[30]. D. merriami ma trzy wyraźnie zróżnicowane klady: klad bazalny z półwyspowej części południowej Kalifornii Dolnej (podgatunki insularis, margaritae i melanurus), klad z pustyni Chihuahua z dwoma sub-kladami (podgatunki ambiguus z północy i atronasus z południa) oraz klad północny z dwoma sub-kladami (podgatunki annulus, brunensis i platycephalus półwyspowej środkowej Kalifornii Dolnej oraz inny ze wszystkimi pozostałymi podgatunkami)[30]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dziewiętnaście podgatunków[30].

Etymologia

edytuj
  • Dipodomys: gr. δίποδος dipodos „dwunożny”, od δι- di- „podwójnie”, od δις dis „dwa razy”, od δυο duo „dwa”; πους pous, ποδος podos „stopa”; μυς mus, μυός muos „mysz”[32][33].
  • merriami: dr Clinton Hart Merriam (1855–1942), amerykański przyrodnik i lekarz[34].
  • ambiguus: łac. ambiguus „wątpliwy, niepewny”, od ambigere „wątpić”, od przyimka ambi- „wokół”; agere „wprawić w ruch”[33].
  • annulus: łac. anulus „pierścień”[35].
  • arenivagus: łac. arena „piasek, miejsce piaszczyste”[36]; vagus „błąkający się, wałęsający”[37].
  • atronasus: łac. ater „czarny”[38]; nasus „nos”[39].
  • brunensis: Llano de San Bruno, Kalifornia Dolna Południowa, Meksyk[19].
  • collinus: łac. collinus „ze wzgórza, znaleziony na wzgórzu”, od collis „wzgórze, wysoki teren”[33].
  • frenatus: łac. frenatus „okiełznany”, od frenare „okiełznać”, od frena, frenorum „uzda, lejce”, od frenum „uzda, wędzidło”, od frendere „zgrzytać zębami”[33].
  • insularis: łac. insularis „wyspowy, z wyspy”, od insula, insulae „wyspa”[33].
  • margaritae: Santa Margarita, Kalifornia Dolna Południowa, Meksyk[33].
  • mayensis: Mayo lub Yoreme , rdzenna ludność z Meksyku[22].
  • melanurus: gr. μελανουρος melanouros „z czarnym ogonem”, od μελας melas, μελανος melanos „czarny”; -ουρος -ouros „-ogonowy”, od ουρα oura „ogon”[33].
  • mitchelli: J.W. Mitchell (?–?), osoba, która odłowiła holotyp[9].
  • olivaceus: nowołac. olivaceus „oliwkowo-zielony, oliwkowy”, od łac. oliva „oliwa”[33].
  • parvus: łac. parvus „mały, krótki”[33].
  • platycephalus: gr. πλατυς platus „szeroki”[40]; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”[41].
  • quintinensis: San Quintín, Kalifornia Dolna, Meksyk[25].
  • trinidadensis: Valle de la Trinidad, Kalifornia Dolna, Meksyk[26].
  • vulcani: nowołac. vulcanius „wulkaniczny, z wulkanu”, od wł. volcano lub vulcano „wulkan”, od Wulkana (łac. Volcanus, Vulcanus), w mitologii rzymskiej boga ognia[33].

Charakterystyka

edytuj

Długość ciała (bez ogona) 75–100 mm, długość ogona 120–182 mm, długość ucha średnio 14 mm, długość tylnej stopy średnio 38 mm; masa ciała 32–53 g[42][43]. Samce są nieco większe i cięższe od samic[42]. Futro barwy jasnopiaskowożółtej lub szarawobrązowej z białą stroną brzuszną, ogon długi. Kończyny tylne o wiele dłuższe i silniejsze od przednich. Głowa o małych, bezwłosych uszach i dużych oczach[44]. Ogon stanowi 145% długości ciała[42].

Tryb życia

edytuj

Suche tereny trawiaste i półpustynie[28][31][44]. Gryzoń ten prowadzi nocny i samotniczy tryb życia. Żyje w układzie płytkich nor podziemnych z komorami gniazdowymi i spiżarniami[44][43]. Sezon rozrodczy trwa od lutego do maja[43]. Samica po ciąży trwającej 28-32 dni rodzi się 1-6 młodych o masie ciała 3-8 g[44]. Okres laktacji trwa 15-25 dni. Dojrzałość płciową młode uzyskują około 102 dnia życia[45]. Rozmnażać się może do 3 razy w ciągu roku. Sukces rozrodczy i liczebność ulegają wahaniom w zależności od dostępności nasion, która jest związana z występowania i czasem trwania zimowych deszczów. Długość życia do 10 lat w niewoli[45]. Na pożywienie składają się głównie nasiona roślin takich jak Larrea tridentata, Fouquieria splendens, Claytonia perfoliata oraz traw z rodzaju Bouteloua[44], a sporadycznie także liście, pąki, owoce i owady.

Zagrożenie i ochrona

edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[28]. Nie ma poważniejszych zagrożeń dla populacji tego gatunku.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Dipodomys merriami, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b E.A. Mearns. Description of supposed new species and subspecies of mammals, from Arizona. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 2 (20), s. 290, 1890. (ang.). 
  3. ↑ C.H. Merriam. Descriptions of three new kangaroo rats, with remarks on the identity of Dipodomys ordii of Woodhouse. „North American Fauna”. 4, s. 42, 1890. (ang.). 
  4. ↑ Rhoads 1893 ↓, s. 410.
  5. ↑ Rhoads 1893 ↓, s. 411.
  6. ↑ S.N. Rhoads. Descriptions of three new rodents from California and Oregon. „The American naturalist”. 28 (325), s. 70, 1894. (ang.). 
  7. ↑ Merriam 1894 ↓, s. 111.
  8. ↑ Merriam 1894 ↓, s. 112.
  9. ↑ a b E.A. Mearns. Descriptions of six new mammals from North America. „Proceedings of the United States National Museum”. 19 (1121), s. 719, 1897. (ang.). 
  10. ↑ Elliot 1903 ↓, s. 250.
  11. ↑ a b Merriam 1907 ↓, s. 76.
  12. ↑ a b Merriam 1907 ↓, s. 77.
  13. ↑ L.M. Huey. A new kangaroo rat and a new brush rabbit from Lower California, Mexico. „Transactions of the San Diego Society of Natural History”. 5 (5), s. 65, 1927. (ang.). 
  14. ↑ E.A. Goldman. A new kangaroo rat from southwestern Arizona. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 50, s. 75, 1937. (ang.). 
  15. ↑ Huey 1951 ↓, s. 226.
  16. ↑ Huey 1951 ↓, s. 224.
  17. ↑ Elliot 1903 ↓, s. 249.
  18. ↑ Merriam 1894 ↓, s. 113.
  19. ↑ a b Huey 1951 ↓, s. 225.
  20. ↑ W.Z. Lidicker. An Analysis of Intraspecific Variation in the Kangaroo Rat Dipodomys Merriami, Mearns. „University of California publications in zoology”. 67 (2), s. 194, 1960. (ang.). 
  21. ↑ B.P. Bole. A new race of kangaroo rat from southwestern Utah. „Scientific Publications of the Cleveland Museum of Natural History”. 5 (1), s. 1, 1936. (ang.). 
  22. ↑ a b E.A. Goldman. A new kangaroo rat from Sonora. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 41, s. 141, 1928. (ang.). 
  23. ↑ C.H. Merriam. Description of a new kangaroo rat from lower California (Dipodomys merriami melanurus subsp. nov.) collected by Walter E. Bryant. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Second series. 3, s. 345, 1893. (ang.). 
  24. ↑ H.S. Swarth. The faunal areas of southern Arizona: a study in animal distribution. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Fourth series. 18 (12), s. 356, 1929. (ang.). 
  25. ↑ a b Huey 1951 ↓, s. 222.
  26. ↑ a b Huey 1951 ↓, s. 220.
  27. ↑ S.B. Benson. Description of a race of Dipodomys merriami from Arizona. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 47, s. 181, 1934. (ang.). 
  28. ↑ a b c R. Timm, S.T. Álvarez-Castañeda & T. Lacher, Dipodomys merriami, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-09] (ang.).
  29. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 216. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  30. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 302. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  31. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Dipodomys merriami. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-15].
  32. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 238, 1904. (ang.). 
  33. ↑ a b c d e f g h i j The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  34. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 272–273. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  35. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 17.
  36. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 21.
  37. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 248.
  38. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 25.
  39. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 143.
  40. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 178.
  41. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 44.
  42. ↑ a b c D. Hafner: Family Heteromyidae (Pocket Mice, Kangaroo Mice and Kangaroo Rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher Jr. & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 226–228. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  43. ↑ a b c Merriam’s Kangaroo Rat. The Mammals of Texas - Online Edition. [dostęp 2010-02-03]. (ang.).
  44. ↑ a b c d e Eric Lancaster: Dipodomys merriami. Animal Diversity Web. [dostęp 2010-02-03].
  45. ↑ a b Dipodomys merriami. AnAnge: The Animal Ageing & Longevity Database. [dostęp 2010-02-03]. (ang.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczuroskoczek_zmienny&oldid=74440039”
  NODES