Sztandar Tory
Sztandar Tory[1], Degel ha-Tora, (hebr. דגל התורה) – izraelska ortodoksyjna, aszkenazyjska partia polityczna reprezentująca litwaków (mitnagdim). Utworzona w 1988 roku przez rabina Elazara Szacha na tle podziałów jakie miały miejsce w Agudat Israel. Od 1992 roku tworzy wspólne listy wyborcze z Agudat Israel pod nazwą Zjednoczony Judaizm Tory.
| Państwo | |
|---|---|
| Lider | |
| Data założenia |
1988 |
| Ideologia polityczna | |
| Obecni posłowie |
3/120
|
Historia
edytuj
Powstanie partii
edytujLata 80. XX wieku przyniosły spory i podziały wewnątrz partii Agudat Israel. W 1983 roku powstała partia ortodoksyjnych Żydów sefardyjskich – Szas. Chcieli oni przełamać aszkenazyjską dominację w ugrupowaniu oraz czuli dyskryminację pod względem etnicznym, religijnym czy finansowym. Istotną rolę odegrał także rabin Szach, który chciał skonsolidować wokół siebie lojalne środowiska. Należący do nich sefardyjczycy postanowili odłączyć się od Agudy. Szach traktował Szas jako przeciwwagę dla chasydzkich stronnictw Agudy[2]. Istniejące wciąż podziały pomiędzy chasydami a Szachem doprowadziły do kolejnego podziału. Od Agudy oderwali się mitnagdim, którzy w 1988 roku założyli Degel ha-Tora. Tym sposobem Agudat Israel przestała być jedyną ortodoksyjną partią w kraju, ograniczając się jedynie do środowisk chasydzkich[3].
Litwacy to Żydzi, którzy pochodzili z ziem Cesarstwa Rosyjskiego, które znalazły się w jego granicach po zaborach. Byli również określani mianem mitnagdim, w jidysz misnagdami. Z jesziw na terenie Litwy przejęli racjonalizm, inny styl życia i religijność[4]. Litwacy krytykowali mistycyzm chasydów, rolę tańca i pieśni w modlitwie, palenie papierosów i picie alkoholu. Nie zgadzali się także z ideą cadyka. Podkreślali potrzebę dbania o indywidualną religijność i etykę życia oraz działania[5].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 1988 roku
edytujW pierwszych wyborach Sztandar Tory uzyskał 34 279 głosów, co przełożyło się na 1,5% głosów i 2 mandaty w Knesecie[6]. Słaby wynik sprawił, że liderzy Sztandaru Tory nie zerwali ostatecznie kontaktu z Agudat Israel[3]. Po wyborach został utworzony przez Likud i Partię Pracy rząd jedności narodowej. Szimon Peres postanowił jednak utworzyć nowy rząd pod przywództwem lewicy. Miało do tego dojść w trakcie tzw. „śmierdzącego manewru”. Miał on polegać na przegłosowaniu w Knesecie wotum nieufności wobec Icchaka Szamira i skupienia wokół Partii Pracy partii ortodoksyjnych i narodowo-religijnych. Po przegłosowaniu wotum nieufności rozpoczął się okres rozmów koalicyjnych, jednak partie religijne postanowiły stworzyć rząd konserwatywno-religijny. Rabin Szach miał uznać, że jedynie prawica może zagwarantować ortodoksom możliwość dalszego studiowania Tory. Wobec tego doszło do sformowania koalicji rządzącej przez Likud[7]. W nowym, dwudziestym czwartym rządzie z ramienia Sztandaru Tory wiceministrami zostali jedynie posłowie partii: Awraham Rawic (Ministerstwo Budownictwa i Mieszkalnictwa) oraz Mosze Gafni (Ministerstwo Spraw Religijnych)[8].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 1992 roku
edytujW wyborach w 1992 roku Degel ha-Tora utworzyła wspólną listę z Agudą pod nazwą Zjednoczony Judaizm Tory[6]. Lista otrzymała 3,3% głosów i 4 mandaty, jednak Degel ha-Tora nie weszła w skład koalicji rządzącej[9]. Posłami partii byli Mosze Gafni i Awraham Rawic[10].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 1996 roku
edytujW 1996 roku Zjednoczony Judaizm zdobył 3,2% i 4 mandaty[9]. Jedynym posłem Sztandaru Tory był Awraham Rawic[10].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 1999 roku
edytujW 1999 roku lista zdobyła 3,8% i 5 mandatów[9]. Awraham Rawic i Mosze Gafni dostali się do Knesetu ze wspólnej listy, przy czym Gafni przed końcem kadencji odłączył się od Zjednoczonego Judaizmu i utworzył Sztandar Tory[11].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 2003 roku
edytujW 2003 roku lista otrzymała 4,3% głosów i 5 mandatów[9]. Posłami zostali Mosze Gafni i Awraham Rawic[10]. W okresie od 30 marca 2005 roku do 4 maja 2006 roku Awraham Rawic sprawował stanowisko wiceministra w Ministerstwie Opieki Społecznej i Spraw Socjalnych[12].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 2006 roku
edytujW 2006 roku lista zdobyła 4,7% głosów i 6 mandatów[9]. Posłami zostali Mosze Gafni, Awraham Rawic i Uri Maklew[10].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 2009 roku
edytujW 2009 roku lista zdobyła 4,4% głosów i 5 mandatów[9]. Posłami z ramienia Sztandaru Tory zostali Uri Maklew i Mosze Gafni, ale nie odłączyli się od frakcji[13].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 2013 roku
edytujW kampanii wyborczej partia chciała zaprezentować się jako ugrupowanie nie tylko sektorowe, ale też taka, która dba o interesy socjalne całego społeczeństwa[14]. Początek kampanii związany był jednak z groźbą podziałów wśród polityków Sztandaru, ponieważ zmarł duchowy i religijny przywódca partii – rabin Josef Szalom Eljasziw. Doszło do sporów, kto ma objąć schedę po zmarłym liderze. Jednym z kandydatów był rabin Aharon Steinman – rosz jesziwa z Bene Brak, a drugim rabin Szmuel Auerbach – jerozolimski autorytet halachiczny. Zwolennicy Steinmana przejęli wpływy w partyjnej gazecie Jated Ne’eman, a także kanału telewizyjnego i stacji radiowej. Zwolennicy Auerbacha w zamian dokonali secesji i utworzyli nowa listę – Necach. Podział miał głębsze znaczenie i dotyczył stosunku wobec zachodzącej „izraelizacji” społeczności ortodoksyjnej. Rabin Auerbach odmawiał jakiekolwiek zmiany i odejścia od wypracowanych postaw, z kolei rabin Steinman nie wykluczał zmian, ale musiałyby być one uzgodnione i zaakceptowane przez duchowe przywództwo partii. Dopiero rabini dynastii Ger z Agudy musieli zobowiązać się, że żadnych zmian w społeczności ortodoksyjnej nie będzie, co pozwoliło rabinowi Auerbachowi na powrót i sfinalizowanie rozmów dotyczących wspólnej listy[15]. W 2013 roku lista zdobyła 5,2% głosów i 7 mandatów[9]. Posłami partii zostali Uri Maklew i Mosze Gafni i podobnie jak w poprzedniej kadencji nie tworzyli frakcji Degel ha-Tora[13].
Wybory parlamentarne w Izraelu w 2015 roku
edytujW 2015 roku lista otrzymała 5% głosów i 6 mandatów[9]. Posłami Degel ha-Tora zostali Uri Maklew i Mosze Gafni, a w trakcie kadencji Ja’akow Aszer zastąpił Me’ira Porusza z Agudy[13]. W kwietniu 2016 roku miała miejsce konferencja Sztandaru Tory w kibucu Chafec Chajjim. Byli na niej obecni wszyscy szefowie jesziw popierających partię. Rabin Zilbersztajn uznał ugrupowanie za „święty ruch”, bazujący na prawdziwych wartościach Tory oraz szerzący jej nauki i świętość w każdym zakątku Ziemi Izraela[16].
Wybory parlamentarne w Izraelu w kwietniu 2019 roku
edytujPrzed wyborami w kwietniu Aguda i Sztandar podpisały jako pierwsze w kraju porozumienie o wspólnym starcie. Obie strony widziały w tym dobry znak i nadzieję na sukces wyborczy oraz uświęcenie imienia Boga[17]. W wyborach lista zdobyła 5,8% głosów i 8 mandatów[9]. Posłami zostało 4 polityków Degel ha-Tora: Mosze Gafni, Uri Maklew, Ja’akow Aszer i Jicchak Ze’ew Pindrus[13]. W celu dotarcia do szerszej grupy wyborców Degel ha-Tora w marcu uruchomiła swój pierwszy w internecie oficjalny profil na portalu Facebook i uruchomiła telefoniczną linię informacyjną dla chętnych do pomocy przy kampanii[18].
Wybory parlamentarne w Izraelu we wrześniu 2019 roku
edytujW maju 2019 roku odbyły się rozmowy pomiędzy Sztandarem a Agudą w celu zawarcia takiego samego porozumienia w sprawie wspólnej listy, co do wyborów kwietniowych[19]. W trakcie kampanii wyborczej kierownictwo partii postanowiło rozszerzyć swoją bazę wyborczą o tzw. ba’alej tszuwa, czyli osoby niewierzące, które postanowiły zacząć praktykować judaizm w sposób ortodoksyjny. Plan ten ma przyczynić się do zdobycia nawet 2 dodatkowych miejsc kosztem Szasu, który uważa neofitów za swoją grupę docelową[20].
W wyborach Zjednoczony Judaizm Tory otrzymał 268 775 głosów (6,06%), co przełożyło się na 7 mandatów. Sztandar Tory zdobył 3 mandaty: Mosze Gafni, Uri Maklew i Ja’akow Aszer[21].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Artur Skorek, Żydowskie ugrupowania religijne w Państwie Izrael, Kraków: Nomos, 2015, s. 173.
- ↑ Marcin Szydzisz, Paweł Pokrzywiński, Szas i jego wpływ na współczesny Izrael, [w:] Katarzyna Kamińska-Korolczuk, Margaretta Mielewczyk, Rafał Ożarowski (red.), Wybrane systemy polityczne i partyjne – wyzwania i prognozy, Gdańsk: Athenae Gedanenses, 2018, s. 124–125.
- ↑ a b Artur Skorek, Żydowski ugrupowania religijne w Państwie Izrael, Kraków: Nomos, 2015, s. 174.
- ↑ Rafał Żebrowski, Litwacy, „Żydowski Instytut Historyczny” [dostęp 2019-08-23].
- ↑ Alan Unterman, Żydzi. Wiara i życie, Warszawa: Książka i Wiedza, 2015, s. 134-135, 136.
- ↑ a b המכון הישראלי לדמוקרטיה, דגל התורה [online] [dostęp 2019-08-21].
- ↑ Artur Skorek, Żydowskie ugrupowania religijne w Państwie Izrael, Kraków: Nomos, 2015, s. 214.
- ↑ הכנסת, הכנסת השתים-עשרה: הממשלה ה-24 [online] [dostęp 2019-08-21].
- ↑ a b c d e f g h i המכון הישראלי לדמוקרטיה, יהדות התורה [online] [dostęp 2019-08-21].
- ↑ a b c d הכנסת, דגל התורה [online] [dostęp 2019-08-21].
- ↑ הכנסת, אברהם רביץ [online] [dostęp 2019-08-21].
- ↑ הכנסת, הכנסת השש-עשרה: הממשלה ה-30 [online] [dostęp 2019-08-21].
- ↑ a b c d הכנסת, יהדות התורה [online] [dostęp 2019-08-21].
- ↑ Nissim Leon, An uneasy stability: the Haredi parties’ emergency campaign for the 2013 elections, „Israel Affairs”, 21 (2), 2015, s. 233.
- ↑ Leon Nissim, An uneasy stability: the Haredi parties’ emergency campaign for the 2013 elections, „Israel Affairs”, 21 (2), 2015, s. 234-235.
- ↑ Binjamin Berger, הגר"ח קנייבסקי למשתתפי ועידת דגל התורה: „מקדשים שם שמים”, „חדשות היהדות החרדית”, 8 kwietnia 2016 [dostęp 2019-08-21].
- ↑ Ari Kalman, אחדות חרדית: 'דגל' ו'אגודה' ירוצו ברשימה אחת משותפת, „בחדרי חרדים”, 16 stycznia 2019 [dostęp 2019-08-21].
- ↑ Ari Kalman, לראשונה: 'דגל התורה' משיקה קו נייעס רשמי, „בחדרי חרדים”, 13 marca 2019 [dostęp 2019-08-21].
- ↑ Ari Kalman, פרסום ראשון: בדגל התורה דורשים לפתוח את ההסכם עם 'אגודה', „בחדרי חרדים”, 27 maja 2019 [dostęp 2019-08-21].
- ↑ Ari Kalman, הקרב הבא בין 'דגל' לש"ס: כך יסתערו ב'דגל התורה' על קולות בעלי התשובה, „בחדרי חרדים”, 13 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-21].
- ↑ ועדת הבחירות המרכזית לכנסת, תוצאות האמת של הבחירות לכנסת ה-22 [online] [dostęp 2019-09-25] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-02].