Termy Dioklecjana
Termy Dioklecjana[1] (łac. Thermae Diocletiani; wł. Terme di Diocleziano) – niezachowany do czasów współczesnych wielki kompleks łaźni publicznych w Rzymie.
 Makieta term | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Rzymu  | |
Położenie na mapie Włoch  | |
Położenie na mapie Lacjum  | |
 41°54′10″N 12°29′54″E/41,902778 12,498333
| |
Łaźnie znajdowały się w północno-wschodniej części Wiminału, w obrębie umocnień dawnych murów serwiańskich. Ich budowę zapoczątkował w 298 roku, po powrocie z kampanii w Afryce, cesarz Maksymian[2]. Oddano je do użytku w rekordowym tempie, pomiędzy majem 305 a lipcem 306 roku[3]. W związku z budową tak dużego kompleksu, zajmującego szacunkowo powierzchnię 12 hektarów[3], trzeba było wyburzyć wiele znajdujących się w tym miejscu wcześniejszych budynków i zmienić układ ulic[2]. Zorientowane wzdłuż osi biegnącej z północnego wschodu na południowy zachód termy wzorowane były architektonicznie na Termach Trajana, z basenami, pomieszczeniami do kąpieli zimnych i gorących, wewnętrznymi portykami i ogrodami oraz palestrą[2]. Do budowy użyto cegły, pokrytej stiukiem z zewnątrz i blokami marmuru wewnątrz, natomiast przynajmniej część kolumn wykonano z granitu[2].
Po wojnach VI wieku i przerwaniu doprowadzających wodę do miasta akweduktów termy zostały porzucone i popadły w ruinę[2]. Jeszcze w XVI wieku można było podziwiać rozległe ruiny kompleksu, uwiecznione przez ówczesnych artystów[3]. W 1561 roku papież Pius IV przekazał większą część dawnych term zakonowi kartuzów[3]. W centralnej części łaźni zbudowano wkrótce według projektu Michała Anioła bazylikę Matki Bożej Anielskiej[2][3]. W ciągu następnych dziesięcioleci rozbudowujący się klasztor kartuski pochłaniał kolejne fragmenty dawnych term, na których powstawały zabudowania gospodarcze i ogrody[2]. W latach 1586–1589, w związku z budową Willi Peretti Montalto, z polecenia papieża Sykstusa V, zniszczono około jedną piątą pozostałości term[3]. Kolejne zniszczenia przyniosła budowa dworca kolejowego Termini w latach 60. XIX wieku[3].
W 1889 roku pomieszczenia opuszczonego klasztoru kartuzów na terenie dawnych term zajęło Muzeum Narodowe w Rzymie, co pozwoliło na przeprowadzenie w latach 1908–1911 zakrojonych na szeroką skalę prac restauratorskich, w trakcie których zabezpieczono i wyeksponowano zachowane fragmenty oryginalnej budowli[2][3].
Przypisy
edytuj- ↑ Polski egzonim wprowadzony na 123. posiedzeniu KSNG.
- ↑ a b c d e f g h L. Richardson jr: A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1992, s. 391-393. ISBN 0-8018-4300-6.
- ↑ a b c d e f g h Encyclopedia of the History of Classical Archaeology. Edited by Nancy Thomson de Grummond. London: Routledge, 1996, s. 132-134. ISBN 1-884964-80-X.