Testy skórne – podstawowy rodzaj badania stosowany w diagnostyce alergii. Testy skórne są badaniami in vivo czyli na osobie badanej w kierunku alergii, w odróżnieniu od innych badań przeprowadzonych w laboratorium (in vitro) na materiale pobranym od osoby badanej.

Testy skórne należą do podstawowych metod diagnostycznych alergii. Pozwalają na potwierdzenie wystąpienia IgE-zależnej reakcji alergicznej w obrębie skóry. Podany alergen wiąże się ze swoistą immunoglobuliną E (w skrócie: IgE) na powierzchni mastocytów, co doprowadza do uwolnienia z nich histaminy, która powoduje w tym obrębie skóry powstanie zjawiska, polegającego na powstaniu bąbla i otaczającego go rumienia (zaczerwienienia skóry).

Do wykonania testów skórnych powinny być stosowane standaryzowane alergeny, a sam test powinien być wykonywany przez odpowiednio przeszkolony personel medyczny. Skóra w miejscach wykonywanych testów nie powinna być w jakikolwiek sposób zmieniona chorobowo. Preferowane lokalizacje wybierane do wykonywania testów to: dłoniowa (wewnętrzna) strona przedramion, lub alternatywnie górna powierzchnia pleców.

Testy skórne dzielimy na: testy punktowe (PTS) i testy śródskórne (TŚ lub IDT) w alergii IgE-zależnej oraz naskórkowe testy płatkowe (NTP) w alergii kontaktowej.

Testy punktowe

edytuj
 
Wykonywanie testu skórnego
 
Test skórny
 
Wykonany płatkowy test naskórkowy

Technika wykonania testu punktowego polega na umieszczeniu roztworu zawierającego alergen na skórze i następnie nakłuciu skóry w obrębie kropli roztworu. Liczba badanych alergenów zależy od podejrzewanej etiologii, ponadto zawsze należy wykonać kontrolę dodatnią z roztworem histaminy oraz ujemną z roztworem soli fizjologicznej.

Testy śródskórne

edytuj

Zastosowanie testów śródskórnych to badanie alergii na jad owadów i na leki, a rzadziej do weryfikacji ujemnych wyników testów punktowych. Metoda o dużej czułości wykorzystywana do diagnostyki reakcji alergicznej typu natychmiastowego oraz typu reakcji opóźnionej. Wykonanie testu polega na wstrzyknięciu za pomocą strzykawki tuberkulinowej w warstwę powierzchowną skóry alergenu w objętości 0,01–0,02 ml, uzyskując tym samym bąbel o średnicy 2–3 mm. Zasadą jest, iż w przypadku ujemnych testów punktowych, alergen podaje się śródskórnie w stężeniu 100 do 1000-krotnie mniejszym niż był użyty w teście punktowym.

W porównaniu do testów punktowych testy śródskórne są bardziej czułe i powtarzalne, ale mniej swoiste.

Interpretacja wyników testów skórnych

edytuj

Interpretacji wyników w obu przypadkach dokonuje się w identyczny sposób. Po upływie 15–20 minut od założenia testu, mierzy się linijką z podziałką milimetrową średnicę bąbla i towarzyszącego nacieku. Jako wynik podaje się dwie wartości, gdzie pierwsza liczba mówi o średnicy bąbla, a druga o średnicy nacieku (np. 4/9). Innym, niezalecanym sposobem interpretacji testu jest tak zwana metoda półilościowa, gdzie wynik przedstawia się w postaci plusów (+). Możliwe warianty ocen przedstawiają się następująco:

  • 0 = brak reakcji
  • + = bąbel większy o 1 mm niż w kontroli ujemnej (czyli w miejscu podania soli fizjologicznej)
  • ++ = bąbel większy o 1–3 mm niż w kontroli ujemnej
  • +++ = bąbel większy o 3–5 mm
  • ++++ = bąbel większy niż 5 mm, otoczony przez rumień

Testy punktowe dają wynik dodatni u 15–35% zdrowej populacji, dlatego ich dodatni wynik nie oznacza, że źródłem powstania bąbla i nacieku jest reakcja alergiczna IgE-zależna. W związku z tym wynik dodani nie może być podstawą rozpoznania klinicznie istotnej reakcji i zawsze powinien być rozpatrywany łącznie w połączeniu z innymi danymi klinicznymi.

W niektórych przypadkach kiedy nie udaje się stwierdzić związku przyczynowo-skutkowego między objawami klinicznymi a wynikami testów skórnych można posłużyć się badaniami poziomu swoistych przeciwciał klasy IgE w surowicy (ewentualnie test swoistej prowokacji narządowej).

Przyczynami wystąpienia wyniku fałszywie dodatniego mogą być:

  • zbyt bliskie, poniżej 2 mm, miejsce nakłucia testowego
  • dermografizm
  • podrażnienia wywołane przez inne substancje pomocnicze znajdujące się w roztworze
  • zanieczyszczenie roztworu testowego innym alergenem
  • ponadto w przypadkach testów śródskórnych – podanie zbyt dużej objętości lub zbyt wysokiego stężenia roztworu alergenu

Wynik fałszywie ujemny może wystąpić z powodu:

  • stosowanie leków hamujących reakcje alergiczną przed wykonaniem badania; poniżej wymienione leki powinny być odstawione na 10 dni przed wykonaniem testów:
  • zła technika wykonania (zbyt płytkie nakłucie)
  • roztwór alergenu o zbyt niskim stężeniu
  • słaba reaktywność skóry (np. powyżej 50. roku życia i poniżej 5. rż.)[1]
  • przewlekła niewydolność nerek
  • uszkodzenia nerwów zaopatrujących miejsce wykonania testu (obwodowe lub centralne)
  • zbyt głębokie podanie roztworu testowego (w przypadku testu śródskórnego)
  • reakcja anafilaktyczna w krótkim czasie przed wykonaniem testów

Wskazania do wykonania testów

edytuj

Podstawowym testem jest test punktowy, który jest wykonywany celem potwierdzenia, że dany alergen wywołuje u danego chorego reakcję alergiczną. Ma to znaczenie przy wykrywaniu pacjentów wymagających odczulania lub w przypadku niemożności przeprowadzenia testu i powinno stać się przyczynkiem do unikania zdiagnozowanego alergenu (np. alergeny pokarmowe). Testy śródskórne nie są przeprowadzane, jeśli wynik testu punktowego jest dodatni, służą więc do pogłębienia diagnostyki w przypadku testów punktowych ujemnych, zwłaszcza przy istotnym podejrzeniu, że dana substancja jest dla organizmu alergenem.

Przeciwwskazania

edytuj
  • ciąża
  • pokrzywka
  • brak możliwości odstawienia leków przeciwalergicznych na okres badania
  • choroby z autoagresji
  • nowotwory złośliwe

Działania niepożądane

edytuj

Testy skórne są bezpieczną procedurą diagnostyczną. Najczęstszym powikłaniem jest niegroźna miejscowa reakcja alergiczna. U 0,02–0,04% chorych może dojść do wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, dlatego testy skórne powinny być wykonywane przez lekarza, który ma dostęp do zestawu przeciwwstrząsowego.

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj

Zobacz też

edytuj
  NODES
Intern 1
mac 1
os 29
web 1