Tyrs (mitologia)
Tyrs, także laska Dionizosa, laska Bachusa (gr. θύρσος thýrsos, łac. thyrsus) – symboliczna laska.
Uchodzi za symbol płodności[1]. W sztuce przedstawiana jest zwykle w formie prostego, dość długiego kija[2][3][4] (z suchego pędu zapaliczki[5], drewna sosnowego lub jodłowego) zakończonego szyszką[2][3][4], na przykład sosny pinii (symbolizuje urodzaj, płodność, nieśmiertelność życia roślinnego, odrodzenie, trwałość)[1][6][7] lub jodły greckiej[8]. Niekiedy bywa opleciona bluszczem (symbolizuje wegetację, życie, nieśmiertelność; utożsamia siły wegetatywne i zmysłowość)[1][3][6][9] albo winoroślą (symbolizuje życie, płodność, odrodzenie, zmartwychwstanie, urodzaj)[1][3][6], ozdobiona wstążką[3][10].
Według mitologii greckiej i rzymskiej należała do atrybutów boga Dionizosa (Bachusa; była to jego różdżka albo berło)[3][7] oraz niektórych członków jego orszaku, między innymi menad (bachantek)[3][6][9], satyrów[2][3].
Tyrsu miał użyć Prometeusz do przeniesienia ognia ludziom[5].
Zobacz też
edytuj
- kaduceusz
- laska Eskulapa (Asklepiosa)
- Tyrs – imię męskie
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0746-3.
- ↑ a b c Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 772. ISBN 83-01-03529-3.
- ↑ a b c d e f g h Młodsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 338. ISBN 83-7391-077-8.
- ↑ a b Bogowie ziemscy. W: Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989, s. 86. ISBN 83-210-0677-9. Cytat: „Nad głowami wywijały zielonymi prętami z zatkniętą u góry szyszką (tyrsami)”.
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 362, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 81. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
- ↑ a b Aaron J. Atsma: Dionysos. theoi.com. [dostęp 2010-10-08]. (ang.).
- ↑ Aaron J. Atsma: Plants of Greek myth (FIR, GRECIAN and FIR, SILVER). theoi.com. [dostęp 2010-10-12]. (ang.).
- ↑ a b Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 75. ISBN 83-04-04673-3.
- ↑ Mity o bogach. W: Michał Pietrzykowski: Mitologia starożytnej Grecji. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1979, s. 143. ISBN 83-221-0111-2.
Bibliografia
edytuj- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 1355. ISBN 83-7399-022-4.
- Henry George Liddell, Robert Scott: A Greek-English Lexicon: θύρσος. perseus.tufts.edu. [dostęp 2011-08-06]. (ang.).
- Oskar Seyffert: Dictionary of Classical Antiquities, 1894, s. 636: Thyrsus. ancientlibrary.com. [dostęp 2012-04-25]. (ang.).
- William Smith: A Dictionary of Greek and Roman Antiquities: Thyrsus. perseus.tufts.edu, 1890. [dostęp 2012-03-31]. (ang.).
- Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Thyrsus. perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-03-31]. (ang.).