Ustrój polityczny
Ustrój polityczny – struktura organizacyjna, kompetencje i określone prawem wzajemne zależności organów państwa. W innym ujęciu określenie dla dowolnej formy sprawowania władzy publicznej; zespół zasad dotyczących tej władzy w państwie, a także metod jej wykonywania.
Republiki półprezydenckie
Republiki parlamentarne z prezydencją wykonawczą zależną od władzy ustawodawczej
Parlamentarne monarchie konstytucyjne, w których monarcha nie sprawuje osobiście władzy (z wyjątkiem być może władzy rezerwowej)
Monarchie konstytucyjne podwójnego systemu, w których monarcha osobiście sprawuje władzę (często obok słabego parlamentu)
Kraje, w których przepisy konstytucyjne dotyczące rządu zostały zawieszone (np. dyktatury wojskowe)
Kraje, które nie pasują do powyższych kryteriów (np. w formie przejściowej)
Brak rządu
Zasady te określają przedmiot władzy państwowej, wytyczają zakres i główne kierunki aktywności państwa, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywateli, precyzują formy i metody ich udziału w realizacji władzy państwowej. Ustrój polityczny opiera się zarówno na zasadach określonych w aktach prawnych jak i na tradycji. Współcześnie najczęściej określony jest konstytucyjnie.
Pojęcie to wywieść można z dzieł Arystotelesa, który stwierdza: "ujęcie w pewien porządek władz w ogóle, a przede wszystkim naczelnej z nich, to jest rządu"[1].
We współczesnej politologii pojęcie to zyskało sobie bliskie koncepcje, takie jak: system polityczny, system konstytucyjny, system rządów i reżim polityczny.
W doktrynie prawa konstytucyjnego ustrój polityczny jest kategorią złożoną, oznaczającą podstawowe zasady struktury władz państwowych oraz główne instytucje polityczne i prawne.
Każdy ustrój polityczny oparty jest na ideologii i tradycji historycznej, a ściśle z nim związane są system gospodarczy oraz obowiązujący system prawny.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Arystoteles, Polityka, wydanie polskie 1964.
Bibliografia
edytuj- Zdzisław Jarosz, Sylwester Zawadzki, Prawo konstytucyjne, PWN, Warszawa 1980.
- Andrzej Antoszewski, Ustrój polityczny, w: Leksykon politologii, Alta 2, Wrocław 2002.