Václav Hollar

Václav Hollar
	; Autoportret Hollara
Data i miejsce urodzenia	23 lipca 1607 ; Praga
Data i miejsce śmierci	25 marca 1677 ; Londyn
	Multimedia w Wikimedia Commons

Václav Hollar (ang. Wenceslaus Hollar, niem. Wenzel Hollar; ur. 23 lipca 1607 w Pradze, zm. 25 marca 1677 w Londynie) – czeski grafik, rysownik i malarz akwarelista. Specjalizował się w technice kwasorytu. Znaczną część życia spędził w Anglii^[1].

Życiorys

Młodość

Najstarszy z trzech synów praskiego urzędnika katastralnego Jana Hollara i jego żony Markety z domu Löwengrün und Bareyth. Ojciec był niskiej rangi szlachcicem, posługującym się przydomkiem(inne języki) „z Práchňe” (von Prachenberg). Hollar wychowany został w tradycji protestanckiej, a jego rodzina związana była z ruchem braci czeskich. W młodości zainteresował się sztuką, wbrew woli ojca, który przewidywał dla niego karierę w administracji publicznej lub sądownictwie. Był prawdopodobnie samoukiem, a w jego wczesnej twórczości widać wpływy Aegidiusa Sadelera^[2].

W 1627 roku dwudziestoletni wówczas Hollar opuścił Pragę, prawdopodobnie w związku z wydanym wówczas edyktem(inne języki) cesarza Ferdynanda II, wymuszającym na czeskiej szlachcie nawrócenie na katolicyzm lub opuszczenie kraju. W kolejnych latach podróżował po Niemczech, mieszkając w Stuttgarcie (1627–1629), Strasburgu (1629–1630), Frankfurcie nad Menem (1631; tam pobierał nauki u Matthäusa Meriana^[1]) i Kolonii (1632–1636). Odbył też dłuższe podróże do Moguncji (1632) i Amsterdamu (1634). W Kolonii za sprawą Abrahama Hogenberga(inne języki) wydane zostały pierwsze znaczące prace Hollara – zbiór pejzaży (Amoenissimae aliquot locorum in diversis provinciis iacentium effigies, 1635) i portretów (Reisbuchlein, 1636). W maju 1636 roku spotkał Anglika, Thomasa Howarda, hrabiego Arundel(inne języki), kolekcjonera sztuki, który przybył do Kolonii z misją dyplomatyczną. Zachwycony twórczością Hollara, hrabia objął nad nim mecenat^[2]. Hollar podróżował w jego świcie, odwiedzając m.in. Pragę (po raz ostatni w swoim życiu) oraz Ratyzbonę, gdzie 16 października uzyskał od cesarza szlachecki tytuł Reichsadel oraz prawo do korzystania z przydomku Prachenberger von Löwengrün und Bareyth^[3]^[2]. 28 grudnia 1636 roku podróżni przybyli do Londynu, gdzie Hollar osiadł, początkowo w posiadłości hrabiego, Arundel House(inne języki)^[2].

Życie w Londynie i Antwerpii

W pierwszych latach pobytu w Anglii Hollar wykonał m.in. panoramę Greenwich (1637), którą zadedykował królowej Henryce Marii oraz reprodukcję dyptyku z Wilton dla króla Karola I (1639). Z okresu tego pochodzi także kilka zbiorów ilustracji strojów kobiecych (m.in. Ornatus muliebris Anglicanus, 1640) oraz liczne portrety polityków i dostojników kościelnych^[2].

Podczas angielskiej wojny domowej (1642–1651) zaciągnął się do armii, walcząc po stronie rojalistów^[4]. W 1644 roku opuścił kraj i udał się do Antwerpii, gdzie przystąpił do gildii św. Łukasza. Cieszył się tam renomą, wykonując m.in. reprodukcje obrazów Hansa Holbeina, Adama Elsheimera, Albrechta Dürera, Leonarda da Vinci, a także m.in. pejzaże, portrety, ilustracje o tematyce architektonicznej, marynistycznej i zoologicznej. Za szczególnie znaczące dzieła z tego okresu uznawane są panoramy Londynu (1647) oraz Pragi (1649). Na przełomie lat 1651/1652 Hollar powrócił do Londynu^[2].

Działalność Hollara w późniejszych latach skupiała się w dużej mierze na tworzeniu ilustracji książkowych, w tym portretów i map. Ilustrował m.in. wydane przez Johna Ogilby'ego(inne języki) tłumaczenia zbioru twórczości Wirgiliusza (1654) oraz Bajek Ezopa (1665), dzieła historiograficzne autorstwa Williama Dugdale'a(inne języki): (Monasticon Anglicanum w trzech tomach, 1655–1673; Antiquities of Warwickshire, 1656 oraz History of St Paul's Cathedral, 1658), Eliasa Ashmole'a (Institutions, Laws & Ceremonies of the Most Noble Order of the Garter, 1672), Francisa Sandforda(inne języki) (Genealogical History of the Kings of England, 1677) oraz Roberta Thorotona(inne języki) (Antiquities of Nottinghamshire, 1677)^[2].

Od 1660 roku Hollar planował stworzenie wieloarkuszowej mapy Londynu, niezrealizowanej (poza jednym arkuszem wzorcowym^[5]) ze względu na wielki pożar roku 1666, który strawił niemal całe miasto. W kolejnych latach opublikował liczne mniejsze mapy tego miasta, m.in. przedstawiające wyrządzone przez pożar szkody^[2].

W latach 1668–1669 za aprobatą króla Karola II towarzyszył Henry'emu Howardowi, baronowi Howard of Castle Rising(inne języki) podczas misji dyplomatycznej do Tangeru^[2]^[1].

Zmarł 25 marca 1677 roku na udaru mózgu, według ówczesnych doniesień – wkrótce po zajęciu przez komorników sądowych znacznej części należącego do niego skromnego majątku^[2].

Twórczość

Dorobek artystyczny Hollara obejmuje co najmniej 2717 rycin^[2], około 400 rysunków^[3], a także liczne obrazy akwarelowe^[4]. Znaczące kolekcje jego dzieł znajdują się w posiadaniu Muzeum Brytyjskiego, biblioteki królewskiej na zamku w Windsorze, biblioteki uniwersytetu w Toronto oraz Galerii Narodowej w Pradze^[2]. W kolekcji londyńskiej National Portrait Gallery znajduje się 540 portretów jego autorstwa^[4]. Jego twórczość cechowała się różnorodnością tematyczną. Za szczególnie wartościowe uznawane są jego ilustracje przedstawiające Londyn w okresie poprzedzającym wielki pożar (1666)^[1]^[4].

Wybrana twórczość Václava Hollara
Angielski strój kobiecy z cyklu Ornatus muliebris Anglicanus (1640)
Gryf (rok nieznany)
Mapa Londynu sprzed wielkiego pożaru (1675)
Tower of London (rok nieznany)
Panorama Pragi (1649)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Hollar, Wenceslaus (or Wenzel Hollar). W: Ian Chilvers (red.): The Oxford Dictionary of Art. Wyd. III. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-172762-7. [dostęp 2023-11-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Robert J. D. Harding: Hollar, Wenceslaus. W: Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press, 2004. DOI: 10.1093/ref:odnb/13549. [dostęp 2023-11-25].
↑ ^a ^b Jiřina Volková: Hollar von Prahenberg (Reichsadel 1636, dann Prachenberger von Löwengrün und Bareyth), Wenzel. Deutsche Biographie. [dostęp 2023-11-25]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d Wenceslaus Hollar. National Portrait Gallery. [dostęp 2023-11-25]. (ang.).
↑ Richard Godfrey: Hollar, Wenceslaus. W: Hugh Brigstocke (red.): The Oxford Companion to Western Art. Oxford University Press, 2003. ISBN 978-0-19-172759-7. [dostęp 2023-11-25].

[oda-1] Hollar, Wenceslaus (or Wenzel Hollar). W: Ian Chilvers (red.): The Oxford Dictionary of Art. Wyd. III. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-172762-7. [dostęp 2023-11-25].

[odnb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Robert J. D. Harding: Hollar, Wenceslaus. W: Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press, 2004. DOI: 10.1093/ref:odnb/13549. [dostęp 2023-11-25].

[db-3] Jiřina Volková: Hollar von Prahenberg (Reichsadel 1636, dann Prachenberger von Löwengrün und Bareyth), Wenzel. Deutsche Biographie. [dostęp 2023-11-25]. (niem.).

[npg-4] Wenceslaus Hollar. National Portrait Gallery. [dostęp 2023-11-25]. (ang.).

[ocwa-5] Richard Godfrey: Hollar, Wenceslaus. W: Hugh Brigstocke (red.): The Oxford Companion to Western Art. Oxford University Press, 2003. ISBN 978-0-19-172759-7. [dostęp 2023-11-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]