Wikipedia

Włoskie okręty podwodne typu F

typ włoskich okrętów podwodnych

Włoskie okręty podwodne typu F – włoskie okręty podwodne z okresu I wojny światowej. W latach 1915–1918 w stoczniach FIAT-San Giorgio, Odero(inne języki) i Orlando zbudowano 21 okrętów tego typu. Jednostki zostały wcielone w skład Regia Marina w latach 1916–1918 i pełniły służbę na Morzu Śródziemnym, biorąc udział w działaniach wojennych. Poza utraconym w 1928 roku F 14, pozostałe okręty skreślono z listy floty w latach 1919–1935.

Włoskie okręty podwodne typu F
Ilustracja
Kraj budowy

 Włochy

Stocznia

FIAT-San Giorgio
Odero(inne języki)
Orlando

Zbudowane

21

Użytkownicy

 Regia Marina

Służba w latach

1916–1935

Stracone

1

Uzbrojenie:
1 działo plot. kal. 76 mm
1 km kal. 6,5 mm
4 torpedy
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe


2 × 450 mm

Załoga

26 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

262 tony

• w zanurzeniu

319 ton

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowe

Zanurzenie testowe

40 metrów

Długość

45,63 metra

Szerokość

4,22 metra

Zanurzenie

3,1 metra

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 670 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 500 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


12,5 węzła
8 węzłów

Zasięg:
• na powierzchni

1300 Mm przy 9 węzłach

• w zanurzeniu

120 Mm przy 2,5 węzła

Projekt i budowa

edytuj

Okręty podwodne typu F zostały zaprojektowane przez inż. majora Cesarego Laurentiego jako ulepszenie poprzedniego projektu tego konstruktora – jednostek typu Medusa[1][2]. Przy zachowaniu wymiarów zewnętrznych i wyporności nowe okręty charakteryzowały się krótszym czasem zanurzania, większą manewrowością w położeniu nawodnym i podwodnym, powiększonym kioskiem, instalacją działa pokładowego, żyrokompasu, dwóch peryskopów i systemu łączności podwodnej Fessenden[1][3]. Okręty miały konstrukcję dwukadłubową, z kadłubem lekkim ukształtowanym na podobieństwo linii kadłuba torpedowców[4]. Przestrzeń między kadłubem sztywnym a lekkim można było uczynić wodoszczelną poprzez zamknięcie specjalnych odwietrzników: w ten sposób okręty zyskiwały dodatkową rezerwę pływalności, szczególnie przydatną podczas żeglugi po powierzchni w złych warunkach pogodowych[4].

Spośród 21 zbudowanych dla Włoch jednostek typu F 13 powstało w stoczni FIAT-San Giorgio w La Spezii, trzy zbudowała stocznia Cantieri navali Odero(inne języki) w Sestri Ponente(inne języki) w Genui, a pięć stocznia Orlando w Livorno[1][5]. Stępki okrętów położono w 1915 roku, a zwodowane zostały w latach 1916–1918[5][6].

Okręt Stocznia Położenie stępki Wodowanie Wejście do służby Los
F 1 FIAT-San Giorgio 27 maja 1915 2 kwietnia 1916 20 października 1916 wycofany 2 czerwca 1930
F 2 3 czerwca 1915 4 czerwca 1916 8 września 1916 wycofany 1 lutego 1929
F 3 27 maja 1915 6 lipca 1916 19 października 1916 wycofany 1 września 1919
F 4 Orlando 8 czerwca 1915 19 listopada 1916 18 stycznia 1917 wycofany 1 września 1919
F 5 FIAT-San Giorgio 23 maja 1915 12 sierpnia 1916 26 listopada 1916 wycofany 20 lipca 1929
F 6 Orlando 16 czerwca 1915 4 marca 1917 1 maja 1917 wycofany 1 sierpnia 1935
F 7 FIAT-San Giorgio 1 lipca 1915 23 grudnia 1916 19 marca 1917 wycofany 1 lutego 1929
F 8 12 czerwca 1915 13 listopada 1916 2 lutego 1917 wycofany 1 września 1919
F 9 3 czerwca 1915 24 września 1916 29 grudnia 1916 wycofany 1 sierpnia 1928
F 10 31 sierpnia 1915 19 października 1916 29 grudnia 1916 wycofany 2 czerwca 1930
F 11 17 lipca 1915 17 września 1916 29 grudnia 1916 wycofany 1 września 1919
F 12 29 lipca 1915 30 listopada 1916 26 lutego 1917 wycofany 20 lipca 1929
F 13 Orlando 30 września 1915 20 maja 1917 5 sierpnia 1917 wycofany 1 sierpnia 1935
F 14 Odero(inne języki) 2 października 1915 23 stycznia 1917 18 marca 1917 zatonął 6 sierpnia 1928, podniesiony i złomowany
F 15 Orlando 7 października 1915 27 maja 1917 13 sierpnia 1917 wycofany 28 maja 1929
F 16 Odero 4 października 1915 19 marca 1917 30 kwietnia 1917 wycofany 1 maja 1928
F 17 Orlando 14 października 1915 3 czerwca 1917 17 sierpnia 1917 wycofany 1 listopada 1929
F 18 Odero 7 października 1915 15 maja 1917 27 lipca 1917 wycofany 1 października 1930
F 19 FIAT-San Giorgio 23 września 1915 10 marca 1918 24 kwietnia 1918 wycofany 2 czerwca 1930
F 20 10 września 1915 17 marca 1918 7 czerwca 1918 wycofany 1 lipca 1935
F 21 31 sierpnia 1915 19 maja 1918 31 sierpnia 1918 wycofany 1 października 1930

Dane taktyczno-techniczne

edytuj

Jednostki typu F były niewielkimi, przybrzeżnymi okrętami podwodnymi[1][7]. Kadłub podzielony był grodziami wodoszczelnymi (wyposażonymi w podwójne drzwi wodoszczelne) na trzy przedziały: dziobowy (mieszczący kubryk marynarzy), przedział z głównym stanowiskiem dowodzenia i siłownią oraz przedział baterii akumulatorów[4]. Długość całkowita wynosiła 45,63 metra, szerokość 4,22 metra i zanurzenie 3,1 metra[8][9]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 262 tony, a w zanurzeniu 319 ton[8][9][a].

Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa dwusuwowe silniki wysokoprężne FIAT 216 o łącznej mocy 670 KM[1][4][b]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne Savigliano(inne języki) o łącznej mocy 500 KM[8][9]. Dwa wały napędowe obracające dwiema śrubami umożliwiały osiągnięcie prędkości 12,5 węzła na powierzchni i 8 węzłów w zanurzeniu[9][10]. Zasięg wynosił 1300 Mm przy prędkości 9 węzłów w położeniu nawodnym oraz 120 Mm przy prędkości 2,5 węzła w zanurzeniu (lub 800 Mm przy prędkości 12 węzłów w położeniu nawodnym oraz 9 Mm przy prędkości 8 węzłów w zanurzeniu)[9]. Zapas paliwa wynosił 12 ton[1][11]. Energia elektryczna magazynowana była w jednej baterii akumulatorów składającej się z 232 ogniw[4]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 40 metrów[4][7][c].

Okręty wyposażone były w dwie stałe dziobowe wyrzutnie kalibru 450 mm, z łącznym zapasem czterech torped[1][9]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiła pojedyncza pokładowa armata przeciwlotnicza kalibru 76 mm Armstrong A1914 L/30 oraz karabin maszynowy Colt kalibru 6,5 mm[4][7].

Załoga pojedynczego okrętu składała się z 2 oficerów oraz 24 podoficerów i marynarzy[6][9].

Służba

edytuj

Jako pierwsze w 1916 roku zostały wcielone do służby w Regia Marina okręty zbudowane w stoczni FIAT-San Giorgio: F 1, F 2, F 3, F 5, F 9, F 10 i F 11[5][6]. W roku następnym szeregi floty zasiliły F 4, F 6, F 7, F 8, F 12, F 13, F 14, F 15, F 16, F 17 i F 18[5][6]. 14 lutego 1917 roku F 8 podczas ćwiczebnego rejsu w Zatoce Genueńskiej na skutek błędu załogi zatonął na głębokości 30 metrów na południe od wyspy Tino[9][12]. Jednostka została wkrótce podniesiona przy pomocy brazylijskiego okrętu-bazy okrętów podwodnych „Ceará” i we wrześniu tego roku powróciła do służby[9][12].

Według stanu na 31 grudnia 1917 roku w skład Flotylli Górnego Adriatyku w Wenecji i Porto Corsini(inne języki) wchodziły F 2, F 3, F 4, F 5, F 12, F 13 i F 16, a F 1, F 6, F 7, F 8, F 11, F 14 i F 18 pływały we Flotylli Okrętów Podwodnych w Ankonie; ponadto z Valony operowały F 10 i F 15[13]. W 1918 roku do służby zostały wcielone ostatnie trzy jednostki typu F: F 19, F 20 i F 21[5][6]. W ostatnim miesiącu wojny F 2, F 3, F 5, F 8, F 9, F 10, F 12, F 15, F 17, F 19 i F 20 wchodziły w skład Flotylli Okrętów Podwodnych w Wenecji, a F 1, F 6, F 7, F 11, F 13, F 14, F 16 i F 18 przyporządkowane były do Flotylli Okrętów Podwodnych w Ankonie[14]. Wojenne osiągnięcia okrętów podwodnych typu F były niewielkie: w 1918 roku F 7 zatopił trzy austro-węgierskie jednostki (parowiec i dwa transportowce)[3][15], a F 12 zatopił w ataku torpedowym austro-węgierski okręt podwodny SM U-20(inne języki)[16].

Jako pierwsze z listy floty zostały skreślone we wrześniu 1919 roku F 3, F 4, F 8 i F 11[5][6]. Pozostałe okręty prowadziły intensywną działalność szkoleniową, operując z Poli, Neapolu i Brindisi[17]. 6 sierpnia 1928 roku podczas symulowanego ataku na formację floty włoskiej nieopodal Poli, F 14 wynurzył się tuż przed dziobem niszczyciela „Giuseppe Missori”(inne języki), który staranował go i zatopił[6][17]. Następnego dnia po południu okręt został podniesiony, ale nikt z jego załogi już nie żył; jednostki nie przywrócono już do służby i została zezłomowana[6][17]. Między 1928 a 1930 rokiem ze służby zostały wycofane F 1, F 2, F 5, F 7, F 9, F 10, F 12, F 15, F 16, F 17, F 18, F 19 i F 21[5][6]. Jako ostatnie z listy floty zostały skreślone w 1935 roku F 6, F 13 i F 20[5][6].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Grupsom 2024 ↓ podaje, że wyporność wynosiła 259,7 tony w położeniu nawodnym i 320 ton pod wodą.
  2. ↑ Pollina 1963 ↓, s. 63 podaje, że moc jednego silnika wysokoprężnego FIAT wynosiła 350 KM.
  3. ↑ Pollina 1963 ↓, s. 63 podaje, że dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 45 metrów.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 277.
  2. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 121.
  3. ↑ a b Pollina 1963 ↓, s. 66.
  4. ↑ a b c d e f g Grupsom 2024 ↓.
  5. ↑ a b c d e f g h Pollina 1963 ↓, s. 64.
  6. ↑ a b c d e f g h i j Fraccaroli 1970 ↓, s. 118.
  7. ↑ a b c Gogin 2024 ↓.
  8. ↑ a b c Fraccaroli 1970 ↓, s. 116.
  9. ↑ a b c d e f g h i Pollina 1963 ↓, s. 63.
  10. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 620.
  11. ↑ Moore 1990 ↓, s. 217.
  12. ↑ a b Grupsom 2024F ↓.
  13. ↑ Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 138.
  14. ↑ Bagnasco i Rastelli 1997 ↓, s. 183.
  15. ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 117, 131.
  16. ↑ Csonkaréti 2004 ↓, s. 157.
  17. ↑ a b c Pollina 1963 ↓, s. 69.

Bibliografia

edytuj
  • Erminio Bagnasco, Achille Rastelli: Navi e marinai italiani nella Grande Guerra. Parma: Ermanno Albertelli Editore, 1997. ISBN 88-85909-75-2. (wł.).
  • Károly Csonkaréti: Marynarka wojenna Austro-Węgier w pierwszej wojnie światowej 1914-1918. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2004. ISBN 83-918940-3-7.
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War I. London: Ian Allan Ltd., 1970. ISBN 0-7110-0105-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: F1 small submarines (1916 - 1918). Navypedia. [dostęp 2024-02-28]. (ang.).
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (red.). London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
  • Regio Sommergibile Classe "F". Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2024-02-28]. (wł.).
  • Regio Sommergibile F 7, F 8, F 9, F 10. Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2024-02-28]. (wł.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Włoskie_okręty_podwodne_typu_F&oldid=74922312”
  NODES
iOS 1
mac 1
os 58