Wikipedia:Dobre Artykuły/archiwum/2022-04

2022-04-01

Azure Window – nieistniejący już most skalny u wybrzeży wyspy Gozo na Malcie, położony w pobliżu zatoki Dwejra na terenie gminy San Lawrenz. Pod formacją przepływała woda morska. Lazurowe Okno było jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Malty. W pobliżu znajdują się także wewnętrzna zatoka morska Inland Sea oraz skała Fungus Rock, chroniona niegdyś przez wieżę Dwejra, jedną z tzw. wież Lascarisa. Azure Window było naturalnym łukiem o wysokości około 28 metrów i rozpiętości około 25 metrów. Znajdowało się na czubku cypla znanego jako Dwejra Point. Łuk zbudowany był ze skał osadowych, które są szeroko rozpowszechnione na Wyspach Maltańskich i zostały wykształcone w oligocenie. Formacja była podzielona na dwa elementy. Część A tworzyła podstawę oraz filary łuku, a element B utworzył większą część niepodpartego szczytu łuku. Łuk zawalił się 8 marca 2017 roku, po okresie silnych sztormów, nie pozostawiając nic widocznego nad wodą. Filar ustąpił jako pierwszy, powodując zapadnięcie się wraz z nim górnej części łuku. Podczas zawalenia się filar roztrzaskał się na duże kawałki. Czytaj więcej…

2022-04-02

Sorkonos złotozady – gatunek ssaka z rodziny ryjkonosowatych w rzędzie ryjkonosowych. Należy do największych przedstawicieli swej rodziny, osiągając ponad pół metra długości i ważąc ponad pół kilograma. Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1881 roku niemiecko-brytyjski zoolog Albert Günther. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Günther wskazał „na rzece Mombaca” w Kenii. Żyje w lasach i wśród krzewów Kenii, zasięg występowania bardzo pofragmentowany. Żywi się głównie stawonogami. Wykazuje terytorializm i monogamię, aczkolwiek samiec i samica spotykają się właściwie wyłącznie celem rozrodu. Matka rodzi 1-2 młode, odstawiane po 2 tygodniach. Gatunek zagrożony wyginięciem. Pozostało około 13000 osobników, ale całkowita liczebność populacji spada. Czytaj więcej…

2022-04-03

Wybuch gazu w Gdańsku – wybuch gazu, który miał miejsce 17 kwietnia 1995 roku o godzinie 5:50 w bloku mieszkalnym zlokalizowanym przy al. Wojska Polskiego 39 w gdańskiej dzielnicy Strzyża. W wyniku eksplozji całkowicie zniszczone zostały kondygnacje piwnic, parteru i pierwszego piętra oraz w znacznym stopniu konstrukcja drugiego piętra. Mimo że reszta budynku, ze względu na zastosowane wzmocnienia konstrukcyjne, zachowała się, jej stan oraz obecność uniemożliwiały bezpieczne prowadzenie akcji ratowniczej w obrębie zmiażdżonych pięter. Podjęto więc decyzję o jej wyburzeniu, co nastąpiło 18 kwietnia. Akcja odgruzowywania powstałej sterty gruzu trwała prawie dwa dni. W wyniku wybuchu gazu śmierć poniosły 22 osoby, a 12 zostało rannych. Przyczyną katastrofy było celowe rozszczelnienie instalacji gazowej przez jednego z mieszkańców. Była to trzecia katastrofa, po katastrofie autobusu PKS oraz pożarze w hali Stoczni Gdańskiej, która wydarzyła się na przestrzeni dwunastu miesięcy na terenie Gdańska. Czytaj więcej…

2022-04-04

Rudolf Reder (ur. 4 kwietnia 1881 w Dębicy, data i miejsce śmierci nieznane) – polski Żyd, przedsiębiorca branży mydlarskiej, jedna z dwóch osób, co do których istnieje pewność, że udało im się ocaleć z obozu zagłady w Bełżcu. W lutym 1946 roku staraniem Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie opublikowano relację Redera, zatytułowaną Bełżec. Po wojnie represjonowany przez reżim komunistyczny wyemigrował do Izraela, a następnie do Kanady. Był jedynym więźniem Bełżca, który spisał relację na temat swojego pobytu w obozie. Według Roberta Kuwałka w ostatnich latach życia Reder całkowicie usunął się w cień, być może załamawszy się psychicznie na wieść o wynikach procesu załogi Bełżca, który zakończył się umorzeniem postępowania przeciw siedmiu spośród ośmiu oskarżonych. Czytaj więcej…

2022-04-05

Huśtawka – rokokowy obraz olejny francuskiego malarza Jeana-Honoré Fragonarda, znajdujący się w Wallace Collection w Londynie. Jedno z najbardziej znanych dzieł malarza, spopularyzowane już w XVIII wieku za pomocą ryciny. Obraz nie zyskał sławy ze względu na walory artystyczne, lecz jako symbol zdominowanego przez powierzchowność i frywolność życia wyższych klas ancien régime. Fragonard zawarł w kompozycji wiele symboli niosących przesłanie radosnej, swawolnej miłości. Huśtawka dla wielu krytyków stanowi aluzję do seksualnego aktu. Potwierdzają to również rzeźby amorów – mitologicznych towarzyszy Wenus, bogini miłości – oraz scena miłosna z nagą parą wyrzeźbiona w podstawie posągu. Gęsty las pełen drzew i kwiatów jest częścią zawoalowanego erotyzmu sceny. Huśtawka wprowadza do niej atmosferę intymności, w której podglądacz widzi coś, czego inni nie widzą. Kobieta wie, że jest obserwowana, co sugeruje chęć bycia widzianą. W ten sposób Fragonard wyraził zarówno pragnienie bycia widzianym, jak i chęć zobaczenia. Czytaj więcej…

2022-04-06

Numer trzynasty – brytyjska niema komedia krótkometrażowa z 1922 roku. Film miał być debiutem reżyserskim Alfreda Hitchcocka, jednak z przyczyn finansowych nie został on ukończony. Do głównych ról byli zaangażowani Clare Greet oraz Ernest Thesiger. Scenariusz autorstwa Elsie Codd, jak i większość zdjęć, nie zachował się do czasów współczesnych. Fabuła Numeru trzynastego miała przedstawiać historię niezamożnych mieszkańców budynku sfinansowanego przez trust Peabody, założony przez amerykańskiego bankiera i filantropa George’a Peabody’ego w celu zapewnienia mieszkania londyńczykom będącym w potrzebie. Podobnie jak w przypadku dreszczowca melodramatycznego Orzeł z gór z 1927 roku, Numer trzynasty był bezskutecznie poszukiwany przez historyków i kolekcjonerów. Hitchcock w późniejszych latach wielokrotnie wyrażał ulgę z powodu niezachowania się żadnych materiałów z filmu. Czytaj więcej…

2022-04-07

Linia kolejowa nr 248 – jedno- i dwutorowa, w większości niezelektryfikowana linia kolejowa w Gdańsku o długości 18,615 km, łącząca stację Gdańsk Wrzeszcz ze stacją Gdańsk Osowa. Linia nazywana jest Pomorską Koleją Metropolitalną. Linia została wybudowana w latach 2013–2015 przez konsorcjum przedsiębiorstw Budimex oraz Ferrovial Agroman na zlecenie spółki Pomorska Kolej Metropolitalna, która jest zarządcą większej części tej linii. Kursowanie pociągów pasażerskich rozpoczęło się 1 września 2015 roku, a ich operatorami są PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście oraz Polregio. Na linii nr 248 i łącznicy nr 253 znajduje się 41 obiektów inżynieryjnych: 17 wiaduktów kolejowych, 5 wiaduktów drogowych, 4 kładki dla pieszych oraz 15 przepustów i przejść pod torami. Największym obiektem inżynieryjnym jest 940-metrowa estakada przy gdańskim lotnisku. Wszystkie obiekty inżynieryjne zostały wykonane jako konstrukcje żelbetowe, z wyjątkiem wiaduktu WK2 nad linią nr 202 w okolicach przystanku Gdańsk Zaspa, który ma konstrukcję stalową. Planowana jest elektryfikacja linii wraz z wybudowaniem nowego przystanku Gdańsk Firoga. Czytaj więcej…

2022-04-08

Azure Window – nieistniejący już most skalny u wybrzeży wyspy Gozo na Malcie, położony w pobliżu zatoki Dwejra na terenie gminy San Lawrenz. Pod formacją przepływała woda morska. Lazurowe Okno było jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Malty. W pobliżu znajdują się także wewnętrzna zatoka morska Inland Sea oraz skała Fungus Rock, chroniona niegdyś przez wieżę Dwejra, jedną z tzw. wież Lascarisa. Azure Window było naturalnym łukiem o wysokości około 28 metrów i rozpiętości około 25 metrów. Znajdowało się na czubku cypla znanego jako Dwejra Point. Łuk zbudowany był ze skał osadowych, które są szeroko rozpowszechnione na Wyspach Maltańskich i zostały wykształcone w oligocenie. Formacja była podzielona na dwa elementy. Część A tworzyła podstawę oraz filary łuku, a element B utworzył większą część niepodpartego szczytu łuku. Łuk zawalił się 8 marca 2017 roku, po okresie silnych sztormów, nie pozostawiając nic widocznego nad wodą. Filar ustąpił jako pierwszy, powodując zapadnięcie się wraz z nim górnej części łuku. Podczas zawalenia się filar roztrzaskał się na duże kawałki. Czytaj więcej…

2022-04-09

Sorkonos złotozady – gatunek ssaka z rodziny ryjkonosowatych w rzędzie ryjkonosowych. Należy do największych przedstawicieli swej rodziny, osiągając ponad pół metra długości i ważąc ponad pół kilograma. Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1881 roku niemiecko-brytyjski zoolog Albert Günther. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Günther wskazał „na rzece Mombaca” w Kenii. Żyje w lasach i wśród krzewów Kenii, zasięg występowania bardzo pofragmentowany. Żywi się głównie stawonogami. Wykazuje terytorializm i monogamię, aczkolwiek samiec i samica spotykają się właściwie wyłącznie celem rozrodu. Matka rodzi 1-2 młode, odstawiane po 2 tygodniach. Gatunek zagrożony wyginięciem. Pozostało około 13000 osobników, ale całkowita liczebność populacji spada. Czytaj więcej…

2022-04-10

Wybuch gazu w Gdańsku – wybuch gazu, który miał miejsce 17 kwietnia 1995 roku o godzinie 5:50 w bloku mieszkalnym zlokalizowanym przy al. Wojska Polskiego 39 w gdańskiej dzielnicy Strzyża. W wyniku eksplozji całkowicie zniszczone zostały kondygnacje piwnic, parteru i pierwszego piętra oraz w znacznym stopniu konstrukcja drugiego piętra. Mimo że reszta budynku, ze względu na zastosowane wzmocnienia konstrukcyjne, zachowała się, jej stan oraz obecność uniemożliwiały bezpieczne prowadzenie akcji ratowniczej w obrębie zmiażdżonych pięter. Podjęto więc decyzję o jej wyburzeniu, co nastąpiło 18 kwietnia. Akcja odgruzowywania powstałej sterty gruzu trwała prawie dwa dni. W wyniku wybuchu gazu śmierć poniosły 22 osoby, a 12 zostało rannych. Przyczyną katastrofy było celowe rozszczelnienie instalacji gazowej przez jednego z mieszkańców. Była to trzecia katastrofa, po katastrofie autobusu PKS oraz pożarze w hali Stoczni Gdańskiej, która wydarzyła się na przestrzeni dwunastu miesięcy na terenie Gdańska. Czytaj więcej…

2022-04-11

Rudolf Reder (ur. 4 kwietnia 1881 w Dębicy, data i miejsce śmierci nieznane) – polski Żyd, przedsiębiorca branży mydlarskiej, jedna z dwóch osób, co do których istnieje pewność, że udało im się ocaleć z obozu zagłady w Bełżcu. W lutym 1946 roku staraniem Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie opublikowano relację Redera, zatytułowaną Bełżec. Po wojnie represjonowany przez reżim komunistyczny wyemigrował do Izraela, a następnie do Kanady. Był jedynym więźniem Bełżca, który spisał relację na temat swojego pobytu w obozie. Według Roberta Kuwałka w ostatnich latach życia Reder całkowicie usunął się w cień, być może załamawszy się psychicznie na wieść o wynikach procesu załogi Bełżca, który zakończył się umorzeniem postępowania przeciw siedmiu spośród ośmiu oskarżonych. Czytaj więcej…

2022-04-12

Huśtawka – rokokowy obraz olejny francuskiego malarza Jeana-Honoré Fragonarda, znajdujący się w Wallace Collection w Londynie. Jedno z najbardziej znanych dzieł malarza, spopularyzowane już w XVIII wieku za pomocą ryciny. Obraz nie zyskał sławy ze względu na walory artystyczne, lecz jako symbol zdominowanego przez powierzchowność i frywolność życia wyższych klas ancien régime. Fragonard zawarł w kompozycji wiele symboli niosących przesłanie radosnej, swawolnej miłości. Huśtawka dla wielu krytyków stanowi aluzję do seksualnego aktu. Potwierdzają to również rzeźby amorów – mitologicznych towarzyszy Wenus, bogini miłości – oraz scena miłosna z nagą parą wyrzeźbiona w podstawie posągu. Gęsty las pełen drzew i kwiatów jest częścią zawoalowanego erotyzmu sceny. Huśtawka wprowadza do niej atmosferę intymności, w której podglądacz widzi coś, czego inni nie widzą. Kobieta wie, że jest obserwowana, co sugeruje chęć bycia widzianą. W ten sposób Fragonard wyraził zarówno pragnienie bycia widzianym, jak i chęć zobaczenia. Czytaj więcej…

2022-04-13

Numer trzynasty – brytyjska niema komedia krótkometrażowa z 1922 roku. Film miał być debiutem reżyserskim Alfreda Hitchcocka, jednak z przyczyn finansowych nie został on ukończony. Do głównych ról byli zaangażowani Clare Greet oraz Ernest Thesiger. Scenariusz autorstwa Elsie Codd, jak i większość zdjęć, nie zachował się do czasów współczesnych. Fabuła Numeru trzynastego miała przedstawiać historię niezamożnych mieszkańców budynku sfinansowanego przez trust Peabody, założony przez amerykańskiego bankiera i filantropa George’a Peabody’ego w celu zapewnienia mieszkania londyńczykom będącym w potrzebie. Podobnie jak w przypadku dreszczowca melodramatycznego Orzeł z gór z 1927 roku, Numer trzynasty był bezskutecznie poszukiwany przez historyków i kolekcjonerów. Hitchcock w późniejszych latach wielokrotnie wyrażał ulgę z powodu niezachowania się żadnych materiałów z filmu. Czytaj więcej…

2022-04-14

Linia kolejowa nr 248 – jedno- i dwutorowa, w większości niezelektryfikowana linia kolejowa w Gdańsku o długości 18,615 km, łącząca stację Gdańsk Wrzeszcz ze stacją Gdańsk Osowa. Linia nazywana jest Pomorską Koleją Metropolitalną. Linia została wybudowana w latach 2013–2015 przez konsorcjum przedsiębiorstw Budimex oraz Ferrovial Agroman na zlecenie spółki Pomorska Kolej Metropolitalna, która jest zarządcą większej części tej linii. Kursowanie pociągów pasażerskich rozpoczęło się 1 września 2015 roku, a ich operatorami są PKP Szybka Kolej Miejska w Trójmieście oraz Polregio. Na linii nr 248 i łącznicy nr 253 znajduje się 41 obiektów inżynieryjnych: 17 wiaduktów kolejowych, 5 wiaduktów drogowych, 4 kładki dla pieszych oraz 15 przepustów i przejść pod torami. Największym obiektem inżynieryjnym jest 940-metrowa estakada przy gdańskim lotnisku. Wszystkie obiekty inżynieryjne zostały wykonane jako konstrukcje żelbetowe, z wyjątkiem wiaduktu WK2 nad linią nr 202 w okolicach przystanku Gdańsk Zaspa, który ma konstrukcję stalową. Planowana jest elektryfikacja linii wraz z wybudowaniem nowego przystanku Gdańsk Firoga. Czytaj więcej…

2022-04-15

Azure Window – nieistniejący już most skalny u wybrzeży wyspy Gozo na Malcie, położony w pobliżu zatoki Dwejra na terenie gminy San Lawrenz. Pod formacją przepływała woda morska. Lazurowe Okno było jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Malty. W pobliżu znajdują się także wewnętrzna zatoka morska Inland Sea oraz skała Fungus Rock, chroniona niegdyś przez wieżę Dwejra, jedną z tzw. wież Lascarisa. Azure Window było naturalnym łukiem o wysokości około 28 metrów i rozpiętości około 25 metrów. Znajdowało się na czubku cypla znanego jako Dwejra Point. Łuk zbudowany był ze skał osadowych, które są szeroko rozpowszechnione na Wyspach Maltańskich i zostały wykształcone w oligocenie. Formacja była podzielona na dwa elementy. Część A tworzyła podstawę oraz filary łuku, a element B utworzył większą część niepodpartego szczytu łuku. Łuk zawalił się 8 marca 2017 roku, po okresie silnych sztormów, nie pozostawiając nic widocznego nad wodą. Filar ustąpił jako pierwszy, powodując zapadnięcie się wraz z nim górnej części łuku. Podczas zawalenia się filar roztrzaskał się na duże kawałki. Czytaj więcej…

2022-04-16

Sorkonos złotozady – gatunek ssaka z rodziny ryjkonosowatych w rzędzie ryjkonosowych. Należy do największych przedstawicieli swej rodziny, osiągając ponad pół metra długości i ważąc ponad pół kilograma. Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1881 roku niemiecko-brytyjski zoolog Albert Günther. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Günther wskazał „na rzece Mombaca” w Kenii. Żyje w lasach i wśród krzewów Kenii, zasięg występowania bardzo pofragmentowany. Żywi się głównie stawonogami. Wykazuje terytorializm i monogamię, aczkolwiek samiec i samica spotykają się właściwie wyłącznie celem rozrodu. Matka rodzi 1-2 młode, odstawiane po 2 tygodniach. Gatunek zagrożony wyginięciem. Pozostało około 13000 osobników, ale całkowita liczebność populacji spada. Czytaj więcej…

2022-04-17

Wybuch gazu w Gdańsku – wybuch gazu, który miał miejsce 17 kwietnia 1995 roku o godzinie 5:50 w bloku mieszkalnym zlokalizowanym przy al. Wojska Polskiego 39 w gdańskiej dzielnicy Strzyża. W wyniku eksplozji całkowicie zniszczone zostały kondygnacje piwnic, parteru i pierwszego piętra oraz w znacznym stopniu konstrukcja drugiego piętra. Mimo że reszta budynku, ze względu na zastosowane wzmocnienia konstrukcyjne, zachowała się, jej stan oraz obecność uniemożliwiały bezpieczne prowadzenie akcji ratowniczej w obrębie zmiażdżonych pięter. Podjęto więc decyzję o jej wyburzeniu, co nastąpiło 18 kwietnia. Akcja odgruzowywania powstałej sterty gruzu trwała prawie dwa dni. W wyniku wybuchu gazu śmierć poniosły 22 osoby, a 12 zostało rannych. Przyczyną katastrofy było celowe rozszczelnienie instalacji gazowej przez jednego z mieszkańców. Była to trzecia katastrofa, po katastrofie autobusu PKS oraz pożarze w hali Stoczni Gdańskiej, która wydarzyła się na przestrzeni dwunastu miesięcy na terenie Gdańska. Czytaj więcej…

2022-04-18

Domy obdarowania – w Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich budynki bądź miejsca przeznaczone do odprawiania obrzędów zazwyczaj zarezerwowanych dla świątyni. Wiązane przede wszystkim z początkowym okresem mormońskiej historii, odegrały istotną rolę w rozwoju kultu świątynnego. W teologii świętych w dniach ostatnich porównywane do Świętego Przybytku, przenośnej świątyni starożytnych Izraelitów. Najistotniejszy obiekt tego typu, Dom Obdarowania w Salt Lake City, poświęcono w 1855 roku. Zburzony został w 1889 roku, pośród kontrowersji wokół małżeństw poligamicznych. Praktyka odprawiania obrzędów świątynnych poza świątyniami dobiegła końca wraz z ukończeniem pierwszych stałych obiektów tego typu. Niemniej sporadycznie przewija się ona w późniejszych dziejach mormonizmu, wraz z samymi domami obdarowania. Pod koniec lat 70. XX wieku podejmowano próby wybudowania domu obdarowania w Karl-Marx-Stadt w ówczesnej Niemieckiej Republice Demokratycznej. Zostały one zarzucone na skutek napotkanych przez Kościół trudności biurokratycznych. Czytaj więcej…

2022-04-19

Pitirim (zm. 19 kwietnia 1673) – ósmy patriarcha moskiewski i całej Rusi, sprawujący urząd od lipca 1672 roku do śmierci. Pierwsze wzmianki na jego temat dotyczą objęcia urzędu przełożonego monasteru Przemienienia Pańskiego i św. Eutymiusza w Suzdalu z godnością archimandryty. Od 1655 do 1664 roku był metropolitą krutickim. W latach 1658–1664 tymczasowo administrował Patriarchatem Moskiewskim, zastępując urzędującego patriarchę Nikona, który wycofał się z życia publicznego, nie rezygnując jednak ze sprawowanej godności. W 1659 roku Nikon ekskomunikował Pitirima, oskarżając go o przekroczenie swoich kompetencji. Przyczyną tej decyzji był fakt, iż metropolita kruticki zorganizował w Święto Wjazdu Chrystusa do Jerozolimy tradycyjny przejazd na ośle, co było obowiązkiem patriarchy. Mimo tej decyzji patriarchy Pitirim nadal pełnił dotychczasowe obowiązki, gdyż inni hierarchowie poparli go, oskarżając Nikona o samowolę. Pitirim został patriarchą moskiewskim i całej Rusi po śmierci patriarchy Joazafa w lutym 1672 roku, jednak podeszły wiek i zły stan zdrowia uniemożliwiły mu rozwinięcie szerszej działalności. Czytaj więcej…

2022-04-20

Oslabia – rosyjski pancernik generacji przeddrednotów z początku XX wieku, jeden z trzech okrętów typu Pierieswiet, które miały być w założeniu okrętami słabiej opancerzonymi i uzbrojonymi, lecz za to dysponującymi większym zasięgiem i szybszymi od zwykłych pancerników. Na skutek długiego projektowania i budowy, ich szybkość nie przewyższała jednak już nowo budowanych pancerników, od których pozostawały słabsze, zwłaszcza pod względem opancerzenia. Załoga „Oslabii” etatowo liczyła 778 osób (w tym 28 oficerów), a faktycznie 846 (w tym 18 oficerów). Nosił jako kolejny okręt imię półlegendarnego XIV-wiecznego mnicha-wojownika Oslabii, świętego prawosławnego, uczestnika bitwy na Kulikowym Polu, towarzysza Aleksandra Pierieswieta. Pancernik brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904–1905, w czasie której został zatopiony w bitwie pod Cuszimą. Zginęło 505 członków załogi, w tym 23 oficerów i chorążych, wraz z rannym dowódcą Władimirem Berem, który odmówił opuszczenia okrętu. Czytaj więcej…

2022-04-21

Pacyfikacja wsi Krasowo-Częstki – masowy mord na ludności cywilnej, połączony z grabieżą oraz niszczeniem mienia, dokonany przez okupantów niemieckich 17 lipca 1943 roku we wsi Krasowo-Częstki w powiecie wysokomazowieckim. 12 lipca 1943 roku we wsi Krasowo-Wólka doszło do starcia oddziału partyzanckiego Armii Krajowej z niemiecką żandarmerią, w którego wyniku zginęło ośmiu Niemców. W odwecie żandarmi z okolicznych posterunków, którymi dowodził komisarz powiatowy w Łomży, Karl von Groeben, spacyfikowali sąsiednie Krasowo-Częstki. Ofiarą masakry padło 257 Polaków, w większości kobiety i dzieci. Wieś po uprzednim ograbieniu doszczętnie spalono. Była to najkrwawsza pacyfikacja przeprowadzona przez Niemców na terenach przedwojennego województwa białostockiego, które po 1945 roku pozostały w granicach Polski. Czytaj więcej…

2022-04-22

Czas przyszły w języku angielskim – opis sposobów i konstrukcji gramatycznych służących do opisywania w języku angielskim przyszłości z teraźniejszego punktu widzenia. W angielszczyźnie nie ma formy czasownika w czasie przyszłym, wszelkie metody wyrażania czynności przyszłych albo wyrażane są przy pomocy czasowników modalnych, albo też stosuje się czasy teraźniejsze lub konstrukcję to be going to. Najczęściej stosowanym czasem przyszłym jest Future Simple, najrzadziej – Future Perfect Progressive, który jest pomocny do opisu tylko jednej relacji czasowej i nie używa się go w stronie biernej. W angielszczyźnie używanej jeszcze kilkadziesiąt lat temu występowało zjawisko coloured future, wyrażane głównie przy pomocy czasownika shall, dziś pojawia się stosunkowo rzadko, a współczesne podręczniki gramatyki polecają formę z użyciem czasownika will. W języku angielskim istnieje również odrębna gramatycznie możliwość odniesienia się do przyszłości z punktu widzenia przeszłości, reprezentuje ją grupa czasów czasów przyszłych w przeszłości. Czytaj więcej…

2022-04-23

Goffredo Mameli – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Mameli. Okręt został zwodowany w grudniu 1926 roku w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto w Tarencie, a w skład Regia Marina wszedł w styczniu 1929 roku. Nazwę otrzymał na cześć Goffreda Mamelego – bohatera narodowego Włoch. Okręt wyposażony był w 6 stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: 4 na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem 10 torped. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm L/35 Schneider–Armstrong 1914–15. Broń przeciwlotniczą stanowiły dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm L/76. Okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym oraz Atlantyku, biorąc udział m.in. w kampanii śródziemnomorskiej. Po kapitulacji Włoch „Goffredo Mameli” trafił do USA, gdzie był używany do szkolenia sił ZOP. Jednostka została wycofana ze służby 1 lutego 1948 roku.Czytaj więcej…

2022-04-24

Force India – indyjski zespół wyścigowy i konstruktor Formuły 1, powstały na bazie Spyker F1. Ekipa powstała w październiku 2007 roku, kiedy konsorcjum, w którym znajdowali się Vijay Mallya oraz Michiel Mol, zakupiło holenderski zespół za 88 milionów euro. W sezonach 2008–2018 Force India uczestniczyło w Mistrzostwach Świata Formuły 1. W październiku 2011 roku, firma Sahara India Pariwar zakupiła 42,5% udziałów w zespole za kwotę 100 milionów dolarów. Kilka dni przed Grand Prix Węgier 2018 zespół znalazł się pod kontrolą administratora. 7 sierpnia 2018 roku poinformowano, że zespół został przejęty przez konsorcjum, na czele którego stał Lawrence Stroll, ojciec Lance’a Strolla. Po zakończeniu sezonu zespół zmienił nazwę na Racing Point. Zespół w 212 wyścigach zdobył sześć miejsc na podium, jedno pole position i łącznie 1039 punktów. Najlepszy wynik dla zespołu zanotował Giancarlo Fisichella, który w Grand Prix Belgii 2009 zajął drugie miejsce po starcie z pierwszego pola startowego. Najlepsze starty zespół zanotował w sezonach 2016–2017, kiedy Force India zajęło czwarte miejsce w klasyfikacji konstruktorów. Czytaj więcej…

2022-04-25

Domy obdarowania – w Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich budynki bądź miejsca przeznaczone do odprawiania obrzędów zazwyczaj zarezerwowanych dla świątyni. Wiązane przede wszystkim z początkowym okresem mormońskiej historii, odegrały istotną rolę w rozwoju kultu świątynnego. W teologii świętych w dniach ostatnich porównywane do Świętego Przybytku, przenośnej świątyni starożytnych Izraelitów. Najistotniejszy obiekt tego typu, Dom Obdarowania w Salt Lake City, poświęcono w 1855 roku. Zburzony został w 1889 roku, pośród kontrowersji wokół małżeństw poligamicznych. Praktyka odprawiania obrzędów świątynnych poza świątyniami dobiegła końca wraz z ukończeniem pierwszych stałych obiektów tego typu. Niemniej sporadycznie przewija się ona w późniejszych dziejach mormonizmu, wraz z samymi domami obdarowania. Pod koniec lat 70. XX wieku podejmowano próby wybudowania domu obdarowania w Karl-Marx-Stadt w ówczesnej Niemieckiej Republice Demokratycznej. Zostały one zarzucone na skutek napotkanych przez Kościół trudności biurokratycznych. Czytaj więcej…

2022-04-26

Pitirim (zm. 19 kwietnia 1673) – ósmy patriarcha moskiewski i całej Rusi, sprawujący urząd od lipca 1672 roku do śmierci. Pierwsze wzmianki na jego temat dotyczą objęcia urzędu przełożonego monasteru Przemienienia Pańskiego i św. Eutymiusza w Suzdalu z godnością archimandryty. Od 1655 do 1664 roku był metropolitą krutickim. W latach 1658–1664 tymczasowo administrował Patriarchatem Moskiewskim, zastępując urzędującego patriarchę Nikona, który wycofał się z życia publicznego, nie rezygnując jednak ze sprawowanej godności. W 1659 roku Nikon ekskomunikował Pitirima, oskarżając go o przekroczenie swoich kompetencji. Przyczyną tej decyzji był fakt, iż metropolita kruticki zorganizował w Święto Wjazdu Chrystusa do Jerozolimy tradycyjny przejazd na ośle, co było obowiązkiem patriarchy. Mimo tej decyzji patriarchy Pitirim nadal pełnił dotychczasowe obowiązki, gdyż inni hierarchowie poparli go, oskarżając Nikona o samowolę. Pitirim został patriarchą moskiewskim i całej Rusi po śmierci patriarchy Joazafa w lutym 1672 roku, jednak podeszły wiek i zły stan zdrowia uniemożliwiły mu rozwinięcie szerszej działalności. Czytaj więcej…

2022-04-27

Oslabia – rosyjski pancernik generacji przeddrednotów z początku XX wieku, jeden z trzech okrętów typu Pierieswiet, które miały być w założeniu okrętami słabiej opancerzonymi i uzbrojonymi, lecz za to dysponującymi większym zasięgiem i szybszymi od zwykłych pancerników. Na skutek długiego projektowania i budowy, ich szybkość nie przewyższała jednak już nowo budowanych pancerników, od których pozostawały słabsze, zwłaszcza pod względem opancerzenia. Główne uzbrojenie stanowiły cztery armaty kalibru 254 mm. Załoga „Oslabii” liczyła 846 osób (w tym 18 oficerów). Nosił jako kolejny okręt imię półlegendarnego XIV-wiecznego mnicha-wojownika Oslabii, świętego prawosławnego, uczestnika bitwy na Kulikowym Polu, towarzysza Aleksandra Pierieswieta. Pancernik brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904–1905, w czasie której został zatopiony w bitwie pod Cuszimą. Zginęło 505 członków załogi, w tym 23 oficerów i chorążych, wraz z rannym dowódcą Władimirem Berem, który odmówił opuszczenia okrętu. Czytaj więcej…

2022-04-28

Pacyfikacja wsi Krasowo-Częstki – masowy mord na ludności cywilnej, połączony z grabieżą oraz niszczeniem mienia, dokonany przez okupantów niemieckich 17 lipca 1943 roku we wsi Krasowo-Częstki w powiecie wysokomazowieckim. 12 lipca 1943 roku we wsi Krasowo-Wólka doszło do starcia oddziału partyzanckiego Armii Krajowej z niemiecką żandarmerią, w którego wyniku zginęło ośmiu Niemców. W odwecie żandarmi z okolicznych posterunków, którymi dowodził komisarz powiatowy w Łomży, Karl von Groeben, spacyfikowali sąsiednie Krasowo-Częstki. Ofiarą masakry padło 257 Polaków, w większości kobiety i dzieci. Wieś po uprzednim ograbieniu doszczętnie spalono. Była to najkrwawsza pacyfikacja przeprowadzona przez Niemców na terenach przedwojennego województwa białostockiego, które po 1945 roku pozostały w granicach Polski. Czytaj więcej…

2022-04-29

Czas przyszły w języku angielskim – opis sposobów i konstrukcji gramatycznych służących do opisywania w języku angielskim przyszłości z teraźniejszego punktu widzenia. W angielszczyźnie nie ma formy czasownika w czasie przyszłym, wszelkie metody wyrażania czynności przyszłych albo wyrażane są przy pomocy czasowników modalnych, albo też stosuje się czasy teraźniejsze lub konstrukcję to be going to. Najczęściej stosowanym czasem przyszłym jest Future Simple, najrzadziej – Future Perfect Progressive, który jest pomocny do opisu tylko jednej relacji czasowej i nie używa się go w stronie biernej. W angielszczyźnie używanej jeszcze kilkadziesiąt lat temu występowało zjawisko coloured future, wyrażane głównie przy pomocy czasownika shall, dziś pojawia się stosunkowo rzadko, a współczesne podręczniki gramatyki polecają formę z użyciem czasownika will. W języku angielskim istnieje również odrębna gramatycznie możliwość odniesienia się do przyszłości z punktu widzenia przeszłości, reprezentuje ją grupa czasów czasów przyszłych w przeszłości. Czytaj więcej…

2022-04-30

Goffredo Mameli – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Mameli. Okręt został zwodowany w grudniu 1926 roku w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto w Tarencie, a w skład Regia Marina wszedł w styczniu 1929 roku. Nazwę otrzymał na cześć Goffreda Mamelego – bohatera narodowego Włoch. Okręt wyposażony był w sześć stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem 10 torped. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm L/35 Schneider–Armstrong 1914–15. Broń przeciwlotniczą stanowiły dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm. Okręt pełnił służbę na Morzu Śródziemnym oraz Atlantyku, biorąc udział m.in. w kampanii śródziemnomorskiej. Po kapitulacji Włoch „Goffredo Mameli” trafił do USA, gdzie był używany do szkolenia sił ZOP. Jednostka została wycofana ze służby 1 lutego 1948 roku.Czytaj więcej…