Wikipedia

Wikipedysta:Wywiadujemy/Brudnopis4

< Wikipedysta:Wywiadujemy
Szyfranci z plemienia Nawaho

Indiańscy szyfranci (ang. codetalkers) – Są to specjalnie przeszkoleni amerykańscy żołnierze, głównie z okresu I Wojny Światowej oraz II Wojny Światowej, którzy byli wykorzystywani w celu przekazywania tajnych komunikatów na polach bitwy. Pochodzili oni z plemion indiańskich takich jak Czirokezi (ang. Cherokee) czy Komanczów (ang. Comanche). Najpopularniejszym plemieniem wykorzystanym jako codetalkers byli Indianie z plemienia Nawaho (ang. Navajo). Sposób przekazywania wiadomości był dość prosty - wykorzystywali oni słowa oraz zwroty z indiańskich języków, które były niezrozumiałe dla ludzi spoza plemienia bądź nie posiadały odpowiedniego słownika plemiennego[1][2].

Historia

edytuj

Historia indiańskich szyfrantów sięga już XIX wieku kiedy to podczas wojny w 1812 r. plemię Czoktawów (ang. Choctaw) sprzymierzyło się ze Stanami Zjednoczonymi lecz po wojnie zostali oni zmuszeni do oddania USA swoich ziem[3]. Kiedy została uchwalona ustawa o usunięciu plemion Indian w 1830 r. większość członków plemion została zmuszona do przesiedlenia na tereny obecnej Oklahomy, podczas tej akcji przesiedleńczej zginęło ok. 2500 osób co zostało później określone jako "Ścieżka łez"[3].

Po przystąpieniu USA do I wojny światowej w 1917 r. niektórym rdzennym Amerykanom wciąż nie nadano obywatelstwa a ośrodki kultury czy szkoły rządowe starały się całkowicie wyplenić ich kulturę oraz języki. Nie przeszkodziło to jednak Indianom do zaciągnięcia się do sił zbrojnych do walki na frontach I wojny światowej[3]. Problemem Aliantów podczas tego konfliktu była bardzo niska zdolność do przekazywania informacji utajnionych pomiędzy jednostkami na polu bitwy - wykorzystywali oni często języki europejskie bądź formułki matematyczne, które szybko były przechwytywane i łamane przez Państwa Centralne. Szybko jednak zorientowano się, że można wykorzystać umiejętności językowe Indian z plemienia Czoktawów, którzy zostali wysłani na front lecz szybko się wycofali. Rozstawiono więc szyfrantów przy różnych centralach polowych kompanii a następnie odbyli oni krótką sesję szkoleniową spowodowaną ich brakami związanymi ze słownictwem terminów wojskowych. Stworzyli oni więc własne słowa kodujące co spowodowało przechylenie szali zwycięstwa na korzyść państw Ententy w tym boju. Ironią jednak jest fakt, że ten sam rząd, który ich prosił o używanie swojego ojczystego języka w celu wygrania wojny jest zakazany i karalny na terenie Stanów Zjednoczonych[3].

Jednakże to właśnie podczas II wojny światowej szyfranci wywarli jeszcze większy wpływ na działania oraz historię, którą możemy już poznać (ponieważ ich listę upubliczniono niedawno)[3]. Podczas tego konfliktu rząd USA rekrutował członków różnych plemion - od Komanczów poprzez Mesquaki aż do słynnych Indian z plemienia Nawaho. Członkowie plemienia Nawaho, stworzyli najbardziej złożony kod, który zawierał ponad 600 terminów, które były wykorzystywane podczas wojny na Pacyfiku, dla porównania Komanczowie stworzyli tylko 250 terminów a Czoktawowie tylko 20[3]. Swoje działania rozpoczęli po odbyciu szkolenia w Camp Eliott w pobliżu San Diego w 1942 r. - szkolenie miało odbyć 30 rekrutów lecz finalnie kurs rozpoczęło 29 Indian ponieważ jeden z nich zrezygnował[4]. Język ten wydawał się być wręcz idealny pod stworzenie kodu, ponieważ nie był on nigdy spisany oraz istniało bardzo wiele osób tegoż pochodzenia co utrudniało złamanie kodu. Szacuje się jednak, że w czasie wojny zostało zrekrutowanych ok. 400 Indian z plemienia Nawaho w celu programu szyfrowania[4].

Języki

edytuj

Assiniboine (ang. Assiniboine) - Indianie z plemienia Assiniboinowie odegrali ważną rolę w działaniach wojennych II Wojny Światowej. Na szczególną uwagę zasługuje urodzony w rezerwacie Indian Fort Belknap w Montanie - Gilbert Horn Sr. Został on przeszkolony w zakresie łączności i szyfrowania, następnie zgłosił się do służby specjalnej jako szyfrant, wykorzystując swoje znajomości języka rodzinnego - Assiniboine. W 1943 r. zgłosił się do jednostki "Merill's Marauders", której zadaniem była głęboka penetracja terenowa zachodnich Chin. Misja ukończyła się sukcesem a sam Horn został później odznaczony Brązową Gwiazdą oraz Purpurowym Sercem. Po zwolnieniu z U.S. Army, powrócił do rezerwatu Fort Belknap aby podjąć obowiązki swoich dziadków. Służył również jako członek Rady Wspólnoty Fortu Belknap a także lobował w Waszyngtonie dla nowej plemiennej kliniki zdrowia[5].

Czirokeski (ang. Cherokee) - Czirokezi odegrali kluczową rolę w utworzeniu odpowiedniego kanału łączności podczas I Wojny Światowej. Szczególnie podczas Ofensywy nad Sommą, gdzie do wojsk brytyjskich dołączyły Stany Zjednoczone. Niemcy jednak nadal przechwytywali wiadomości a następnie odkrywali pozycje aliantów zgodnie z przechwyconymi informacjami[6]. Czirokezi z 30 Dywizji Piechoty Stanów Zjednoczonych wykorzystali swój język plemienny aby komunikować się między wojskami alianckimi bez przechwycenia ich przez wroga. Działania czirokeskich szyfrantów uznaje się za pierwsze udokumentowane wykorzystanie języka indiańskiego do przekazania informacji[7].

Czoktawski (ang. Choctaw) - Czoktawowie podobnie jak Czirokezi zapisali się na kartach historii I Wojny Światowej. Najlepiej udokumentowaną grupą indiańskich szyfrantów z plemienia Czoktaw byli żołnierze ze 142 i 143 Pułku Piechoty. Żołnierze z plemienia Czoktaw zostali wysłani do prowadzenia skoordynowanego ataku artyleryjskiego na silnie ufortyfikowane niemieckie pozycje[3][7]. Po zauważeniu potencjału w możliwości komunikacji szybko rozpoczęto prace nad stworzeniem idealnego szyfru. Prace trwały dość szybko z powodu, że w języku Czoktaw nie było wielu słów odnoszących się do militariów. Przykładami takich zwrotów były na przykład: Tuska chipota - oznaczające żołnierza[7].

Komanczów (ang. Comanche) - Język ten był wykorzystany przez Komanczów podczas II Wojny Światowej. W 1940 r. do Armii Stanów Zjednoczonych zostało zrekrutowanych 17 członków plemienia aby przeszkolić ich a następnie wykorzystać do stworzenia szyfrowanej linii łączności. Zostali oni przydzieleni do 4 Kompanii Sygnałowej w 4 Dywizji Piechoty w Fort Benning w stanie Georgia. W 1941 roku zostali oni oddelegowani do stworzenia "niezłomnego kodu języka Komanczów". Otrzymali oni 250 wyspecjalizowanych militarnych zwrotów, które następnie połączyli z standardowym językiem Komanczów. Przykładami takich zaszyfrowanych wiadomości są: Tutsahkuna' tawo'i' - oznaczające dosłownie karabin/maszynę do szycia a po odszyfrowaniu - karabin maszynowy. Innym zwrotem jestPo'sa taiboo - dosłownie - szalony biały człowiek - po odszyfrowaniu oznaczał od Adolfa Hitlera. Służbę na froncie odbyli oni w 1944 r. biorąc udział m.in w działaniach wojennych w Francji czy Luksemburgu[8][9].

Kri (ang. Cree) - Podczas II Wojny Światowej, Kanadyjska Armia zwerbowała Indian posługujących się językiem Kri jako swoich szyfrantów. Jednym z bardziej rozpoznawalnych przykładów wykorzystania tego języka jest historia Charlesa "Checkera" Tomkinsa, który został szyfrantem w Kanadyjskiej Armii. Rodzina Tomkinsa nie wiedziała o jego działalności w wojsku aż do jego śmierci w 2003 roku gdzie doszło do przeprowadzenia wywiadu z szyfrantem[10]. Tomkins starał się do końca swojego życia utrzymać obietnicę złożona armii o nie ujawnianiu swojej działalności. Przykładami słów zaszyfrowanych przez język Kri jest kilka: zamiast nazwy Spitfire korzystano ze słowa Iskotew oznaczające ogień[10].

Język Mesquaków (ang. Meskwaki) - Indianie z plemienia Mesquaków wykorzystywali swój język podczas walk na froncie afrykańskim[11]. Nie wiadomo jednak w jaki sposób szyfrowali wiadomości. Jedyne informacje zawarte w sieci wykazują, że językiem jakim posługiwali się podczas działań był ich ojczysty język - Algonkian a dokładniej jego odłam stosowany w plemieniu Mesquaków.

Język Mohawków (ang. Mohawk) - Mohawkowie jako szyfranci byli głównie skupieni wokół działań na Pacyfiku. Wykorzystywali oni język znany jako Kanien’kéha[12]. Louis Levi Oakes - był ostatnim indiańskim szyfrantem z plemienia Mohawków. Jego osiągnięcia podczas II Wojny Światowej spowodowały uhonorowaniem go Medalem Srebrnej Gwiazdy[13]. Przykładami zwrotów w języku Kanien’kéha, którym posługiwał się Levi Oakes są między innymi: Oh nahò:ten iesá:iats? Zwrot ten oznacza - "Jak masz na imię?"[12].

Muskogi (ang. Muscogee) - język Muskogi, był wykorzystywany głównie jako kod nieformalny podczas II Wojny Światowej przez ludzi z Creek i Seminole[14]. Ostatni z ocalałych szyfrantów posługujących się tym językiem - Edmond Harjo, który został odznaczony Złotym Medalem Kongresu za swoje zasługi w działalności szyfrowania oraz otrzymał srebrny duplikat tego medalu reprezentujący jego plemię. Edmond zmarł w wieku 96 lat 31 marca 2014 r[15].

Nawaho (ang. Navajo) - Podczas II Wojny Światowej Philip Johnston podczas przebywania na terenie Stanów Zjednoczonych zauważył informację dotyczącą szkolenia z zakresu szyfrowania wiadomości wykorzystując język tubylców zamieszkujących tereny USA[4]. Johnston przez większość swojego życia spędzał czas w rezerwacie Indian z plemienia Nawaho, gdzie dorastał i uczył się ich zwyczajów i kultury owego plemienia[4]. Johnston władał językiem Nawaho tak biegle, że w wieku 9 lat był proszony jako tłumacz dla delegacji Nawaho wysłanej do Waszyngtonu w celu lobbowania na rzecz prawa Indian[4]. Plan Johnstona był oparty na wykorzystaniu języka w celu szyfrowania wiadomości przez Indian z plemienia Nawaho wykorzystując ich język. Ponieważ język Indian z plemienia Nawaho jest bardzo złożony gramatycznie nie jest on wzajemnie zrozumiały nawet pomiędzy krewnymi z plemienia. Składnia językowa oraz różne dialekty, spowodowały, że był on niezrozumiały dla nikogo bez odpowiedniego szkolenia w tym zakresie[16].

W 1942 r. Johnston spotkał się z Claytonem B. Vogelem i jego sztabem w ramach zaprezentowania w jaki sposób można wykorzystać szyfry mówione przez Indian w warunkach bojowych. Wynik był zaskakujący dla dla Vogela, ponieważ zakodowanie i przekazanie wiadomości składającej się z trzech linii zajęło tylko 20 sekund gdzie maszyny potrzebowały do tego aż 30 minut[17]. W ciągu dwóch tygodni zwerbowano 29 Indian z plemienia Nawaho jednakże liczba ta szybko rosła. Po opracowaniu kodu, Marine Corps założyło specjalną szkołę zajmującą się nauką i rozwijaniem szyfrów mówionych. Ostatecznie ponad 400 Indian z plemienia Nawaho zostało zwerbowanych jako szyfranci[16][17].

Szyfranci z plemienia Nawaho brali udział we wszystkich atakach piechoty USA podczas wojny na Pacyfiku w latach 1942-1945. Służyli oni w sześciu dywizjach piechoty morskiej, batalionach piechoty morskiej i jednostkach spadochronowych. Japończycy pomimo tego, że byli wykwalifikowanymi łamaczami kodów byli zaskoczeni językiem Nawaho[18]. Szef japońskiego wywiadu - Gen. Seizo Arisue, powiedział, że choć byli w stanie odszyfrować amerykańskie kody to nigdy nie złamali kodu używanego przez piechotę morską[18]. Dzięki ich umiejętnościom szyfrowania wiadomości oraz szybkości w ich przesyłaniu mjr. Howard Connor, oficer łączności 5 Dywizji Piechoty Morskiej, oświadczył, że gdyby nie szyfranci z plemienia Nawaho nigdy nie zajęli by Iwo Jimy. Connor miał w swojej dywizji 6 mówców z plemienia, którzy pracowali przez pierwsze dwa dni bez przerwy. Podczas tych dwóch dni wysłali oni i odebrali ponad 800 wiadomości, wszystkie były bezbłędne[18].

Sposób w jaki porozumiewali się szyfranci był dość skomplikowany, gdyż musieli oni opracować system alfabetyczny ze względu na przeliterowanie słów, których nie ma w słowniku Nawaho[4][18]. Pierwsza litera słowa Nawaho odpowiadała jednej z 26 liter alfabetu angielskiego[4].

Kiedy mówiący kod Nawaho otrzymał wiadomość to usłyszał najpierw ciąg słów w języku Nawaho. Następnie musiał przetłumaczyć każde słowo na jego angielski odpowiednik, po tym etapie używał tylko pierwszej litery angielskiego odpowiednika tego słowa. Tak więc np. "be-la-sana" oznaczało jabłko a "tse-nill" topór[18]. Większość liter jednak miała reprezentujące je więcej niż jedno słowo. Nie wszystkie te słowa musiały być przeliterowane litera po literze. Twórcy kod przypisali słowa plemienne do około 450 terminów wojskowych, które nie istniały w języku Nawaho. Przykładami tych zwrotów są: "dah-he-tih-hi", który oznaczał w języku plemiennym kolibra ale w terminie wojskowym tłumaczono go jako myśliwiec. Innym przykładem jest "besh-lo" oznaczający żelazną rybę a w tłumaczeniu wojskowym - okręt podwodny[18].

 
Charles Chibitty, nawajski szyfrant

Upamiętnienie

edytuj

Dzięki temu, że kodowany szyfr przekazywany przez szyfrantów nie został złamany indiańscy szyfranci i szkolenia powiązane z nimi były utajone aż do 1968 r. kiedy operacja ta została odtajniona[19]. 14 sierpnia 1982 r. prezydent USA Ronald Reagan wręczył szyfrantom Certyfikat uznania oraz ogłosił ten dzień jako "Navajo Code Talkers Day"[4]. Prezydent Clinton natomiast podpisał ustawę, która przyznała Złoty Medal Kongresu oryginalnym 29 szyfrantom. Prezydent George W. Bush wręczył natomiast medale ocalałym szyfrantom podczas ceremonii, która odbywała się w Waszyngtonie w 2001 roku[4].

W 2006 r. został wyreżyserowany film dokumentalny pt. The Power of Words: Native Languages as Weapons of War, przez dziennikarkę Patty Talahongvę[20]. Film ten został nagrany w celu ujawnienia historii szyfrantów szerszej publice.

W 2008 r. została podpisana ustawa Code Talkers Recognition Act z 2008 r., podpis złożył George W. Bush 15 listopada 2008 r.[21]. Ustawa ta miała na celu uhonorowanie każdego rdzennego Amerykanina, który służył w armii podczas I lub II wojny światowej. Każdy z nich otrzymał Złoty Medal Kongresu. Akt został zaprojektowany w sposób, aby każde plemię było odznaczone, duplikatami srebrnych medali uhonorowano poszczególnym szyfrantom lub ich krewnych[21].

Podczas spotkania z prezydentem Donaldem Trumpem w 2017 r. doszło do oficjalnej ceremonii w Białym Domu[22]. Spotkali się oni aby oddać honory rdzennym Amerykanom, którzy byli rekrutowani przez wojsko Stanów Zjednoczonych w celu wykorzystania ich jako szyfrantów. Niestety spotkanie to nie obyło się bez kontrowersji, ponieważ prezydent Trump podczas swojego przemówienia nazwał pracownika Kongresu - Elizabeth Warren pseudonimem "Pocachontas". Wywołało to milczenie wśród szyfrantów oraz rozpoczęto porównywanie prezydenta Trumpa do prezydenta Andrew Jacksona, który podpisał Indian Removal Act of 1830[22].

O działalności indiańskich szyfrantów opowiada również film pt. Szyfry wojny (ang. Windtalkers) - powstały w 2002 r. w reżyserii Johna Woo. W filmie tym zagrali m.in Nicolas Cage, Adam Beach, Christian Slater, Mark Ruffalo. Film ten okazał się jednak nieudany ponieważ otrzymał mieszane recenzje oraz nie przyniósł dochodu lecz straty - na produkcję wydano 115 mln. dolarów a dochód przyniósł zaledwie 77,6 mln dolarów[23].

W 2019 roku zmarł Louis Levi Oakes - ostatni z szyfrantów z plemienia Mohawków, który służył na Pacyfiku podczas II Wojny światowej. Za swoje zasługi otrzymał Srebrną Gwiazdę[24].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ American Indian Code Talkers, The National WWII Museum in New Orleans, [dostęp: 07-06-2023].
  2. ↑ Native Words, Native Warriors, Chapter 4: Code Talking, National Museum of the American Indian, [dostęp: 07-06-2023].
  3. ↑ a b c d e f g Greenspan J., How Native American Code Talkers Pioneered a New Type of Military Intelligence, HISTORY 2021, [dostęp: 07-06-2023].
  4. ↑ a b c d e f g h i Navajo Code Talkers and the Ubreakable code, CIA Intelligence and Operations 2008, [dostęp 07-06-2023].
  5. ↑ D. Murray, Decorated war hero, cade talker Gilbert Horn Sr. Dies, Great Falls Tribune, [dostęp: 25-04-2023].
  6. ↑ Cherokee Code Talkers and Allied Succes in WWI , NC Departmend of Natural and Cultural Resources 2016, [dostęp: 07-06-2023].
  7. ↑ a b c J. Ginder, E. Larsen, World War I Code Talkers, National Museum United States Army, [dostęp: 07-06-2023].
  8. ↑ C. McIntyre, Comanche language helped win World War II, U.S Army 2017, [dostęp 07-06-2023].
  9. ↑ A. Lynch , Native American Heritage Month: Comanche Code Talkers, National D-Day Memorial 2013, [dostęp 07-06-2023].
  10. ↑ a b H. Conn, Charles Tomkins, The Canadian Encyclopedia 2018, [dostęp 07-06-2023].
  11. ↑ M. Bennett, Meskwaki Code Talkers, Iowa Heritage Illustrated 2003, [dostęp 07-06-2023].
  12. ↑ a b New York State's Mohawk Code Talkers,, NJCSSJOURNAL 2020, [dostęp 07-06-2023].
  13. ↑ L. Cecco, Last of the Mohawk code talkers dies after finally being hailed a war hero, The Guardian 2019, [dostęp 07-06-2023].
  14. ↑ Code Talkers, The Encyclopedia of Oklahoma History and Culture, [dostęp 07-06-2023].
  15. ↑ K. Amdanda, Private Edmond Andrew Harjo, Norman North High School 2017-2018, [dostęp 07-06-2023].
  16. ↑ a b V. Clayton, Philip Johnston. "List do komendanta USMC", Demonstracja w Kalifornii, 1942.,, Uniwersytet Północnej Arizony Biblioteka Cline 1942. Zarchiwizowane w dniu 05.07.2014, [dostęp 07-06-2023].
  17. ↑ a b Native Words, Native Warriors, National Museum of the American Indian, [dostęp 07-06-2023].
  18. ↑ a b c d e f Navajo Code Talkers Word War II Fact Sheet, Naval History and Heritage Command 2020, [dostęp 07-06-2023].
  19. ↑ F. Fonseca, Navajo Code Talker dead at age 82, denverpost.com, zarchiwizowano, [dostęp: 07-06-2023].
  20. ↑ P. Talahongva, Native Words, Native Warriors: The Power of Words, Smithosonian National Museum of the American Indian 2006, [dostęp: 07-06-2023].
  21. ↑ a b Code Talkers Recognition Act of 2008, [dostęp 07-06-2023].
  22. ↑ a b D. Merica, At a Navajo veterans' event, Trump makes "Pocahontas" crack, CNN politics 2018, [dostęp: 07-06-2023].
  23. ↑ Szyfry Wojny, Filmweb, [dostęp: 07-06-2023].
  24. ↑ D. E. Slotnik, Louis Levi Oakes, last of the Mohawk Code Talkers, dies at 94, New York Times 2019, [dostęp: 07-06-2023].

Linki zewnętrzne

edytuj


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedysta:Wywiadujemy/Brudnopis4&oldid=70549437”
  NODES
Idea 2
idea 2