Wikipedystka:DariaPolonia/brudnopis
| |
| Muzyka | |
|---|---|
| Słowa |
Glen Hansard |
| Scenariusz |
Enda Walsh |
| Na podstawie |
Once – John Carney |
| Teatr |
New York Theatre Workshop (Off-Broadway) Bernard B. Jacobs Theatre (Broadway) Teatr Muzyczny „Roma” (Polska) |
| Data premiery |
18 marca 2012 (Broadway) 12 maja 2018 (Polska) |
| Ostatni spektakl |
4 stycznia 2015 (Broadway)[1] |
| Producenci |
John N. Hart. Jr |
| Reżyseria |
John Tiffany |
| Kierownictwo muzyczne |
Martin Lowe |
| Choreografia |
Steven Hoggett |
| Scenografia |
Bob Crowley |
| Kostiumy |
Bob Crowley |
| Światło |
Natasha Katz |
| Obsada |
Steve Kazee – Facet |
Once – musical stworzony w 2011 przez Glena Hansarda i Markétę Irglovą z liberettem Endy Walsh, na podstawie filmu Once według scenariusza i reżyserii Johna Carneya z 2007 roku. Fabuła musicalu dotyczy relacji Faceta, utalentowanego irlandzkiego muzyka z nowopoznaną Dziewczyną, czeską imigrantką, których w obliczu samotności i trudnych decyzji połączyła miłość do muzyki. Reszta występujących bohaterów pełni również funkcję orkiestry[2].
Spektakl był wielokrotnie nagradzany m.in. ośmioma statuetkami amerykańskich nagród teatralnych Tony Awards[3], zaś jedna z piosenek – Falling Slowly (pol. Krok za krokiem) została wcześniej nagrodzona Oscarem dla Najlepszej Piosenki Oryginalnej w 2008 roku[4].
Polska prapremiera musicalu miała miejsce 12 maja 2018 roku na Novej Scenie Teatru Muzycznego „Roma”.
Historia
edytujPrzed premierą
edytuj
W 2006 roku dwoje muzyków i kompozytorów wchodzących w skład duetu muzycznego The Swell Season, 18-letnia Czeszka Markéta Irglová i dwa razy starszy Irlandczyk Glen Hansard, skomponowali wspólnie muzykę do filmu „Once” w którym następnie wystąpili w głównych rolach. Sam film z 2007 roku, w reżyserii Johna Carneya, był niskobudżetowy (kosztował ok. 100-150 tys. funtów[5]) i został nagrany w zaledwie 17 dni, ale odniósł sukces zarabiając ponad 13 milionów funtów[6]. Pomimo tego niespodzianką dla twórców był jeszcze większy sukces jego ścieżki dźwiękowej, przede wszystkim piosenki „Falling Slowly”, która została nagrodzona Oscarem dla Najlepszej Piosenki Oryginalnej w 2008 roku[4][7].
Decyzja o stworzeniu musicalu na podstawie filmu została ogłoszona w 2008 roku i pierwotnym planem była prapremiera spektaklu na Broadwayu w sezonie 2010/2011. W skład jego producentów wchodzili John N. Hart. Jr, Jeff Sine i Fred Zollo[5].
Historia „Once” była powiązana z kompozytorami jego muzyki na etapie przygotowań do filmu. Do reżysera Johna Carney’a trafił scenariusz mający jedną stronę tekstu, który zainteresował go na tyle, że rozpoczął przygotowywania do prac nad filmem. W celu skomponowania muzyki, zwrócił się do swojego przyjaciela z zespołu The Frames, Glena Hansarda. Ten wyraził zainteresowanie i od razu przedstawił mu swoją przyjaciółkę, pianistkę Markétę Irglovą, którą poznał podczas trasy koncertowej w Czechach. Para spotykała się cyklicznie, a następnie zaczęła wspólnie koncertować i tworzyć muzykę. Ponadto w późniejszym czasie, w życiu prywatnym przez krótki czas mieli romans[8]. Carney odwiedził Hansarda i Irglovą podczas jednego z przyjęć, które wspólnie wyprawiali w domu Hansarda i zaproponował kobiecie, aby zagrała na pianinie, uznając to za szybkie przesłuchanie do roli głównej bohaterki filmu. Następnie reżyser wziął udział w koncercie pary i widząc ich chemię na scenie uznał, że Hansard i Irglová powinni wspólnie skomponować muzykę oraz zagrać główne role w filmie pomimo ich braku lub znikomego doświadczenia aktorskiego[9].
Liberetto musicalu przygotowała Irlandka Edna Walsh[10], zaś Irglová i Hansard nie byli zbytnio zaangażowani w przekład wersji filmowej „Once” na wersję musicalową, chociaż Hansard udzielał wskazówek dotyczących występu głównego bohatera spektaklu. Irglová nie była miłośniczką Broadwayu, ale przyznała, że była usatysfakcjonowana stworzoną wersją teatralną uznając ją za „wiarygodną”[6].
Premiery
edytujOff-Broadway (2011–2012)
edytuj
Pierwsze prace nad musicalem zwieńczone były przedpremierowymi pokazami w American Repertory Theater w Cambridge, Massachusetts w kwietniu 2011 roku[11], zaś prapremierę spektaklu planowano na Broadwayu. Plany zostały zmienione, gdy producent John Hart ogłosił, że pierwsze przedstawienie nowego musicalu odbędzie się w listopadzie 2011 roku w New York Theatre Workshop na Off-Broadwayu, aby sprawdzić reakcję widzów i krytyków na dotychczas przygotowany spektakl[12]. Pierwsze pokazy przedpremierowe rozpoczęły się 15 listopada i trwały do premiery, która miała miejsce 6 grudnia 2011 roku. W rolach głównych Faceta i Dziewczyny zadebiutowali Steve Kazee i Cristin Milioti. Pełna obsada premierowa została ogłoszona we wrześniu, na dwa miesiące przed pokazami przedpremierowymi[10]. W skład zespołu artystycznego wchodzili laureaci nagród Tony m.in. scenograf i kostiumograf, Bob Crowley oraz oświetleniowiec, Natasha Katz[13].
Broadway (2012–2015)
edytuj28 lutego 2012 roku rozpoczęto pokazy przedpremierowe spektaklu w Bernard B. Jacobs Theatre na Broadwayu. W rolach głównych występowali Kazee i Milioti, którzy byli pierwszymi odtwórcami ról Faceta i Dziewczyny. Premiera spektaklu miała miejsce 18 marca 2012 roku[14]. Spektakl różnił się od innych broadwayowskich produkcji spokojnym i oryginalnym przekazaniem historii co twórcy uważali za jego wyjątkowość. Musical został dobrze przyjęty przez widzów. Szczególną uwagę zwracał sposób udźwiękowania i instrumentacji przedstawienia przez Martina Lowe. Oprócz dwóch instrumentów, które występują w oryginalnym filmie – gitary i pianina, w wersji musicalowej artyści korzystali z instrumentów takich jak mandolina, melodica, cajon, banjo, ukulele, harmonijka ustna, akordeon, bas, perkusja i inne[11].
„Once” został doceniony przez środowisko artystyczne zdobywając liczne nominacje i nagrody. W 2012 roku po otrzymaniu jedenastu nominacji do nagród Tony otrzymał aż osiem nagród m.in. za najlepszy musical, najlepszy scenariusz musicalu, zaś Steve Kazee za rolę Faceta został uznany najlepszym aktorem w musicalu[3]. W tym samym roku musical odniósł sukces podczas rozdania nagród Drama Desk Award. Na sześć nominacji zdobył cztery nagrody, w tym powtórnie w kategorii najlepszy musical oraz za najlepszą reżyserię (John Tiffany), najlepsze teksty piosenek (Glen Hansard, Markéta Irglová) i najlepszą instrumentację (Martin Lowe)[15].
Pierwsza obsada na czele z Kazee i Milioti nagrała ścieżkę dźwiękową musicalu wydaną 13 marca 2012 roku przez Masterworks Broadway[16]. W 2013 roku ścieżka dźwiękowa o nazwie „Once: A New Musical (Original Broadway Cast Recording)” zdobyła nagrodę Grammy w kategorii najlepszy album musicalowy[17].
Ostatni spektakl „Once” na deskach Broadwayu miał miejsce 4 stycznia 2015 roku po 22 pokazach przedpremierowych oraz 1167 występach regularnych. W finałowych pokazach w rolę Faceta wcielał się Paul Alexander Nolan, zaś w rolę Dziewczyny Jessie Fisher[18].
Streszczenie fabuły
edytujŹródło: [19]
Akt I
edytujTrzydziestokilkuletni Facet, artysta uliczny, śpiewa i gra na gitarze na ulicach Dublina (Leave). Po skończonym utworze chce zostawić gitarę i odejść, ale zatrzymuje go Dziewczyna z czeskim akcentem. Zaczyna wypytywać go i zadaje mu kolejne osobiste pytania o jego muzykę. W rozmowie wychodzi na jaw, że Facet śpiewa o swojej miłości do Byłej, która opuściła go wyjeżdżając do Nowego Jorku, zaś on sam został w Dublinie mieszkając i pracując jako serwisant odkurzaczy u własnego ojca. Dziewczyna wyjawia, że ma odkurzacz, który wymaga naprawy, ale może mu zapłacić w muzyce, grając na pianinie. Zabiera go do lokalnego sklepu muzycznego w którym właściciel, Billy, pozwala jej za darmo grać na ukochanym pianinie. Z kurtki Faceta wypadają nuty do jednej z piosenek, którą Dziewczyna zaczyna grać na pianinie (Falling Slowly) sama, ale dołącza do niej Facet ze swoją gitarą. Po wspólnym wykonaniu piosenki Dziewczyna sugeruje, że uczucia, które wyraża on w swojej muzyce mogą pozwolić mu na odzyskanie dawnej miłości Byłej.
Facet zabiera Dziewczynę do serwisu odkurzaczy, a zarazem jego domu, gdzie naprawia jej odkurzacz, a ona poznaje jego Ojca, który od razu ją polubił. Facet impulsywnie pyta, czy Dziewczyna chce zobaczyć jego pokój i po wejściu próbuje ją pocałować, ale ta odrzuca zaloty i odchodzi. Następnego dnia Facet przeprasza Dziewczynę za swoje zachowanie, zaczynają się poznawać poprzez muzykę. Dziewczyna zabiera go do swojego domu i przedstawia mu swoją matkę, współlokatorów i córkę Ivonkę (Ej, Pada, Pada, Rosicka). Po jego wyjściu Dziewczyna słucha jednej z jego piosenek i układa do niej tekst myśląc o nim (If You Want Me).
Facet również zaczyna myśleć o Dziewczynie (Broken Hearted Hoover Fixer Sucker Guy, a ta odwiedza go kolejnego ranka, aby namówić go na spotkanie z Bankierem, który może udzielić mu pożyczki na inwestycję w jego karierę muzyczną, co później pozwoli mu na wyjazd do Nowego Jorku wraz ze swoją własną muzyką. Wspólnie namawiają Bankiera do realizacji ich planu poprzez wykonanie przez Faceta jednej ze swoich piosenek (Say It to Me Now). Bankier okazuje się być fanem muzyki i gitarzystą, choć nie potrafi śpiewać (Abandoned in Bandon). Pomimo tego Facet i Dziewczyna zapraszają go do ich zespołu. Kolejnego wieczoru idą wspólnie do baru, gdzie Dziewczyna zapisuje go do spontanicznego występu, aby przełamać jego tremę. Podczas jego występu okazuje się, że tym razem przestaje śpiewać o Byłej, ale o Dziewczynie.
Akt II
edytujPodczas próby zespołu dochodzi do kłótni pomiędzy Bankierem i Billym, właścicielem zespołu, który pozwala im na korzystanie z jego sklepu jako miejsca prób (Gold). Dziewczyna i Facet po nerwowej próbie zespołu odwiedzają pobliskie wzgórze z widokiem na miasto, gdzie zbliżają się do siebie. Zanim Dziewczyna odchodzi wyznaje mu miłość w języku czeskim, ale po pytaniu o tłumaczenie nie przyznaje się mu, że powiedziała mu, że go kocha. Facet zastanawia się jak będzie wyglądało jego życie, gdy Dziewczyna z niego zniknie (Sleeping).
Następnego dnia trwają nagrania demo Faceta i jego zespołu w studio (Gold). Po otrzymaniu pochwały od szefa studia nagraniowego trwa przerwa podczas której Dziewczyna zaczyna grać na pianinie myśląc, że jest w nim sama (The Hill). W piosence własnej kompozycji śpiewa o swoich nienazwanych uczuciach do Faceta, który słucha tego wyznania nieświadomej Dziewczyny. Facet chwali jej piosenkę i wyznaje, że ona i jej rodzina powinni jechać do Nowego Jorku razem z nim. Facet mówi jej wprost, że pomimo tego, że jego muzyka pierwotnie była o jego miłości do Byłej to teraz śpiewając swoje piosenki myśli tylko o Dziewczynie. Po momencie ciszy Dziewczyna wyznaje mu, że ojciec Ivonki, a zarazem jej mąż chce wrócić do nich, aby spróbować ratować ich rodzinę. Kolejnego dnia cały zespół wspólnie świętuje sukces demo na wzgórzu z widokiem na miasto (Gold (A Cappella)). Po rozejściu się reszty twórców Dziewczyna i Facet zostają sami. Facet pyta, czy mogą wspólnie spędzić jego ostatnią noc w Dublinie, ale Dziewczyna uznaje to za zły pomysł, jako że sprawy mogłyby zajść za daleko.
Po powrocie do domu Facet gra jedną ze swoich piosenek z demo Ojcu, który cieszy się, że w końcu Facet ruszył ze swoim życiem do przodu i daje mu pieniądze na nowy start w Nowym Jorku zapewniając, że on da sobie radę bez niego. Przed wylotem Facet dzwoni do swojej Byłej, aby zapowiedzieć swój przylot. Kilka dni później Dziewczyna odkrywa, że otrzymała prezent od Faceta – ukochane pianino o którym marzyła, z wielką czerwoną kokardą ze sklepu muzycznego Billy’ego na którym wcześniej ćwiczyła. Wzruszona Dziewczyna siada przy pianinie i zaczyna grać wspólnie z córką, jednocześnie piosenkę gra również Facet w swoim nowym mieszkaniu w Nowym Jorku (Falling Slowly (Reprise)).
Główne postacie
edytuj| Postać | Płeć | Rola | Charakterystyka | Głos[20] | Obsada premierowa Broadway |
|---|---|---|---|---|---|
| Facet | M | pierwszoplanowa | Irlandczyk, serwisant odkurzaczy i utalentowany muzyk, który nie ma odwagi na zmiany w swoim życiu. | baryton | Steve Kazee |
| Dziewczyna | K | pierwszoplanowa | Czeska imigrantka, młoda samotna matka próbująca poukładać swoje życie, kocha muzykę i grę na fortepianie. | mezzosopran | Cristin Milioti |
| Reza | K | drugoplanowa | Przyjaciółka i współlokatorka Dziewczyny, czeska imigrantka, skrzypaczka. | sopran | Elizabeth A. Davis |
| Billy | M | drugoplanowa | Właściciel sklepu muzycznego w którym Dziewczyna gra na fortepianie. | baryton | Paul Whitty |
| Baruska | K | drugoplanowa | Czeska imigrantka, matka Dziewczyny. | alt | Anne L. Nathan |
| Bankowiec | M | drugoplanowa | Pracownik banku kochający muzykę. | tenor | Andy Taylor |
| Tata (Da) | M | drugoplanowa | Ojciec Faceta, właściciel serwisu odkurzaczy w którym pracuje z synem. | baryton | David Patrick Kelly |
| Eamon | M | trzecioplanowa | Menadżer studia nagraniowego pochodzenia hiszpańskiego. | baryton | David Abeles |
| Andrej | M | trzecioplanowa | Współlokator Dziewczyny, czeski imigrant, pracownik restauracji fast food. | baryton | Will Connolly |
| Svec | M | trzecioplanowa | Współlokator Dziewczyny, czeski imigrant, perkusista kochający telewizję i kawę. | baryton | Lucas Papaelias |
| MC (Emcee) | M | trzecioplanowa | Współlokator Dziewczyny, czeski imigrant, bystry. | baryton | J. Michael Zygo |
| Ivonka | K | trzecioplanowa | Córka Dziewczyny. | mezzosopran | Ripley Sobo, McKayla Twiggs |
| Była | K | trzecioplanowa | Była dziewczyna Faceta, która wyjechała do Nowego Jorku. | mezzosopran | Erikka Walsh |
Lista utworów
edytujUtwory w wersji angielskiej
edytujŹródło:[21]
|
|
Produkcje na świecie
edytujProdukcja polska
edytujPolska prapremiera „Once” odbyła się 12 maja 2018 roku na deskach Novej Sceny Teatru Muzycznego „Roma” w Warszawie[22]. W pierwszą rocznicę prapremiery musicalu gościem specjalnym przedstawienia był współtwórca muzyki i tekstów oraz odtwórca roli Faceta w filmie „Once”, Glen Hansard, który stwierdził, że „Wasze [przyp. polskie] wykonanie piosenki „Gold” w wersji a cappella to najlepsze wykonanie, jakie do tej pory słyszałem”. 11 lutego 2023 roku miał miejsce 200. spektakl[23].
Liberetto i teksty piosenek zostały przetłumaczone na język polski przez Michała Wojnarowskiego. W przedstawieniu wykorzystano oryginalną ścieżkę dźwiękową oraz irlandzkie melodie ludowe. Cała obsada gra na instrumentach m.in. pianinie, gitarach, skrzypcach, akordeonie, przez co w spektaklu biorą udział multiinstrumentaliści pełniący funkcję orkiestry. Większość obsady przebywa na scenie przez cały czas tworząc tło do rozgrywających się wydarzeń[24]
W obsadzie musicalu „Once” w Teatrze Muzycznym „Roma” występowali[2][25]:
- Facet – Paweł Mielewczyk, Mariusz Totoszko, a wcześniej: Adam Krylik[26]
- Dziewczyna – Anastazja Simińska, Marta Wągrocka, Natalia Krakowiak, a wcześniej: Monika Rygasiewicz
- Reza – Aleksandra Świdzińska, Marta Zalewska, Oliwia Skrzypczyk
- Billy – Wojciech Dmochowski, Karol Dziuba, Przemysław Redkowski, a wcześniej: Wojciech Czerwiński
- Baruska – Martyna Chojnacka, Malwina Misiak
- Bankowiec – Artur Gierczak, Bartosz Szpak
- Tata – Jacek Wąsowski, Wojciech Zalewski
- Eamon – Daniel Zakościelny, Bartosz Szpak, Paweł Izdebski
- Andrej – Kamil Owczarek, Patryk Rogoziński
- Svec – Michał Chwała, Daniel Zakościelny
- MC – Daniel Zakościelny, Marcin Murawski, Wojciech Pulcyn
- Ivonka – Helena Chrzanowska, Maria Redkowska, Marta Perzyna, a wcześniej[22]: Pola Giejbatow, Julia Podgórska, Maria Janiszewska
- Była – Aleksandra Świdzińska, Oliwia Skrzypczyk, Kamila Szalińska-Bałwas, Angela Gołaszewska-Dziołak
Inne wybrane produkcje
edytujMusical był wystawiany w wielu państwach. W Stanach Zjednoczonych spektakl można było oglądać również poza Broadwayem, w ramach trzech tras po kraju, które cyklicznie miały miejsce w latach 2013–2019. Ostatni spektakl w ramach amerykańskiej trasy miał miejsce 23 grudnia 2019 roku[27].
| Państwo | Miasto | Teatr | Premiera | Premierowi wykonawcy roli: Faceta i Dziewczyny |
|---|---|---|---|---|
| Argentyna[28] | Buenos Aires | Metropolitan Sura Theatre | 12 kwietnia 2019 | Eliseo Barrionuevo, Paula Reca |
| Australia[29][30] | Melbourne | Princess Theatre | 4 października 2014 | Tom Parsons, Madeleine Jones |
| Brazylia[31] | São Paulo | Teatro Villa Lobos | 17 marca 2023 | Lucas Lima, Bruna Guerin |
| Irlandia[32] | Dublin | Dublin's Gaiety Theatre | 22 lutego 2013 | Declan Bennett, Zrinka Cvitešić |
| Kanada[33] | Toronto | Ed Mirvish Theatre | 10 lutego 2015 | Ian Lake, Trish Lindstrom |
| Polska | Warszawa | Teatr Muzyczny „Roma” | 12 maja 2018 | Adam Krylik, Marta Wągrocka |
| Wielka Brytania[32] | Londyn (West End) | Phoenix Theatre | 9 kwietnia 2013 | Declan Bennett, Zrinka Cvitešić |
| Włochy[34] | Mediolan | San Babila Theater | listopad 2022 | Luca Gaudiano, Jessica Lorusso |
Wybrane nagrody i nominacje
edytujOryginalna produkcja na Broadwayu
edytuj| Rok | Nagroda | Kategoria | Nominowany | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 2012 | Tony Award[3] | Najlepszy musical | Wygrana | |
| Najlepszy scenariusz w musicalu | Enda Walsh | Wygrana | ||
| Najlepszy aktor w musicalu | Steve Knazee | Wygrana | ||
| Najlepsza aktorka w musicalu | Cristin Milioti | Nominacja | ||
| Najlepsza aktorka drugoplanowa w musicalu | Elizabeth A. Davis | Nominacja | ||
| Najlepsza reżyseria w musicalu | John Tiffany | Wygrana | ||
| Najlepsza choreografia | Steven Hoggett | Nominacja | ||
| Najlepsza instrumentacja | Martin Lowe | Wygrana | ||
| Najlepsza scenografia w musicalu | Bob Crowley | Wygrana | ||
| Najlepsze oświetlenie w musicalu | Natasha Katz | Wygrana | ||
| Najlepsze udźwiękowienie | Clive Goodwin | Wygrana | ||
| Drama Desk Award[15] | Najlepszy musical | Wygrana | ||
| Najlepsza reżyseria w musicalu | John Tiffany | Wygrana | ||
| Najlepsza muzyka | Glen Hansard, Markéta Irglová | Nominacja | ||
| Najlepsze teksty piosenek | Wygrana | |||
| Najlepsze udźwiękowienie | Clive Goodwin | Nominacja | ||
| Najlepsza instrumentacja | Martin Lowe | Wygrana | ||
| 2013 | Grammy Awards[17] | Najlepszy album musicalowy | Once: A New Musical (Original Broadway Cast Recording) w głównych rolach: Steve Kazee i Cristin Milioti |
Wygrana |
Oryginalna produkcja na West Endzie
edytuj| Rok | Nagroda | Kategoria | Nominowany | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 2014 | Laurence Olivier Award[35][36] | Najlepszy nowy musical | Nominacja | |
| Najlepsza aktorka w musicalu | Zrinka Cvitešić | Wygrana | ||
| Najlepsza scenografia | Bob Crowley | Nominacja | ||
| Najlepszy choreograf teatralny | Steven Hoggett | Nominacja | ||
| Najlepsze udźwiękowienie | Clive Goodwin | Nominacja | ||
| Najlepsze osiągniecie w muzyce | Martin Lowe, Glen Hansard, Markéta Irglová | Wygrana | ||
Przypisy
edytuj- ↑ Once – Broadway. broadway.com. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-30)]. (ang.).
- ↑ a b Once. teatrroma.pl. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (pol.).
- ↑ a b c Patrick Healy: ‘Once’ Basks in Glow of 8 Tony Awards. nytimes.com, 2011-06-11. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (ang.).
- ↑ a b How Once ended up giving an Oscars acceptance speech twice for the same award. yahoo.com, 2018-02-21. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (ang.).
- ↑ a b Oscar-Winning Film Once to Become a Musical. broadway.com, 2008-10-16. [dostęp 2023-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-31)]. (ang.).
- ↑ a b Andre Paine: The heartwarming story behind Once, London's newest musical. standard.co.uk, 2013-04-10. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-30)]. (ang.).
- ↑ Josh Tyler: Reliving Oscar's Best Moment: Falling Slowly For Once. cinemablend.com, 2008-02-26. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-16)]. (ang.).
- ↑ Todd Martens: Despite a romantic split, it’s still a Swell Season. latimes.com, 2009-11-18. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-30)]. (ang.).
- ↑ Steven Edelstone: Ten Years of Once: An Oral History of John Carney’s Hit Musical. consequence.net, 2017-08-16. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-29)]. (ang.).
- ↑ a b Steve Kazee & Cristin Milioti to Star in Once at New York Theatre Workshop. broadway.com, 2011-09-14. [dostęp 2023-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-19)]. (ang.).
- ↑ a b Kenneth Jones: Once Begins Broadway Run; Steve Kazee and Cristin Milioti Play Musicians Who Are "Falling Slowly". playbill.com, 2012-02-28. [dostęp 2023-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-31)]. (ang.).
- ↑ Once Stage Adaptation Plans Initial Off-Broadway Run at New York Theatre Workshop. broadway.com, 2011-06-06. [dostęp 2023-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-19)]. (ang.).
- ↑ Once. nytw.org. [dostęp 2023-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-19)]. (ang.).
- ↑ Once Arrives on Broadway. broadway.com, 2012-01-01. [dostęp 2023-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-31)]. (ang.).
- ↑ a b Bethany Rickwald: 2012 Drama Desk Award Winners Announced. theatermania.com, 2012-06-04. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (ang.).
- ↑ Once Original Cast Album Gets Official Release Date. broadway.com, 2012-02-10. [dostęp 2023-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-12-16)]. (ang.).
- ↑ a b Grammys 2013: Broadway’s ‘Once’ wins musical theater award. latimes.com, 2013-02-10. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (ang.).
- ↑ They've Still Got Time: Tony-Winning Musical Once Sets Broadway Closing Date. broadway.com, 2014-01-07. [dostęp 2023-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-27)]. (ang.).
- ↑ Once - the Musical. guidetomusicaltheatre.com. [dostęp 2023-12-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-12-17)]. (ang.).
- ↑ Once (characters). stageagent.com. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-01)]. (ang.).
- ↑ Rebecca Ballenger: Once – Songs. stageagent.com. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-03)]. (ang.).
- ↑ a b Once. e-teatr.pl. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-07)]. (pol.).
- ↑ Warszawa. 200. przedstawienie „Once” w Teatrze Roma. e-teatr.pl, 2023-02-23. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (pol.).
- ↑ „Once” - Nasze Miasto - Recenzja. teatrroma.pl, 2018-05-28. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (pol.).
- ↑ Obsada Once. teatrroma.pl. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (pol.).
- ↑ Maciej Łukomski: Musical „Once” w Teatrze Muzycznym Roma: Zachwyt!. strefalifestyle.pl. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (pol.).
- ↑ Stephi Wild: ONCE Tour Will Close Next Week Due to 'Route Changes and Scheduling'. broadwayworld.com, 2019-12-15. [dostęp 2023-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-19)]. (ang.).
- ↑ Eliseo Barrionuevo y Paula Reca protagonizaran el musical Once. novedadcultural.com, 2019-02-07. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-23)]. (hiszp.).
- ↑ Australian cast of musical Once announced. aussietheatre.com.au, 2014-07-11. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-05-17)]. (ang.).
- ↑ Once the Musical at Melbourne's Princess Theatre. melbournegirl.com.au, 2014-10-22. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-14)]. (ang.).
- ↑ Priscila Ribeiro: “Once”, musical vencedor de oito Tony Awards, fará temporada em São Paulo. mundodosmusicais.com, 2023-01-16. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-06)]. (port.).
- ↑ a b Once confirms West End Transfer for April 2013. westendframe.com, 2012-10-12. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-05)]. (ang.).
- ↑ Richard Ouzounian: Once held over once more in Toronto. thestar.com, 2015-04-23. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-20)]. (ang.).
- ↑ Angela Calvini: On stage. Gaudiano debuts in musicals. "Once in a Lifetime" wins. avvenire.it, 2022-11-19. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-25)]. (wł.).
- ↑ Mark Brown: Olivier awards 2014: musicals lead nominations. theguardian.com, 2014-03-10. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-10-29)]. (ang.).
- ↑ Olivier Winners 2014. officiallondontheatre.com, 2014. [dostęp 2023-10-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-09-12)]. (ang.).
Szablon:XKontrola autorytatywna
xKategoria:Amerykańskie musicale sceniczne xKategoria:Laureaci nagrody Tony