Wiktor Coj
Wiktor Robiertowicz Coj, ros. Виктор Робертович Цой (ur. 21 czerwca 1962 w Leningradzie, zm. 15 sierpnia 1990 pod Ķesterciems) – radziecki rockman pochodzenia koreańsko-rosyjskiego, założyciel i lider grupy Kino.
 Wiktor Coj (1986) | |
| Imię i nazwisko |
Wiktor Robertowicz Coj |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci |
15 sierpnia 1990 |
| Przyczyna śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Zawód |
wokalista, kompozytor, poeta, autor tekstów, piosenkarz, gitarzysta, aktor |
| Aktywność |
lata 80. XX wieku |
| Zespoły | |
| Kino | |
| |
Życiorys
edytujWiktor Coj urodził się 21 czerwca 1962 roku. Był jedynym synem radzieckiego Koreańczyka inżyniera Roberta Maksimowicza Coja i nauczycielki Walentiny Wasiljewnej. W latach 1974–1977 uczęszczał do liceum plastycznego[1].
W 1981 roku współzakładał zespół Garin i hiperboloidy, przemianowany na przełomie 1981 i 1982 roku na Kino. W skład zespołu wchodzili: gitarzyści Wiktor Coj i Aleksiej Rybin i perkusista Oleg Walinski. Wkrótce po wcieleniu Walinskiego do armii, zespół rozpoczął prace nad debiutanckim albumem. W 1982 roku Kino wydało debiutancki album 45. Płytę nagrano z pomocą Borisa Griebienszczikowa, założyciela grupy Akwarium i jednego z pionierów rosyjskiego rocka[1]. Do śmierci Coja w 1990 roku zespół Kino wydał w sumie pięć albumów studyjnych[2].
Wiktor Coj wystąpił w filmie Raszyda Nugmanowa Igła. Wcielił się w postać Mora, wchodzącego w konflikt z gangiem dilerów narkotykowych[3].
15 sierpnia 1990 roku Wiktor Coj zginął w wypadku samochodowym swojego Moskwicza 2141[4], gdy wjechał pod autobus na przeciwległym pasie jezdni na 35. kilometrze drogi P128 Sloka–Talsi. Przyczyną kolizji było prawdopodobnie zmęczenie muzyka i zaśnięcie za kierownicą. Stwierdzono, że Coj w ciągu 48 godzin przed wypadkiem nie spożywał alkoholu[5]. Został pochowany w na Cmentarzu Bogosłowskim w Petersburgu[4].
W kwietniu 2014 roku rosyjski polityk Jewgienij Fiodorow oskarżył Wiktora Coja o szpiegostwo na rzecz Stanów Zjednoczonych. W opublikowanym materiale wideo Fiodorow stwierdził, że piosenki zwerbowanego przez CIA agenta Wiktora Coja i zespołu Kino były pisane w Hollywood, a ich celem było „zlikwidowanie ZSRR”[6].
Odbiór w Polsce
edytujJeszcze od lat 1980. twórczość Wiktora Coja była znana Polakom, którzy interesowali się muzyką rockową zza wschodniej granicy.
Szerszej popularyzacji Wiktora Coja w Polsce posprzyjała książka Konstantego Usenki „Oczami radzieckiej zabawki”, która opowiada o rosyjskiej alternatywnej scenie muzycznej od początków punk rocka i nowej fali[7]. Ponadto w 2018 roku w niektórych instytucjach kultury w Polsce był pokazywany rosyjski film „Lato”[8], który obrazuje postać Wiktora Coja i jego kapeli.
Były podjęte nieliczne na razie próby przetłumaczenia tekstów piosenek na język polski. Konsekwencją i spójnością wyróżniają się przekłady ks. Mariusza Synaka[9], który prowadzi warsztaty translatorskie na materiale zagranicznych piosenek.
Jedynym w tej chwili studyjnym wydaniem polskojęzycznych coverów piosenek Wiktora Coja jest album „Coj po polsku”[10], który w 2023 roku nagrała Anastazja z Mariupola razem z polsko-ukraińską kapelą NAStalgia. Artystka ze Wschodu zainicjowała także powstanie pierwszego w Polsce muralu pamięci Wiktora Coja, który został odsłonięty 30 września 2023 roku w Toruniu[11].
Upamiętnienie
edytujW miejscu śmierci Wiktora Coja wzniesiono pomnik w postaci małej piramidy z gitarą na jej szczycie[12].
W 2001 roku na ścianie petersburskiej ciepłowni Kamczatka zainstalowano płaskorzeźbę przedstawiającą podobiznę artysty[13]. Na cześć Coja wzniesiono liczne pomniki w miastach położonych na terenie byłego ZSRR, m.in. w Ałmatach[14][15] (pomnik autorstwa Matwieja Makuszkina postawiono w miejscu nakręcenia zdjęć sceny finałowej filmu Igła[5]), Eliście[16], Karagandzie[17][18], Kurganie[19], Okułowce[20], Petersburgu[21] i Wilnie[22].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Виктор Цой. lichnosti.net. [dostęp 2022-03-10]. (ros.).
- ↑ Официальная. kinoshnik.net. [dostęp 2022-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-13)]. (ros.).
- ↑ Cybulski 2018 ↓, s. 60.
- ↑ a b Цой Виктор Робертович (1962-1990). m-necropol.ru. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ a b Kazachstan: powstał pomnik Viktora Coja. studium.uw.edu.pl, 2018-06-23. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ Przyjaciele, zdrajcy i „sekta z Majdanu” – rosyjskie media pilnie śledzą, kto ma „krew na rękach”. tvn24.pl, 2014-08-18. [dostęp 2022-03-10].
- ↑ Oczami radzieckiej zabawki | Konstanty Usenko [online], Lubimyczytać.pl [dostęp 2023-08-07] (pol.).
- ↑ Lato | Film | 2018. 2018-07-29. [dostęp 2023-08-07].
- ↑ ks. Mariusz Synak - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2023-08-07].
- ↑ NAStalgia - YouTube [online], www.youtube.com [dostęp 2023-08-07].
- ↑ Виктор Цой теперь „живёт” и в Торуне [online], ЕВРОПА. RU, 12 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-01] (ros.).
- ↑ История. 35km.ru. (ros.).
- ↑ Мокроусов Степан Владимирович. mir-dim.ru. [dostęp 2021-05-08]. (ros.).
- ↑ Pawieł Atojanc (Павел Атоянц): "Пожелай мне удачи": Виктор Цой в образе Моро вернулся на улицы Алматы. tengrinews.kz, 2018-06-21. (ros.).
- ↑ Natalja Kunina (Наталья Кунина): На знаменитой Тулебайке появился памятник Виктору Цою. ktk.kz, 2018-06-21. (ros.).
- ↑ В Элисте открыли памятник Виктору Цою. elista.org, 2022-06-21. (ros.).
- ↑ Монумент рок-звезде Виктору Цою открыли в Караганде. inform.kz, 2017-08-26. (ros.).
- ↑ Отец Виктора Цоя приехал на открытие памятника сыну в Караганду. informburo.kz, 2017-08-26. (ros.).
- ↑ В Кургане установили памятник Виктору Цою. kikonline.ru, 2022-11-26. (ros.).
- ↑ Памятник Виктору Цою открыли под Новгородом. lenta.ru, 2015-10-17. (ros.).
- ↑ В Петербурге установили памятник Цою (фото). fontanka.ru, 2020-08-14. (ros.).
- ↑ Konstantin Amieliuszkin (Константин Амелюшкин): В Вильнюсе появится памятник Виктору Цою. obzor.lt, 2010-08-04. (ros.).
Bibliografia
edytuj- Marcin Cybulski. Czy w ZSRR kręcono thrillery?. „Acta Polono-Ruthenica”. XXIII/1, 2018. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.