Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1992 roku

Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1992 roku zaznaczyły się pokonaniem urzędującego prezydenta, który jeszcze do niedawna był bardzo popularnym, uznanym wręcz za niepokonanego, przywódcą, a także uzyskaniem przez niezależnego kandydata bardzo dużego odsetka głosów.

1988 ← 3 XI 1992 → 1996
Mapa z wynikami wyborów według stanów Kandydat na prezydenta Partia polityczna Stan macierzysty Kand. na wiceprezydenta Głosy elektorskie Stany Głosy powszechne Wyniki procentowe	Bill Clinton demokrata Arkansas Al Gore 370 32 + DC 44 909 806 43,0%	George H.W. Bush republikanin Teksas Dan Quayle 168 18 39 104 550 37,5%	Ross Perot bezpartyjny Teksas James Stockdale 0 0 19 743 821 18,9%

Główni kandydaci

Lp.	Kandydat na prezydenta	Kandydat na wiceprezydenta	Logo kampanii	Partia	Hasło wyborcze
1.	George H.W. Bush	Dan Quayle		Partia Republikańska	Razem z Prezydentem (Stand by the President)
2.	Bill Clinton	Al Gore		Partia Demokratyczna	Dla ludu, dla zmiany (For people, for a change)
3.	Ross Perot	James Stockdale		Bezpartyjny	Wreszcie Przywództwo (Leadership for a change)

Sytuacja

Początkowo urzędujący od roku 1989 republikański prezydent i przez dwie poprzednie kadencje wiceprezydent George H.W. Bush uchodził za niemalże niezwyciężonego. Za jego kadencji miał miejsce kres zimnej wojny (choć, według wielu, nie była to jego, ile wcześniejszych wydarzeń, bezpośrednia zasługa), upadł Mur Berliński oraz Stany Zjednoczone zadały klęskę Irakowi w czasie I wojny w Zatoce Perskiej, po tym, jak iracki dyktator (i, znamienne, do niedawna jeden z najbliższych sojuszników USA w regionie) Saddam Husajn, napadł i zajął Kuwejt, wyzwolony potem przez US Army.

Ale gospodarka i sprawy wewnętrzne znajdowały się w wyraźnym zastoju, co teraz było głównym przedmiotem zainteresowania Amerykanów, niż polityka zagraniczna. Generalnie Bush uznawany jest za lepszego prezydenta „polityki zagranicznej” niż wewnętrznej, choć i w tym pierwszym przypadku nie brakuje pewnych ocen krytycznych.

Nominacje

Partia Republikańska

Urzędujący prezydent Bush i wiceprezydent Dan Quayle zostali łatwo nominowani ponownie. Jednym z ich bardzo nielicznych oponentów był Pat Buchanan, który w pierwszych prawyborach w stanie New Hampshire uzyskał znaczny odsetek głosów. O nominację starał się m.in. David Duke – nacjonalista z Luizjany i były lider Ku Klux Klanu.

Wśród wielu działaczy rządzącej partii silna była tendencja do wymiany kandydata na wiceprezydenta, gdyż, według nich, Quayle był dla Busha bardziej obciążeniem, niż atutem (wypominano mu słynne gafy i uchylanie się od służby wojskowej w czasie wojny w Wietnamie). Ale Bush osobiście bronił Quayle’a choć potem nazwał decyzję o wybraniu go swym partnerem największym błędem swojego życia.

Partia Demokratyczna

• 
  Gubernator Bill Clinton z Arkansas
• 
  Były senator Paul Tsongas z Massachusetts
• 
  Senator Bob Kerrey z Nebraski
• 
  Senator Tom Harkin z Iowa

Ponieważ kampania zaczynała się na dobrą sprawę już w roku 1991, kiedy Bush był politykiem bardzo popularnym, przeto wielu znanych pretendentów, jak lider większości Izbie Reprezentantów Dick Gephardt, gubernator stanu Nowy Jork Mario Cuomo czy senatorowie Al Gore z Tennessee i Jay Rockefeller z Wirginii Zachodniej ogłosiło, że nie będą stawać przeciwko Bushowi. Otworzyło to drogę innym.

Kandydaci do nominacji

• Larry Agran, Burmistrz Irvine (Kalifornia)
• Jerry Brown, były Gubernator Kalifornii i kandydat do nominacji w latach 1976 i 1980
• Bill Clinton, Gubernator Arkansas w latach 1979–1981 i ponownie od 1983
  (zobacz też: Nowe Południe)
• Tom Harkin, Senator z Iowa
• Bob Kerrey, Senator i były gubernator Nebraski
• Tom Laughlin, aktor i reżyser z Kalifornii
• Eugene McCarthy, były senator z Minnesoty i kandydat do nominacji w latach 1968 i 1972
• Paul Tsongas, były senator z Massachusetts
• Douglas Wilder, Gubernator Wirginii
• Charles Woods, milioner z Alabamy, były kandydat na senatora i gubernatora Alabamy

Wynik prawyborów

Pierwsze prawybory w New Hampshire wygrał były senator Tsongas, Clinton znalazł się na drugim miejscu, zaś Cuomo, mimo że oficjalnie nie kandydował, na trzecim.

Jednakże to Clinton, mimo że podczas kampanii stawiano mu zarzutów o niewierność małżeńską i unikanie służby wojskowej (jak Quayle) w czasie wojny wietnamskiej, zdobył nominację po serii spektakularnych zwycięstw w prawyborach, gdzie musiał wciąż mierzyć się z wizerunkiem miękkiego, stereotypowego demokraty (zobacz: Ricky Ray Rector). Clinton zaprezentował się ostatecznie jako przedstawiciel nowej generacji demokratów i polityk trzeciej drogi, choć pozostawał w większym stopniu liberałem.

Nominacja na wiceprezydenta

Clinton rozważał różne kandydatury na swego wiceprezydenckiego partnera na liście. Jedni doradzali mu, w tym George Stephanopoulos, aby wybrał Gephardta lub Cuomo, ale ten zdecydował się na Ala Gore’a.

Gore, były kongresmen, a wtedy senator z Tennessee, kandydował do nominacji w roku 1988, ale jej nie uzyskał (kandydatem został wtedy Michael Dukakis). W kongresie zasłynął jako krytyk polityki zbrojeniowej Reagana (choć, jako jeden z nielicznych demokratów, popierał interwencję w Zatoce Perskiej) i zwolennik ochrony środowiska.

Ciekawym jest fakt, iż własną kampanię o nominację na wiceprezydenta u boku Clintona prowadził też były gubernator Massachusetts (1963–1965) Endicott Peabody, w owym czasie człowiek 72-letni. Nikt jednak nie potraktował tego, chyba poza nim samym, poważnie.

Clinton miał w owym czasie 46 lat, a Gore 44. Ich łączny wiek jako listy, czyli 90 lat, jest najmłodszym tandemem wyborczym w historii dwóch głównych partii.

„Ten trzeci”

Udział w wyborach zadeklarował też miliarder z Teksasu Ross Perot, który, wedle słów Stephanopoulosa, był tubą wszelkiego niezadowolenia wyborców. Jego kandydatem na wiceprezydenta był emerytowany admirał James Stockdale z Kalifornii.

Mniejsze partie popierają

Partia Liberalna z Nowego Jorku udzieliła nominacji demokracie Clintonowi, zaś Partia Konserwatywna z tego samego stanu Bushowi, podobnie jak ruch Right to Life.

Przebieg kampanii

Bush, który odczuwał coraz większe zniecierpliwienie wyborców swoją pasywną i nijaką polityką wewnętrzną, atakował Clintona za brak charakteru, a niektórzy przeciwni mu konserwatyści rozpuszczali plotki o jego romansach. Wypominano mu też sprzeciw wobec wojny wietnamskiej.

Clinton ze swej strony atakował Busha za ową pasywność, jaką wykazywał w sprawach domestic issues. Na jego korzyść działała też znaczna różnica wieku (Bush zbliżał się do siedemdziesiątki) oraz wzorowanie się na Johnie F. Kennedym, którego Clinton, jeszcze jako uczeń, poznał w czasie wizyty w Białym Domu.

Perot zaś we wszystkich sondażach był wyraźnie trzeci i zanosiło się na to, że zdobędzie bardzo dużo, jak na kandydata niezależnego, głosów, co mogłoby przeważyć na szansach któregoś z głównych kandydatów.

Rezultat

Wyglądało na to, że Perot odebrał więcej głosów Bushowi, niż Clintonowi. Ale to nie była jedyna z przyczyn porażki urzędującego prezydenta. Wyborcy wybrali zmianę pokoleniową, zmęczeni też 12-letnimi rządami republikanów, nieudanymi w oczach wielu z nich z punktu widzenia polityki wewnętrznej i gospodarczej (teraz ich zdaniem bardziej istotnej) i jego lekceważącym stosunkiem do rywali w czasie kampanii i debat telewizyjnych.

Szczegółowe wyniki

Na prezydenta	Partia	Stan	% głosów	Głosy powszechne	Głosy elektorskie
Bill Clinton	demokrata	Arkansas	43,0%	44 909 806	370
George H.W. Bush	republikanin	Teksas	37,4%	39 104 550	168
Ross Perot	niezależny	Teksas	18,9%	19 743 821	0
Andre V. Marrou	libertarianin	Alaska	0,3%	290 087	0
Bo Gritz	populista	Oklahoma	0,1%	106 152	0
Pozostali	–	–	0,3%	269 507	0
Na wiceprezydenta	Partia	Stan	–	–	Głosy elektorskie
Al Gore	demokrata	Tennessee	–	–	370
Dan Quayle	republikanin	Indiana	–	–	168
James Stockdale	(Z Perotem)	Kalifornia	–	–	0
Nancy Lord	libertarianka	?	–	–	0
Cy Minnet	populista	?	–	–	0
Pozostali	–	–	–	–	0

Podsumowanie

• Choć południe USA głosowało od 1980 roku na republikanów, to Clinton, południowiec, zdobył znaczną ich liczbę, co nie udało się Gore’owi, kiedy samodzielnie kandydował w roku 2000
• Wynik uzyskany przez Perota był najlepszym wynikiem kandydata spoza dwóch głównych partii od czasów kandydatury byłego prezydenta Theodore’a Roosevelta w roku 1912 z ramienia progresywistów (był wtedy lepszy od republikanina Williama Tafta)
• Demokraci powiększyli też stan posiadania w Kongresie, gdzie i tak mieli większość