Wyrocznie sybillińskie
Wyrocznie sybillińskie – spisane w języku greckim[1] żydowsko-chrześcijańskie księgi apokryficzne, inspirowane Księgami sybillińskimi. Zachowany do obecnych czasów zbiór został zredagowany w VI wieku i składa się z 4230 archaizowanych heksametrów, podzielonych na 14 (12[a]) ksiąg[2].
Historia
edytujZainspirowani rzymską literaturą sybillińską zhellenizowani Żydzi wprowadzili postać własnej Sybilli Sabejskiej. Miała być ona córką Noego i znać imię Boga. Korzystając z postaci własnej Sybilli aleksandryjscy Żydzi rozpoczęli w II wieku p.n.e. spisywanie na kanwie oryginalnych tekstów pogańskich własnych ksiąg sybillińskich, przeredagowanych w duchu monoteizmu[2].
W pierwszych wiekach naszej ery żydowskie księgi sybillińskie zostały przeredagowane przez autorów chrześcijańskich w duchu nowej wiary[1].
Treść i datacja
edytujZa najstarszą z ksiąg Wyroczni sybillińskich uchodzi żydowska księga 3[1], datowana na I wiek p.n.e.[3]; zawiera apologię monoteizmu i proroctwa mesjańskie[2]. Księgi 1 i 2 powstały prawdopodobnie na początku naszej ery jako księgi żydowskie, w obecnym kształcie zawierają jednak wstawione w II wieku interpolacje chrześcijańskie; ich treścią jest historia świata od stworzenia do przyszłego upadku Rzymu[2]. 4 księga powstała około roku 80, księga 5 kilkadziesiąt lat później[3]; zawierają one żydowskie poglądy na temat dziejów Rzymu i nie noszą śladów redakcji chrześcijańskiej[2].
W III wieku powstała księga 6[3], będąca zaledwie 28-wierszowym hymnem na cześć Chrystusa[2]. Gnostycyzująca[2] księga 7 pochodzi z II wieku[3]. Księga 8, w znacznej części rękopisów zawierająca także księgi 9 i 10, pochodzi z końca II wieku[3] i jest utworem w całości chrześcijańskim, opowiadającym o wcieleniu Jezusa[2]. Księga 11 datowana jest na przełom er[3].
Trzy końcowe księgi są tekstami najpóźniejszymi; pierwsze dwie datowane są na wiek III[3], księga 14 na wiek IV[2] lub nawet późniejszy okres[3].
Uwagi
edytuj- ↑ W części rękopisów księgi IX i X stanowią część księgi VIII.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Anna Świderkówna: Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej literaturze świata hellenistycznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 290. ISBN 978-83-01-15488-2.
- ↑ a b c d e f g h i Apokryfy Nowego Testamentu. Marek Starowieyski (red.). T. III. Listy i apokalipsy chrześcijańskie. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003, s. 334–336. ISBN 83-7097-789-8.
- ↑ a b c d e f g h Apokryfy Starego Testamentu. Ryszard Rubinkiewicz (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Vocatio", 2006, s. 343–345. ISBN 83-7146-142-9.