Zanabazar (dinozaur)

	Zanabazar
	Okres istnienia: mastrycht PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
(bez rangi)	celurozaury
Rodzina	troodony
Rodzaj	Zanabazar; Norell et al., 2009
Gatunki
	Z. junior (Barsbold, 1974);
	Z. junior (Barsbold, 1974);

Zanabazar – rodzaj teropoda z rodziny troodontów (Troodontidae) żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Mongolii. Jego szczątki odnaleziono w datowanych na mastrycht osadach formacji Nemegt. Holotyp (IGM 100/1) obejmuje niemal kompletną czaszkę i fragmentaryczną żuchwę oraz sześć kręgów krzyżowych, jedenaście grzbietowych i kilka kości kończyn przednich^[1]. Zanabazar junior został opisany w 1974 roku przez Rinczena Barsbołda pod nazwą Saurornithoides junior^[2], jednak Mark Norell i współpracownicy (2009) zdecydowali się ukuć dla S. junior nową nazwę rodzajową ze względu na różnice morfologiczne pomiędzy holotypem a gatunkiem typowym rodzaju Saurornithoides, S. mongoliensis, a przez to niepewny monofiletyzm rodzaju. Zanabazar jest jednym z największych znanych przedstawicieli Troodontidae – jedynie Troodon formosus dorastał do zbliżonych rozmiarów^[1] (osobniki żyjące na Alasce osiągały jednak prawdopodobnie dwukrotnie większe rozmiary niż troodony z Alberty i Montany i przypuszczalnie przerastały również zanabazara^[3]). Czaszka holotypu zanabazara mierzy 272 mm długości i jest najdłuższą znaną czaszką należącą do troodonta – mimo to puszka objętość puszki mózgowej wynosi 28 cm³ i jest mniejsza niż u troodona, u którego wynosi 45–49 cm³. W formacji Nemegt odkryto również szczątki dwóch innych troodontów: tochizaura i borogowii. Ponieważ są one znane z tych fragmentów szkieletu, których nie odnaleziono u zanabazara, Norell i współpracownicy nie wykluczyli, że niektóre z tych taksonów mogą okazać się synonimiczne. Nazwa rodzajowa Zanabazar honoruje Dzanabadzara (1635–1723), pierwszego dżawdzandambę Mongolii^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Mark A. Norell, Peter J. Makovicky, Gabe S. Bever, Amy M. Balanoff, James M. Clark, Rinchen Barsbold, Timothy Rowe. A review of the Mongolian Cretaceous dinosaur Saurornithoides (Troodontidae, Theropoda). „American Museum Novitates”. 3654, s. 1–63, 2009. DOI: 10.1206/648.1. (ang.).
↑ Rinchen Barsbold. Saurornithoididae, a new family of small theropod dinosaurs from central Asia and North America. „Palaeontologia Polonica”. 30, s. 5–22, 1974. (ang.).
↑ Anthony R. Fiorillo. On the Occurrence of Exceptionally Large Teeth of Troodon (Dinosauria: Saurischia) from the Late Cretaceous of Northern Alaska. „Palaiaos”. 23 (5), s. 322–328, 2008. DOI: 10.2110/palo.2007.p07-036r. (ang.).

[Zanabazar-1] Mark A. Norell, Peter J. Makovicky, Gabe S. Bever, Amy M. Balanoff, James M. Clark, Rinchen Barsbold, Timothy Rowe. A review of the Mongolian Cretaceous dinosaur Saurornithoides (Troodontidae, Theropoda). „American Museum Novitates”. 3654, s. 1–63, 2009. DOI: 10.1206/648.1. (ang.).

[RB74-2] Rinchen Barsbold. Saurornithoididae, a new family of small theropod dinosaurs from central Asia and North America. „Palaeontologia Polonica”. 30, s. 5–22, 1974. (ang.).

[AF08-3] Anthony R. Fiorillo. On the Occurrence of Exceptionally Large Teeth of Troodon (Dinosauria: Saurischia) from the Late Cretaceous of Northern Alaska. „Palaiaos”. 23 (5), s. 322–328, 2008. DOI: 10.2110/palo.2007.p07-036r. (ang.).

[1]

[2]

[3]