Zieleniki

Zieleniki
	Chloropseidae
	Wetmore, 1960
	; Zielenik złotobrzuchy (Ch. hardwickii)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	zieleniki
	Typ nomenklatoryczny
	Rodzina: Chloropsis Jardine & Selby, 1827; Rodzaj: Turdus cochinsinensis Latham, 1790 (= Turdus cochinchinensis J.F. Gmelin, 1789)
Synonimy
	Rodziny: Chloropseinae Wetmore, 1960;
	Rodziny: Chloropseinae Wetmore, 1960;
Rodzaje i gatunki
	Chloropsis Jardine & Selby, 1827; 12 gatunków – zobacz opis w tekście
	Chloropsis Jardine & Selby, 1827; 12 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zieleniki^[3] (Chloropseidae) – monotypowa rodzina małych lub średnich ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzina obejmuje gatunki występujące w południowej i południowo-wschodniej Azji^[4]^[5].

Charakterystyka

W upierzeniu większości gatunków dominuje zieleń, co maskuje je wśród liści. Długość ciała 14–21 cm; masa ciała samców 20–48,2 g, samic 18,5–41,2 g^[6]. Są delikatne, mają wyprostowaną postawę. Samice i młode zwykle jednolicie zielone.

Zjadają różne rzeczy, zwykle owady, nektar i owoce. Mniejsze połykają w całości. Z większymi radzą sobie, rozgniatając je w dziobie i obracając, aby soki i miąższ spływały im do gardła.

Systematyka

Rodzaj Chloropsis zdefiniowała w 1827 roku para brytyjskich ornitologów, Szkot William Jardine i Anglik Prideaux John Selby, w publikacji własnego autorstwa poświęconej ilustracjom ornitologicznym^[2]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) zielenik maskowy (Ch. cochinchinensis).

Etymologia

Chloropsis: gr. χλωρος khlōros ‘zielony’; οψις opsis ‘wygląd’^[7].

Podział systematyczny

Taksonem siostrzanym w stosunku do Chloropseidae jest Irenidae^[8]^[9]^[10]^[11]^[12], lecz jest to kwestionowane przez niektórych autorów^[13]^[14]. Do rodziny należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[3]:

Chloropsis media (Bonaparte, 1850) – zielenik sumatrzański
Chloropsis sonnerati Jardine & Selby, 1827 – zielenik duży
Chloropsis cyanopogon (Temminck, 1830) – zielenik niebieskowąsy
Chloropsis palawanensis (Sharpe, 1876) – zielenik palawański
Chloropsis flavipennis (Tweeddale, 1878) – zielenik żółtopióry
Chloropsis aurifrons (Temminck, 1829) – zielenik złotoczelny
Chloropsis venusta (Bonaparte, 1850) – zielenik modroczelny
Chloropsis jerdoni (Blyth, 1844) – zielenik dekański
Chloropsis hardwickii Jardine & Selby, 1830 – zielenik złotobrzuchy
Chloropsis kinabaluensis Sharpe, 1877 – zielenik górski
Chloropsis moluccensis J.E. Gray, 1831 – zielenik błękitnoskrzydły
Chloropsis cochinchinensis (J.F. Gmelin, 1789) – zielenik maskowy

Przypisy

↑ Chloropsis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-12-02] (ang.).
↑ ^a ^b W. Jardine & P.J. Selby: Illustrations of ornithology. Cz. 1. Dublin: Longman, Rees, Orme, Brown, & Green, and S. Highley, 1827, s. rys. 5 i tekst. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Chloropseinae Wetmore, 1960 – zieleniki - Leafbirds (wersja: 2024-10-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-04].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy): Dippers, leafbirds, flowerpeckers & sunbirds. IOC World Bird List: Version 14.2. [dostęp 2024-12-04]. (ang.).
↑ Leafbirds (Chloropseidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).
↑ D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Leafbirds (Chloropseidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Chloropsis, DOI: 10.2173/bow.chloro5.01 [dostęp 2024-12-04] (ang.).
↑ Chloropsis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-12-04] (ang.).
↑ F.K. Barker, A. Cibois, P. Schikler, J. Feinstein & J. Cracraft. Phylogeny and diversification of the largest avian radiation. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 101 (30), s. 11040–11045, 2004. DOI: 10.1073/pnas.0401892101. (ang.).
↑ P. Beresford, F.K. Barker, P.G. Ryan & T.M. Crowe. African endemics span the tree of songbirds (Passeri): Molecular systematics of several evolutionary 'enigmas'. „Proceedings of the Royal Society B”. 272, s. 849–858, 2005. DOI: 10.1098/rspb.2004.2997. (ang.).
↑ K.A. Jønsson & J. Fjeldså. A phylogenetic supertree of oscine passerine birds (Aves: Passeri). „Zoologica Scripta”. 35, s. 149–186, 2006. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2006.00221.x. ISSN 0300-3256.
↑ S. Treplin, R. Siegert, Ch. Bleidorn, H.S. Thompson, R. Fotso & R. Tiedemann. Molecular phylogeny of songbirds (Aves: Passeriformes) and the relative utility of common nuclear marker loci. „Cladistics”. 24 (3), s. 328–349, 2008. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2007.00178.x. (ang.).
↑ J. Fjeldså, M. Irestedt, P.G.P. Ericson & D. Zuccon. The Cinnamon Ibon Hypocryptadius cinnamomeus is a forest canopy sparrow. „Ibis”. 152 (4), s. 747–760, 2010. DOI: 10.1111/j.1474-919X.2010.01053.x. (ang.).
↑ U.S. Johansson, J. Fjeldså & R.C.K. Bowie. Phylogenetic relationships within Passerida (Aves: Passeriformes): A review and a new molecular phylogeny based on three nuclear intron markers. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 48 (3), s. 858–876, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2008.05.029. (ang.).
↑ P. Alström, D.M. Hooper, Y. Liu, U. Olsson, D. Mohan, M. Gelang, H.L. Manh, J. Zhao, F. Lei & T.D. Price. Discovery of a relict lineage and monotypic family of passerine birds. „Biology Letters”. 10 (3), s. 1–5, 2014. DOI: 10.1098/rsbl.2013.1067. (ang.).

Bibliografia

D. Burni, B. Hoare, J. DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), P. Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 448. ISBN 978-83-01-15733-3.

[itis2-1] Chloropsis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-12-02] (ang.).

[Jardine&Selby-2] W. Jardine & P.J. Selby: Illustrations of ornithology. Cz. 1. Dublin: Longman, Rees, Orme, Brown, & Green, and S. Highley, 1827, s. rys. 5 i tekst. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Chloropseinae Wetmore, 1960 – zieleniki - Leafbirds (wersja: 2024-10-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-04].

[Gill&Donsker-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy): Dippers, leafbirds, flowerpeckers & sunbirds. IOC World Bird List: Version 14.2. [dostęp 2024-12-04]. (ang.).

[ibc-5] Leafbirds (Chloropseidae). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-16)]. (ang.).

[botw-6] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Leafbirds (Chloropseidae), version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, Chloropsis, DOI: 10.2173/bow.chloro5.01 [dostęp 2024-12-04] (ang.).

[7] Chloropsis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-12-04] (ang.).

[pnas101-8] F.K. Barker, A. Cibois, P. Schikler, J. Feinstein & J. Cracraft. Phylogeny and diversification of the largest avian radiation. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 101 (30), s. 11040–11045, 2004. DOI: 10.1073/pnas.0401892101. (ang.).

[prs272-9] P. Beresford, F.K. Barker, P.G. Ryan & T.M. Crowe. African endemics span the tree of songbirds (Passeri): Molecular systematics of several evolutionary 'enigmas'. „Proceedings of the Royal Society B”. 272, s. 849–858, 2005. DOI: 10.1098/rspb.2004.2997. (ang.).

[zs35-10] K.A. Jønsson & J. Fjeldså. A phylogenetic supertree of oscine passerine birds (Aves: Passeri). „Zoologica Scripta”. 35, s. 149–186, 2006. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2006.00221.x. ISSN 0300-3256.

[cla24-11] S. Treplin, R. Siegert, Ch. Bleidorn, H.S. Thompson, R. Fotso & R. Tiedemann. Molecular phylogeny of songbirds (Aves: Passeriformes) and the relative utility of common nuclear marker loci. „Cladistics”. 24 (3), s. 328–349, 2008. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2007.00178.x. (ang.).

[ibis152-12] J. Fjeldså, M. Irestedt, P.G.P. Ericson & D. Zuccon. The Cinnamon Ibon Hypocryptadius cinnamomeus is a forest canopy sparrow. „Ibis”. 152 (4), s. 747–760, 2010. DOI: 10.1111/j.1474-919X.2010.01053.x. (ang.).

[Johansson&etal-13] U.S. Johansson, J. Fjeldså & R.C.K. Bowie. Phylogenetic relationships within Passerida (Aves: Passeriformes): A review and a new molecular phylogeny based on three nuclear intron markers. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 48 (3), s. 858–876, 2009. DOI: 10.1016/j.ympev.2008.05.029. (ang.).

[Alstrom&etal-14] P. Alström, D.M. Hooper, Y. Liu, U. Olsson, D. Mohan, M. Gelang, H.L. Manh, J. Zhao, F. Lei & T.D. Price. Discovery of a relict lineage and monotypic family of passerine birds. „Biology Letters”. 10 (3), s. 1–5, 2014. DOI: 10.1098/rsbl.2013.1067. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]