Zimorodek białoczelny

Zimorodek białoczelny
	Ceyx pusillus
	Temminck, 1836
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Rodzina	zimorodkowate
Podrodzina	zimorodki
Rodzaj	Ceyx
Gatunek	zimorodek białoczelny
Synonimy
	Alcedo pusilla (Temminck, 1836);
	Alcedo pusilla (Temminck, 1836);
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zimorodek białoczelny^[3] (Ceyx pusillus) – gatunek małego, nadwodnego ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Występuje w północnej i północno-wschodniej Australii, na Nowej Gwinei, Archipelagu Bismarcka, Wyspach Salomona i Molukach Północnych (Indonezja). Nie jest zagrożony. Nie wędruje.

Morfologia

Wygląd

Brak dymorfizmu płciowego. Każdy czarny element, z wyjątkiem lotek, matowy. Głowa fioletowogranatowa, z białym obszarem między okiem a czarnym czołem. Na karku, w zgięciu głowy, po każdej stronie jeden biały pasek. Są ze sobą i z dziobem czarno połączone. Obszar nasady dzioba również czarny. Oczy czarne, dziób ciemnoszary na końcu jasnokremowobiały. Gardło, pierś, brzuch i pokrywy podogonowe białe. Boki także, lecz przy skrzydłach jeszcze granatowe. Nogi szare z jaśniejszymi pazurami. Granatowe sterówki są niesamowicie krótkie. Skrzydła zaokrąglone, niebieskie, ale pierwsze ich pióra mają czarne początki. Pokrywy zakrywające lotki czarne, z dwoma niebieskimi przy wewnętrznym brzegu skrzydła. Lotki czarne. Wierzch ciała i kuper matowo granatowe, pokrywy nadogonowe matowobiałe. Młode mają zielonkawy grzbiet i płowe plamki nad okiem.

Wymiary

długość ciała: 11–13 cm
masa ciała: 10–15 g

Ekologia i zachowanie

Biotop

W bliskości strumieni wilgotnych, nizinnych lasów równikowych. Potrzebuje obszarów cienistych, ze zwieszającą się roślinnością. Poza tym okolice jezior i estuariów, szczególnie nadmorskie namorzyny. Poza tym zadrzewione kanały i (rzadko) ogrody.

Pożywienie

Zjada małe ryby, larwy owadów, małe skorupiaki i krewetki. Czekając na złowienie, siedzi na niskim punkcie obserwacyjnym, często kiwa głową i dyga skrzydłami. Gdy zobaczy zdobycz, nurkuje do wody, łapie ją i wraca do czatowni.

Rozród

Lęgi mają miejsce przez całą porę deszczową, najwięcej jest ich w styczniu. Ptak wydłubuje albo wykopuje miejsce do lęgu, w termitierze, na brzegu strumienia lub w przegniłym drewnie. Składa 3–5 jaj. Rodzice oboje karmią pisklęta, co ok. 5 minut.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje zimorodka białoczelnego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako szeroko rozpowszechniony i lokalnie pospolity. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na wycinkę namorzynów^[2].

Podgatunki

Wyróżniono 9 podgatunków, które różnią się ubarwieniem^[4]^[5]:

C. pusillus halmaherae (Salomonsen, 1934) – Halmahera i Bacan (północne Moluki)
C. pusillus laetior (Rand, 1941) – północna Nowa Gwinea
C. pusillus pusillus Temminck, 1836 – wyspy u zachodnich wybrzeży Nowej Gwinei, zachodnia, południowa i wschodnia Nowa Gwinea, Wyspy Aru, Wyspy Kai i Wyspy d’Entrecasteaux
C. pusillus ramsayi (North, 1912) – północna Australia
C. pusillus halli (Mathews, 1912) – północno-wschodnia Australia
C. pusillus masauji (Mathews, 1927) – Archipelag Bismarcka
C. pusillus bougainvillei (Ogilvie-Grant, 1914) – Buka i Wyspa Bougainville’a na wschód po Choiseul, Santa Isabel i Florida Islands (północne, północno-środkowe Wyspy Salomona)
C. pusillus richardsi (Tristram, 1882) – Vella Lavella do Vangunu (południowo-środkowe Wyspy Salomona)
C. pusillus aolae (Ogilvie-Grant, 1914) – Guadalcanal (południowo-wschodnie Wyspy Salomona)

Przypisy

↑ Alcedo pusilla, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-08-02] (ang.).
↑ ^a ^b Ceyx pusillus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Alcedininae Rafinesque, 1815 - zimorodki (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-13].
↑ D. Lepage: Avibase. Światowa Baza Danych Ptaków. [dostęp 2019-11-23]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-13]. (ang.).

Bibliografia

David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Encyklopedia Ptaki. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 2009 ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Grafiki na www.flickr.com

[itis-1] Alcedo pusilla, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-08-02] (ang.).

[iucn-2] Ceyx pusillus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Alcedininae Rafinesque, 1815 - zimorodki (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-13].

[avibase-4] D. Lepage: Avibase. Światowa Baza Danych Ptaków. [dostęp 2019-11-23]. (ang.).

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-13]. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]