październik

Podobna pisownia: pȧździernik

październik (język polski)

wymowa:: ^?/i, IPA: [paʑˈd͡ʑɛrʲɲik], AS: [paźʒ́erʹńik], zjawiska fonetyczne: zmięk.

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) dziesiąty miesiąc w roku (wg kalendarza gregoriańskiego); zob. też październik w Wikipedii

(1.2) st.pol. listopad^[1]^[2]

(1.3) st.pol. wrzesień^[2]

odmiana:

(1.1)

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	październik	październiki
dopełniacz	października	październików
celownik	październikowi	październikom
biernik	październik	październiki
narzędnik	październikiem	październikami
miejscownik	październiku	październikach
wołacz	październiku	październiki

przykłady:: (1.1) W październiku zaczyna się rok akademicki.

składnia:

kolokacje:: (1.1) w październiku • dwudziestego października

synonimy:: (1.1) daw. oktober, pościernik

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:: przym. październikowy; rzecz. paździerz mrz

związki frazeologiczne:: zob. też: przysłowia o miesiącach

etymologia:: od słowa paździerze i okresu międlenia lnu i konopi – paździerze były odpadkami z tego procesu^[3]; inne, dawne nazwy dziesiątego miesiąca w roku to, za Taszyckim^[4]: listopad, listopadł, paździerzeń

uwagi:: W polszczyźnie w znaczeniu (1.1) od XV w.^[3]; Niepoprawne jest wyrażenie ~~w miesiącu październiku~~; poprawnie: w październiku.; Gdy podajemy datę, używamy wyrazu październik w dopełniaczu, a nie w mianowniku, np. pierwszy października, nie ~~pierwszy październik~~^[5].; zob. też październik w Wikicytatach; zobacz też: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

tłumaczenia:

abazyński: (1.1) октябрь
abchaski: (1.1) жьҭаара
adygejski: (1.1) чъэпыогъу
afrykanerski: (1.1) Oktober
alabama: (1.1) hasiholtina ispókkòoli
albański: (1.1) tetor
alzacki: (1.1) Oktower
angielski: (1.1) October
arabski: (1.1) أكتوبر (aktóbar) m, تشرين الأول
asamski: (1.1) অক্টোবৰ
baskijski: (1.1) urri
białoruski: (1.1) кастрычнік m
bislama: (1.1) Oktoba
bretoński: (1.1) Here, miz Here
bułgarski: (1.1) октомври m
chiński standardowy: (1.1) 十月 (shíyuè)
chorwacki: (1.1) listopad m
czeski: (1.1) říjen m
czuwaski: (1.1) юпа
dolnołużycki: (1.1) oktober m, winski, winowc
dolnoniemiecki: (1.1) Oktober, Wienmaand, Saatmaand
duński: (1.1) oktober w, sædemåned
esperanto: (1.1) oktobro, Oktobro
estoński: (1.1) oktoober
farerski: (1.1) oktober
fiński: (1.1) lokakuu
francuski: (1.1) octobre m
fryzyjski: (1.1) oktober, wynmoanne
fryzyjski saterlandzki: (1.1) Oktober
gocki: (1.1) *𐌰𐌿𐌺𐍄𐍉𐌱𐌰𐌹𐍂, *𐌱𐌻𐍉𐍄𐌰𐌼𐌴𐌽𐍉𐌸𐍃
górnołużycki: (1.1) oktober, winowc
grenlandzki: (1.1) oktobari
gruziński: (1.1) ოქტომბერი (okt'omberi)
hawajski: (1.1) ʻOkakopa
hebrajski: (1.1) אוקטובר m (oktober)
hiszpański: (1.1) octubre m
ido: (1.1) oktobro
ilokano: (1.1) Oktubre
indonezyjski: (1.1) oktober
interlingua: (1.1) octobre
irlandzki: (1.1) Deireadh Fómhair
islandzki: (1.1) október
jakucki: (1.1) алтынньы
japoński: (1.1) 10月 / 十月 (じゅうがつ, jūgatsu)
jidysz: (1.1) אָקטאָבער m (oktober)
kaszubski: (1.1) rujan m, pazdzérnik m, pazdzérznik m
kataloński: (1.1) octubre
koreański: (1.1) 시월 (siwŏl)
kornijski: (1.1) Mys Hedra
limburski: (1.1) oktober
Lingua Franca Nova: (1.1) otobre, отобре
litewski: (1.1) spalis m
luksemburski: (1.1) Oktober, Wäimount
łaciński: (1.1) October
mandżurski: (1.1) (juwan biya)
manx: (1.1) Jerrey Fouyir
maoryski: (1.1) oketopa
neo: (1.1) oktob, oktobbro
niderlandzki: (1.1) oktober, wijnmaand
niemiecki: (1.1) Oktober m, Gilbhart m
norweski (bokmål): (1.1) oktober
novial: (1.1) oktobre
nowogrecki: (1.1) Οκτώβριος m
nowopruski: (1.1) uktōberis m
ormiański: (1.1) հոկտեմբեր
pensylwański: (1.1) Oktower
plautdietsch: (1.1) Oktoba
polski język migowy:
(w zapisie SignWriting)
(1.1)
portugalski: (1.1) outubro
północnofryzyjski: (1.1) Oktuuber
północnolapoński: (1.1) golggotmánnu
romániço: (1.1) Octobro
rosyjski: (1.1) октябрь m
rumuński: (1.1) octombrie m
slovio: (1.1) Oktober (Октобер)
słowacki: (1.1) október m
słoweński: (1.1) oktober
staroangielski: (1.1) winterfylleþ ż
szkocki: (1.1) October
szkocki gaelicki: (1.1) An Dàmhair
szwedzki: (1.1) oktober, slaktmånad
tahitański: (1.1) ʻātopa
tok pisin: (1.1) Oktoba
turecki: (1.1) ekim
tuvalu: (1.1) oketopa
ukraiński: (1.1) жовтень m
volapük: (1.1) balsul, tobul
walijski: (1.1) Hydref
wilamowski: (1.1) pȧździernik m
włoski: (1.1) ottobre m

źródła:

↑ Zenon Klemensiewicz, Historia języka polskiego, PWN, Warszawa 2002, s. 119.
↑ ^2,0 ^2,1 Hasło „Październik” w: Słownik staropolski, red. Stanisław Urbańczyk, t. VI, Instytut Języka Polskiego PAN, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1970-1973, s. 8.
↑ ^3,0 ^3,1 Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 419.
↑ rozdział XXIII, Nazwy miesięcy w: Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. Witold Taszycki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 136-137.
↑ Jan Miodek, Sienkiewicza 30, mieszkania 5, w: Odpowiednie dać rzeczy słowo. Szkice o współczesnej polszczyźnie, Wrocław 1987.