Wikisłownik

dwa

dwa (język polski)

edytuj
 
dwie (1.1) sowy
 
dwaj (1.1) mężczyźni
 
dwa (1.1) jabłka
 
dwa (2.1)
wymowa:
IPA: [dva], AS: [dva], ​?/i
​?/i
znaczenia:

liczebnik główny (porządkowy: drugi • zbiorowy: dwoje)

(1.1) liczba 2

rzeczownik, rodzaj nijaki

(2.1) cyfra 2
(2.2) pot. eduk. ocena mierna
(2.3) daw. pot. eduk. ocena niedostateczna (w skali czterostopniowej)
odmiana:
(1.1) por. uwagi;
 
przypadekmosmzw/mrz/nż
mianownikdwaj
dwu / dwóch (+ D.)		dwadwie
dopełniaczdwu / dwóch
celownikdwu / dwom / dwóm
biernikdwu / dwóch (+ D.)dwadwie
narzędnikdwoma / dwudwiema / dwoma / dwu
miejscownikdwu / dwóch
wołaczdwaj
dwu / dwóch (+ D.)		dwadwie
 w złożeniach: dwu-
(2.1-3) nieodm.,
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikdwadwa
dopełniaczdwadwa
celownikdwadwa
biernikdwadwa
narzędnikdwadwa
miejscownikdwadwa
wołaczdwadwa
przykłady:
(1.1) Przy stole stoją dwa krzesła. Na tych krzesłach siedzi dwóch panów (= siedzą dwaj panowie).
(1.1) Po jeziorze pływają dwie kaczki. Nakarmimy te dwie kaczki?
(2.1) Dwadzieścia jest zapisywane jako dwa-zero.
(2.2) Celina znowu otrzymała dwa z biologii.
(2.3) Mirek ma dwa z chemii i geografii na świadectwie.
składnia:
kolokacje:
(2.2) dwa z polskiego / z matmy • dostać / otrzymać / zarobić dwa • dwa minus / plus • dwa z plusem • dwa na szynach
synonimy:
(1.1) zapis arabski: 2; zapis rzymski: II
(2.2) mierny; pot. dwója, dwójka,
(2.3) niedostateczny; pot. dwója, dwójka, lufa, kosa, gała, gol, lacz, kapa, pała
antonimy:
hiperonimy:
(2.1) cyfra
(2.2) ocena
(2.3) ocena
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
licz. dwanaście, dwadzieścia, dwieście
zbiorowy: dwoje
rzecz. druga ż, dwojaczki lm nmos, dwojenie n, dwójka ż, podwajanie n, zdwajanie n
czas. dwoić ndk., dwoić się ndk., podwoić dk.
przym. podwójny
przedr. dwu-
przysł. podwójnie
związki frazeologiczne:
bez dwóch zdań • druga strona medalu • dwa kroki • dwa kroki stąd • o dwa kroki stąd • dwa ognie • na dwoje babka wróżyła • trzymać dwie sroki za ogon • upiec dwie pieczenie przy jednym ogniu • walczyć na dwa fronty
przysłowia: co dwie głowy, to nie jedna • chytry dwa razy traci • skąpy dwa razy traci • mądrej głowie dość dwie słowie
etymologia:
prasł. *dъva
uwagi:
  • W rodzaju męskoosobowym używa się formy mianownika „dwaj” (np. dwaj chłopcy) lub dopełniacza z czasownikiem lp „dwóch” (np. dwóch chłopców), a w bierniku „dwóch”.
  • W rodzaju żeńskim używa się w mianowniku, bierniku i wołaczu „dwie”.
  • W rodzaju niemęskoosobowym w mianowniku i w bierniku używa się „dwa”
  • W celowniku dla wszystkich rodzajów formy „dwóm” i „dwom” są równorzędne.
  • Forma „dwu” w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku obecnie zanika; podobnie jak „dwóch” w mianowniku, bierniku i wołaczu łączy się z biernikiem.
  • Forma „dwu” jest dawną formą dopełniacza, natomiast forma „dwóch” powstała pod wpływem wyrazów trzech, czterech, a także dopełniacza zaimków i przymiotników typu tych, dobrych[1]
  • Pierwotnie wyraz dwa był przymiotnikiem[2].
  • Forma „dwóch” była niegdyś pisana jako dwuch (dwu + -ch). Obecna pisownia pochodzi od skojarzenia z wyrazami dwoje, dwoisty, dwojaki, dwoma, w których występuje litera o[1].
  • por. duet • dwója • dwójka • dwójeczka • dwoisty • podwójny • dwojaki • para • parka • parować • dubel • dubler • dubeltowy
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ 1,0 1,1 Zapytania i odpowiedzi, „Poradnik Językowy” nr 1/1905, s. 7, 8.
  2. ↑ Jan Miodek, Jest 500 milionów, 3 miliony korzystały, „Polski w Niemczech. Pismo Federalnego Związku Nauczycieli Języka Polskiego” nr 6/2018, s. 106.

dwa (język dolnołużycki)

edytuj
wymowa:
IPA: /dwa/, IPA: [dwɑ̈]
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) dwa[1], 2
odmiana:
(1.1) m/ż,n: dwa/dwě, dweju, dwěma, dwa/dwě, dwěma, dwěma
przykłady:
(1.1) Tam stojtej dwa stoła. → Tam stoją dwa krzesła.
(1.1) Na pólu źěłatej dwě źowći. → Na polu pracuje dwoje dziewcząt.
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
licz. porz. drugi
licz. dwóje
przym. drugi
związki frazeologiczne:
etymologia:
uwagi:
(1.1) dla rzeczowników plurale tantum stosuje się liczebnik dwóje; zobacz też: Indeks:Dolnołużycki - Liczebniki
źródła:
  1. ↑ https://iecor.clld.org/languages/sorbianlower

dwa (język kaszubski)

edytuj
wymowa:
IPA: /dvɑ̈/
znaczenia:

liczebnik główny

(1.1) dwa, 2[1]
odmiana:
przykłady:
(1.1) Dwa stółczi. → Dwa stołki.
składnia:
kolokacje:
(1.1) dwanôsce • dwadzesce • dwasta
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
licz. dwòje
związki frazeologiczne:
etymologia:
praindoeur. *du̯o-, praindoeur. *du̯i-
uwagi:
(1.1) używa się przy rzeczownikach męskich nieosobowych i nijakich
(1.1) zobacz też: jeden • dwa • trzë • szterë • piãc • szesc • sétmë • òsmë • dzewiãc • dzesãc
źródła:
  1. ↑ Roman Drzeżdżon, Grzegorz J. Schramke, Słowniczek polsko-kaszubski, Region, Gdynia 2003-2012, ISBN 978-83-7591-191-6.

dwa (język starofryzyjski)

edytuj
wymowa:
IPA: /ˈdwaː/, IPA: [ˈdwaː]
znaczenia:

czasownik

(1.1) robić[1]
odmiana:
przykłady:
składnia:
kolokacje:
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
związki frazeologiczne:
etymologia:
pragerm. *dōną < praindoeur. *dʰeh₁-
uwagi:
źródła:
  1. ↑ https://iecor.clld.org/languages/oldfrisian
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=dwa&oldid=8505267”
  NODES