praca
praca (język polski)
edytuj
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) wykonywanie jakiejś czynności, służącej uzyskaniu dóbr; zob. też praca (działalność człowieka) w Wikipedii
- (1.2) miejsce pracy (1.1); funkcja pełniona w takim miejscu
- (1.3) artykuł, tekst lub dzieło plastyczne
- (1.4) fiz. energia potrzebna do przesunięcia ciała o danych parametrach z jednego punktu pola do drugiego; zob. też praca (fizyka) w Wikipedii
- (1.5) funkcjonowanie czegoś
- odmiana:
- (1.1-5)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik praca prace dopełniacz pracy prac celownik pracy pracom biernik pracę prace narzędnik pracą pracami miejscownik pracy pracach wołacz praco prace
- przykłady:
- (1.1) Niektórzy uważają, że praca rolnika wcale nie jest ciężka.
- (1.2) Dziś znowu spóźnił się pan do pracy.
- (1.2) Wszedłem do pracy o 8:51, tak wynika z czytnika kart.
- (1.3) Na wystawie pokazano prace znanego fotografa.
- (1.4) Praca potrzebna na przesunięcie tego ładunku w polu elektrycznym wynosi 10 dżuli.
- (1.5) Praca silnika jest bez zarzutu.
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) praca zarobkowa / fizyczna / umysłowa / najemna / … • praca rolnika / górnika / nauczyciela / zakładu / fabryki / … • (ustalać) czas / godziny pracy • praca na dwie / trzy zmiany • praca nad sobą / uczniem / … = praca, mająca na celu poprawę swoich / ucznia / … warunków fizycznych lub umysłowych • zakład pracy • człowiek (ludzie) pracy
- (1.2) iść / przyjść / jechać / dojechać / dojeżdżać do (z) pracy • być w pracy • wyjść / wyskoczyć z pracy
- (1.3) praca klasowa / pisemna / domowa / źródłowa • oceniać czyjąś pracę • praca magisterska / praca źródłowa
- (1.4) praca wykonana nad ładunkiem / masą / … • praca mechaniczna / elektryczna / …
- (1.5) praca silnika / samochodu / serca / …
- (1.5) praca bez obciążenia / prądnicowa / silnikowa / …
- antonimy:
- (1.1) lenistwo, leniuchowanie, bezczynność, nieaktywność
- (1.5) działanie, funkcja, czynność
- hiperonimy:
- hiponimy:
- (1.3) utwór, monografia, wypracowanie, rozprawa, projekt
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. pracowitość ż, pracownik m, pracowniczka ż, pracownica ż, pracuś m, pracownia ż, pracowanie n, wypracowanie n, pracobiorca m, opracowanie n, przepracowanie n, spracowany m
- czas. pracować ndk., wypracować dk., zapracować dk., odpracować dk., przepracować dk., przepracowywać dk., napracować się dk., opracowywać ndk., rozpracowywać ndk., rozpracować dk.
- przym. pracowity, wypracowany, odpracowany, pracowniczy, zapracowany, niedopracowany, przepracowany
- przysł. pracowicie
- ims. spracowany
- związki frazeologiczne:
- bez pracy nie ma kołaczy • benedyktyńska praca • mrówcza praca • syzyfowa praca • praca pozłaca • praca największe bogactwo • praca wzbogaca • praca sama sobie płaci • każda praca ma zapłatę • krzywa praca nie popłaca • praca doskonali cnotę • cudza praca nie wzbogaca • jaka praca, taka płaca • praca lat skraca • praca ustawiczna wszystko przemoże • praca wszystkiego dokazać może • praca wszystkiego dopnie • praca wszystko zwycięża • praca tuczy, bieda uczy • żadna praca nie hańbi • praca nikogo nie krzywdzi • praca i statek dają dostatek • oszczędnością i pracą ludzie się bogacą • hultajska praca wniwecz się obraca • praca dobrowolna większą ma wartość, jak przymuszona • praca odkładana niewiele warta • oszczędnością i pracą ludy się bogacą • z rankiem praca, w wieczór płaca • praca każda ma zapłatę; rozkosz sromotę, utratę • praca z ochotą przerabia słomę w złoto • miła praca, lubo trudna, póki nie daremna • praca, gniew, picie najzdrowsze w miarę • komu praca kłopotem, oj! oj! będzie wołał potem • im większa jest praca, tym są milsze znoje • powinna być temu płaca, za którą podjęta praca • gdzie się z chęcią zejdzie praca, tam się hojnie trud opłaca • chleb pracą nabyty, bywa smaczny i syty • gdzie praca, pilność na straży, tam się bieda wejść nie waży • nie miła jest taka praca, za którą nie bywa płaca • praca od ubóstwa strzeże: kto nie sieje, nic nie zbierze • Święto Pracy • żyć z pracy własnych rąk • praca u podstaw
- etymologia:
- zapożyczenie ze st.czes. prácě[1][2][3], z prasł. *porťa; oczekiwana forma pol. *proca zachowana w st.pol. czas. procować[2]; zapożyczenie mogło być celowe, by odróżnić te słowo od proca → broń miotająca
- por. dłuż. proca, głuż. próca, czes. práce, słc. práca
- źródłosłów dla rus. праца > białor. пра́ца, ukr. пра́ця; ros. пра́ца
- uwagi:
- tłumaczenia:
- abchaski: (1.1) ау'сура
- aczoli: (1.1) tic
- angielski: (1.1) work, labour; (1.2) job, occupation; (1.3) work; (1.4) work; (1.5) operation, running
- arabski: (1.1) فعل, عمل
- baskijski: (1.1) lan; (1.2) lan, lantoki; (1.3) lan; (1.4) lan
- białoruski: (1.1) праца, работа ż; (1.2) праца, работа ż; (1.3) праца, работа ż; (1.5) праца, работа ż
- bułgarski: (1.1) работа n
- chiński standardowy: (1.1) 班 (bān), 工作 (gōngzuò), 打工 (dǎgōng), 干活 (gànhuó), 干活儿 (gànhuór); (1.2) 工作 (gōngzuò), 单位 (dānwèi); (1.5) 工作 (gōngzuò)
- czeski: (1.2) práce ż
- dolnołużycki: (1.1) źěło n; (1.2) źěło n
- duński: (1.1) arbejde n; (1.2) arbejde n; (1.3) arbejde n; (1.4) arbejde n
- esperanto: (1.1) laboro; (1.4) laboro
- estoński: (1.1) töö
- fiński: (1.1) työ
- francuski: (1.1) travail m, labeur m, besogne ż, tâche ż; (1.2) travail m, labeur m, besogne ż, tâche ż; (1.3) ouvrage m
- górnołużycki: (1.1) dźěło n; (1.2) dźěło n
- gudźarati: (1.1) કામ m (kāma)
- hausa: aiki m
- hawajski: (1.1) hana
- hebrajski: (1.1) עבודה ż (awoda)
- hindi: (1.1) काम m (kām)
- hiszpański: (1.1) trabajo m; (1.4) trabajo m
- interlingua: (1.1) obra
- islandzki: (1.1) vinna ż, starf n, verk n; (1.2) vinna ż
- jaćwieski: (1.1) rada
- japoński: (1.1) 労働(ろうどう)
- jidysz: (1.1) אַרבעט ż (arbet); (1.2) אַרבעט ż (arbet); (1.3) ווערק n (werk); (1.4) אַרבעט ż (arbet); (1.5) אַרבעט ż (arbet)
- kataloński: (1.1) feina ż, obra ż
- kazachski: (1.1) жұмыс
- koreański: (1.1) 일
- kornijski: (1.1) ober m
- litewski: (1.1) darbas m
- łaciński: (1.1) labor m
- mongolski: (1.1) ажил
- niderlandzki: (1.1) werk; (1.2) baan, werk; (1.3) werk; (1.4) werk; (1.5) werking
- niemiecki: (1.1) Arbeit ż; (1.2) Werk n; (1.3) Werk n; (1.4) Arbeit ż; (1.5) Arbeit ż
- norweski (bokmål): (1.1) arbeid n; (1.2) arbeid n; (1.3) arbeid n
- norweski (nynorsk): (1.1) arbeid n; (1.2) arbeid n; (1.3) arbeid n
- polski język migowy: (w zapisie SignWriting)(1.1)
, 
- rosyjski: (1.1) работа ż, труд m; (1.2) работа ż; (1.3) работа ż; (1.4) механическая работа ż; (1.5) работа ż
- rumuński: (1.3) operă ż
- słowacki: (1.1) práca ż; (1.2) pracovisko n
- suahili: (1.1) kazi
- szwabski: (1.1) Gschäfd n
- szwedzki: (1.1) jobb n, arbete n; (1.2) arbetsplats w, jobb n, arbete n; (1.4) arbete n
- tagalski: (1.1) trabaho
- tahitański: (1.1) ʻohipa
- ukraiński: (1.1) робота ż
- węgierski: (1.1) dolog, munka
- wilamowski: (1.1) at ż, āt ż, aot ż; (1.4) at ż, āt ż, aot ż; (1.5) at ż, āt ż, aot ż
- włoski: (1.1) lavoro m; (1.2) lavoro m
- źródła:
- ↑ Hasło „praca” w: Izabela Malmor, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN ParkEdukacja, Warszawa-Bielsko-Biała 2009, ISBN 978-83-262-0146-2, s. 336.
- ↑ 2,0 2,1 Hasło „praca” w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 478.
- ↑ Witold Mańczak, W sprawie etymologii pracy i procy. „Język Polski”, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 2013, s. 118-119.