John Updike

Scritor an lenga anglèisa.
John Hoyer Updike a l'é stàit un dij pì grand ëscritor merican dël sécol ch'a fa XX. A l'era nà ai 18 ëd mars dël 1932 a Reading, an Pennsylvania; sò pare a l'era professor ëd matemàtica e soa mare a travajava ant un grand magasin e a l'era passionà ëd literatura.

A l'avìa tërdes agn cand la famija a l'ha tramudà an campagna, an na ca andoa a vivìo già ij sò grand ëd mare. A l'é ambelelà che Updike a l'ha dësvlupà ël gust për lese e scrive.
Dël 1950 a l'ha otnù na borsa për l'Università ëd Harvard, andoa a l'é vnù redator cap dël Harvard Lampoon e a l'ha ancaminà ij sò prim esercissi dë stil an imitand On the road ëd Jack Kerouac ant un test dròlo andoa a conta sò gir dl'isolà an monopatin.
Ancor ëstudent, dël 1953 a maria Mary Pennington, ch'a sarà la mare ëd soe quatr masnà.

Ëd giugn 1954, al darié ann d'università, a-i riva soa intrada ant ël mond literari: l'arnomà ebdomadari New Yorker a-j cata na poesìa e soa prima conta: Friends from Philadelphia.

Apress esse stàit an Anghiltèra, andoa a l'ha studià dissègn a la prestigiosa Scòla Ruskin ëd dissègn e bele art, dël 1955 Updike e soa fomna a van a vive a Ipswich, davzin a Salem, ant ël Massachusetts, përchè chiel a peussa consacresse mach a scrive.
Sò prim romanz, The Poorhouse fair, a l'é dël 1959 e a sarà publicà, parèj ëd tuti j'àutri, da Knopf.

A 32 agn Updike a pùblica soa prima ciadeuvra: Centaur (andoa a rend n'omage malincònich a sò pare), ch'a-j fa vagné ël National Book Award, un dij doi pì amportant premi literari merican. A dventa antlora ël pì giovo scritor mai elegiù a l'Anstitù Nassional d'Art e Litre.

A deje la glòria literaria a l'é l'avosà tetralogìa dij Rabbit: Rabbit run (1960), Rabbit redux (1971), Rabbit is rich (1971) e Rabbit at rest (1991), ch'a conta la stòria ëd Harry Rabbit Angstrom da cand ch'a l'ha 26 agn a la pension. Rabbit is rich e Rabbit at rest a-j fan vagné tuti doi ël Premi Pulitzer.

Updike a l'ha ëdcò publicà dle senten-e ëd conte che, a j'euj ëd vàire crìtich, a son për da bon ij sò bisó pì bej.
A l'é mòrt a Beverly Farms, ant ël Massachusetts, ai 27 ëd gené dël 2009, ëd càncher ai polmon.

Euvre prinsipaj

The Poorhouse fair (1959)
Rabbit run (1960)
Couples (1968)
Rabbit redux (1971)
Rabbit is rich (1981)
The witches of Eastwick (1984, adatà al cine dël 1987)
Rabbit at rest (1991)
Seek my face (2002)
Terrorist (2006)
The widows of Eastwick (2008)