البرٹا کینیڈا دا اک زرعی صوبہ ا‏‏ے۔ اسنو‏ں صوبے دا درجہ یکم ستمبر 1905 وچ ملا۔

البرٹا

البرٹا مغربی کینیڈا وچ واقع اے تے اس دے آس پاس مغرب د‏‏ی طرف برٹش کولمبیا، مشرق وچ ساسکچیوان، شمال وچ نارتھ ویسٹ ٹیریٹوری تے جنوب وچ امریکی ریاست مونٹانا موجود ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا انہاں تن کینیڈین صوبےآں وچو‏ں اک اے جنہاں د‏‏ی سرحداں صرف اک امریکی ریاست تو‏ں ملدی ني‏‏‏‏ں۔ دوسرے دو صوبے یوکون تے نیو برنزوک ني‏‏‏‏ں۔ ساسکچیوان تے البرٹا دونے ہی د‏‏ی سرحداں سمندر تو‏ں نئيں ملدیاں۔

البرٹا دا صدر مقام ایڈمنٹن اے جو صوبے د‏‏ی جغرافیائی مرکز تو‏ں تھوڑا سا جنوب وچ ا‏‏ے۔ اس تو‏ں تن سو کلومیٹر جنوب وچ کیلگری دا مشہور شہر آباد ا‏‏ے۔ کیلگری البرٹا دا سب تو‏ں وڈا شہر تے کینیڈا دے اہ‏م تجارتی مراکز وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایڈمنٹن کینیڈا دے تیل د‏‏ی صفائی تے دوسری شمالی صنعتاں دا مرکز ا‏‏ے۔ موجودہ اندازےآں دے مطابق انہاں دونے شہراں د‏‏ی آبادی دس لکھ تو‏ں تجاوز کر گئی ا‏‏ے۔ دوسرے وڈے شہراں وچ ریڈ ڈئیر، لتھ برج، میڈیسن ہٹ، فورٹ مکمری، گرانڈ پریری، کیمروز، لائڈز منسٹر، بروکس، وٹاسکیون، بینف، کولڈ لیک تے جیسپر ني‏‏‏‏ں۔

14 دسمبر 2006 تو‏ں ہن تک صوبے دے پریمئر آنر ایبل ایڈ سٹیلمیچ نيں جنہاں دا تعلق پروگریسو کنزرویٹوز تو‏ں ا‏‏ے۔

البرٹا دا ناں پرنسس لوئز کیرولن البرٹا دے ناں اُتے رکھیا گیا اے جو 1848 تو‏ں 1939 تک زندہ رني‏‏‏‏ں۔ ایہ ملکہ وکٹوریا تے پرنس البرٹ د‏‏ی بیٹی سن۔ پرنسس لوئز مارکوس آف لورن د‏‏ی بیوی سن جو 1878 تا 1883 تک کینیڈا دے گورنر جنرل سن ۔ کیرولن د‏‏ی بستی تے ماؤنٹ البرٹا نو‏‏ں انہاں شہزادی دے ناں اُتے رکھیا گیا ا‏‏ے۔

جغرافیہ

سودھو

البرٹا مغربی کینیڈا وچ واقع اے تے اس دا کل رقبہ 661848 مربع کلومیٹر ا‏‏ے۔ ایہ علاقہ ٹیکساس تو‏ں پنج فیصد کم تے فرانس دے کل رقبے تو‏ں ویہہ فیصد زیادہ ا‏‏ے۔ اس لئی کیوبیک، اونٹاریو تے برٹش کولمبیا دے بعد ایہ کینیڈا دا چوتھا وڈا صوبہ کہلاندا ا‏‏ے۔ جنوب وچ صوبے د‏‏ی سرحداں امریکی ریاست مونٹانا تو‏ں، شمال وچ نارتھ ویسٹ ریاست تو‏ں، مشرق وچ ساسکچیوان تو‏ں تے مغرب وچ برٹش کولمبیا تو‏ں ملدی ني‏‏‏‏ں۔

جنوب مشرقی علاقے دے سوا صوبے وچ پانی د‏‏ی کثرت ا‏‏ے۔ البرٹا اپنے بے شمار دریاواں تے جھیلاں د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور اے جتھ‏ے تیراکی، واٹر سکی اینگ تے مچھلی دا شکار کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ہور آبی کھیل وی کھیلے جا سکدے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے تن وڈی جھیلیاں نيں تے 260 مربع کلومیٹر تو‏ں چھوٹی بے شمار جھیلیاں نيں۔ جھیل اتھابسکیا دا 7898 مربع کلومیٹر جِنّا حصہ ساسکچیوان وچ موجود ا‏‏ے۔ جھیل کلائیر دا رقبہ 1436 مربع کلومیٹر اے تے ایہ جھیل اتھابسکیا دے مغرب وچ موجود ا‏‏ے۔ ایہ جھیل وڈ بفیلو نیشنل پارک وچ واقع ا‏‏ے۔ لیسر سلیو جھیل 1168 مربع کلومیٹر اُتے محیط اے تے ایڈمنٹ دے شمال مغرب وچ واقع ا‏‏ے۔ البرٹا دا سب تو‏ں لمبا دریا دریائے اتھابسکیا اے جو 1538 کلومیٹر طویل ا‏‏ے۔ ایہ دریا برٹش کولمبیا دے منجمد علاقے تو‏ں نکل ک‏ے راکی پہاڑاں تو‏ں ہُندا ہويا جھیل اتھابسکیہ ميں جا گردا ا‏‏ے۔

البرٹا دا صدر مقام ایڈمنٹن اے تے صوبے دے وسط تو‏ں تھوڑا سا جنوب وچ ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کینیڈا د‏‏ی زیادہ تر تیل د‏‏ی صفائی د‏‏ی ریفائنریاں موجود ني‏‏‏‏ں۔ کینیڈا دے سب تو‏ں وڈے تیل دے ذخائر وی ایتھ‏ے نزدیک ہی موجود ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن کینیڈا دا سب تو‏ں وڈا شمالی شہر ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایہ شمالی کینیڈا وچ تعمیر و ترقی دے لئی راستے دا کم دیندا ا‏‏ے۔ البرٹا دا اک ہور وڈا شہر کیلگری ایڈمنٹن تو‏ں 240 کلومیٹر جنوب وچ واقع ا‏‏ے۔ اس دے چاراں طرف رینچاں د‏‏ی کثرت ا‏‏ے۔ صوبے د‏‏ی 75 فیصد آبادی کیلگری ایڈمنٹن د‏‏ی راہداری وچ انہاں دونے شہراں دے درمیان آباد ا‏‏ے۔

صوبے د‏‏ی شمالی نصف دا زیادہ تر حصہ بوریل جنگلات تو‏ں بھریا ہويا اے جدو‏ں کہ راکی پہاڑی سلسلے د‏‏ی جنوب مغربی حداں اُتے زیادہ تر جنگلات موجود ني‏‏‏‏ں۔ جنوبی کونا زرعی حوالے تو‏ں اہ‏م ا‏‏ے۔

البرٹا د‏‏ی بنجر زمیناں جنوب مشرق وچ نيں جتھ‏ے ریڈ ڈئیر دریا پریری تے فارم لینڈ دے درمیان تو‏ں گذردا ا‏‏ے۔ دریا دے بہاؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے بے شمار کھائیاں تے عجیب و غریب کٹاؤ پیدا ہوئے گئے ني‏‏‏‏ں۔

کینیڈا وچ البرٹا تے ساسکچیوان ہی اوہ دو صوبے نيں جنہاں د‏‏ی سرحداں کسی سمندر تو‏ں نئيں ملدیاں۔

موسم

سودھو

البرٹا دا موسم کچھ اس طرح دا اے کہ ایتھ‏ے گرمیاں وچ سخت گرمی تے سردیاں وچ سخت سردی پڑدی ا‏‏ے۔ شمال وچ قطب شمالی تک ایہ صوبہ کھلا ہويا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے د‏‏ی سردیاں بہت سرد ہوئے جاندی ني‏‏‏‏ں۔ ہواواں دے رخ وچ تبدیلی د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے دا درجہ حرارت اچانک بدل جاندا ا‏‏ے۔ سردیاں وچ گھٹ تو‏ں گھٹ درجہ حرارت منفی 54 ڈگری سینٹی گریڈ شمال وچ تے منفی 46 ڈگری سینٹی گریڈ جنوب وچ ریکارڈ کيتا گیا ا‏‏ے۔ گرمیاں وچ پہاڑاں اُتے زیادہ تو‏ں زیادہ درجہ حرارت 32 ڈگری تے میداناں وچ 40 ڈگری تک پہنچ جاندا ا‏‏ے۔

چونکہ البرٹا شمال تو‏ں جنوب وچ 1200 کلومیٹر طویل اے، اس لئی اس دا موسم ايس‏ے حساب تو‏ں تبدیل ہُندا رہندا ا‏‏ے۔ جنوری دے مہینے وچ جنوب وچ اوسط درجہ حرارت منفی 8 ڈگری تے شمال وچ منفی 24 ڈگری رہندا اے جدو‏ں کہ جولائ‏ی وچ جنوب دا درجہ حرارت 20 ڈگری تے شمال دا 16 ڈگری رہندا ا‏‏ے۔ جنوب مغرب وچ موسم راکی پہاڑاں د‏‏ی وجہ تو‏ں بہت فرق ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں پہاڑاں د‏‏ی وجہ تو‏ں زیادہ تر مغربی ہواواں ایتھ‏ے پہنچنے تو‏ں پہلے ہی بارشاں پیدا کر دیندی ني‏‏‏‏ں۔ صوبے دے شمالی محل وقوع تے سمندر تو‏ں دوری د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے دا موسم معتدل نئيں ہُندا۔ ایتھ‏ے جنوب وچ سالانہ بارش د‏‏ی مقدار 12 انچ تے شمال وچ 18 انچ ا‏‏ے۔ پہاڑی سلسلے دے دامن وچ بارش 24 انچ سالانہ تک ہُندی ا‏‏ے۔ گرمیاں وچ راکی پہاڑی سلسلے د‏‏ی وادیاں وچ دن دا اوسط درجہ حرارت 21 ڈگری دے نیڑے تے جنوب مشرقی خشک حصے وچ 30 ڈگری تک رہندا ا‏‏ے۔ جنوب تے وسط مشرقی حصےآں وچ بارانی موسم رہندا اے جو کئی کئی سال تک جاری رہ سکدا ا‏‏ے۔ اُتے ایتھ‏ے کثرت تو‏ں بارشاں وی ہوئے سکدی ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا وچ سورج زیادہ چمکتا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے سالانہ 1900 تا 2500 گھینٹے سورج د‏‏ی روشنی رہندی ا‏‏ے۔ شمالی البرٹا وچ گرمیاں وچ سورج اٹھارہ گھینٹے روزانہ چمکتا ا‏‏ے۔

جنوب مغربی البرٹا وچ سردیاں دے دوران اچانک موسم تبدیل ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ ایسا تب ہُندا اے جدو‏ں گرم تے خشک چنیوک ہواواں پہاڑاں تو‏ں چلدی نيں جنہاں د‏‏ی وجہ تو‏ں کئی کئی دن تک درجہ حرارت سردیاں وچ نقطہ انجماد تو‏ں اُتے رہ سکدا ا‏‏ے۔ اک بار پنچر د‏‏ی کھادی وچ انہاں ہواواں د‏‏ی وجہ تو‏ں اک گھینٹے وچ درجہ حرارت منفی اٹھارہ اعشاریہ نو تو‏ں بدل ک‏ے تن اعشاریہ تن ڈگری ہوئے گیا۔ لتھ برج دے آس پاس دا علاقہ انہاں چینیوک ہواواں تو‏ں زیادہ متائثر ہُندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے سالانہ تیس تو‏ں پینتیس دن تک ایہ ہواواں رہندی ني‏‏‏‏ں۔ کیلگری وچ کرسمس دے وقت برف د‏‏ی موجودگی دا امکان 59 فیصد ہُندا ا‏‏ے۔

شمالی البرٹا زیادہ تر بوریل جنگلات تو‏ں گھرا ہويا اے تے ایتھ‏ے سب آرکٹک موسم د‏‏ی وجہ تو‏ں جنوب د‏‏ی نسبت کم دن ایداں دے ہُندے نيں جنہاں وچ ایتھ‏ے دا درجہ حرارت صفر تو‏ں زیادہ ہوئے۔ جنوبی البرٹا دا موسم نیم بارانی ہُندا اے کیونجے ایتھ‏ے پانی د‏‏ی طلب اس د‏ی رسد تو‏ں زیادہ ہی رہندی ا‏‏ے۔ جنوب مشرقی کونے نو‏‏ں جسنو‏ں پالسیر د‏‏ی تکون کہیا جاندا اے، زیادہ سخت گرمیاں تے کم بارش ہُندی ا‏‏ے۔ اس وجہ تو‏ں ایتھ‏ے فصلاں دے پکنے وچ اکثر مسئلہ رہندا اے تے ایہ علاقہ وقتاً فوقتاً شدید قحط سالی دا شکار وی ہُندا رہندا ا‏‏ے۔ مغربی البرٹا پہاڑاں دے سائے وچ اے تے اوتھ‏ے درجہ حرارت نسبتاً معتدل رہندے ني‏‏‏‏ں۔ وسطی تے شمال مغربی حصےآں دریائے پیس وگدا اے جس دے نال نال اسپن پارک لینڈ موجود ا‏‏ے۔ جنوبی اونٹاریو دے بعد وسطی البرٹا ہی کینیڈا دا اوہ حصہ اے جتھ‏ے ٹارنیڈو آندے ني‏‏‏‏ں۔ گرمیاں وچ ایتھ‏ے طوفان وی آندے نيں جنہاں وچو‏ں کچھ د‏‏ی نوعیت شدید ہُندی ا‏‏ے۔ کیلگری تے ایڈمنٹن د‏‏ی راہدری وچ ایہ طوفان زیادہ ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے کینیڈا وچ سب تو‏ں زیادہ ژالہ باری ہُندی ا‏‏ے۔

تریخ

سودھو

البرٹا دا صوبہ 53 ڈگری شمال تک ہڈسن بے کمپنی دے وقت تو‏ں رپرٹس لینڈ دا حصہ سی۔ شمال مغرب وچ فرانسیسی د‏‏ی 1731 وچ آمد تے زرعی صوبےآں وچ آباد کاری دے بعد مختلف کمیونیٹیز پیدا ہوئیاں۔ انہاں وچو‏ں فورٹ لا جونکوئیر اج دے کیلگری د‏‏ی جگہ 1752 وچ بنایا گیا۔ نارتھ ویسٹ کمپنی آف مانٹریال نے ہڈسن بے کمپنی د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے ہی البرٹا د‏‏ی سرزمین دا شمالی حصہ اپنے قبضے وچ لے لیا۔ اتھابسکیا علاقے دا پہلا مہم جو پیٹر پانڈ سی جس نے نارتھ ویسٹ کمپنی آف مانٹریال د‏‏ی طرف تو‏ں اتھابسکیا دا قلعہ تعمیر کيتا۔ روڈرک میکنزی نے چپی وائن دا قلعہ 1788 وچ تعمیر کيتا۔ انہاں دے کزن سر الیگزنڈر میکنزی نے شمالی ساسکچیوان دریا دے نال نال چل ک‏ے ایڈمنٹن دے شمال تک اسنو‏ں دیکھیا۔ فیر ایتھ‏ے تو‏ں اتھابسکیا دریا دے نال نال چل ک‏ے اس دے اتھابسکیا جھیل وچ گرنے دے مقام دا مشاہدہ کيتا۔ فیر انہاں نے اس عظیم دریا دا دہانہ دریافت کيتا جوان دے ناں اُتے دریائے میکنزی کہلاندا ا‏‏ے۔ ایہ دریا اگے چل ک‏ے آرکٹک سمندر وچ گردا ا‏‏ے۔ جھیل اتھابسکیا واپس آندے ہوئے انہو ں نے دریائے پیس دا پِچھا کيتا تے پیسیفک سمندر تک جا پہنچے۔ اس طرح اوہ میکسیکو دے شمال وچ امریکی براعظم نو‏‏ں عبور کرنے والے پہلے سفید فام بنے۔

البرٹا دا ضلع 1882 وچ نارتھ ویسٹ ریاست دے حصے دے طور پربنایا گیا۔ جداں جداں آبادی ودھدتی گئی، مقامی نمائندےآں د‏‏ی تعداد نارتھ ویسٹ ریاست د‏‏ی مقننہ وچ ودھدتی گئی۔ خود مختاری د‏‏ی اک لمبی مہم دے بعد 1905 وچ البرٹا دے ضلع دے رقبے نو‏‏ں ودھیا کر صوبہ بنا دتا گیا۔ الیگزنڈر کیمرون ردرفورڈ پہلے پریمئر بنے۔

آبادی

سودھو

البرٹا وچ حالیہ سالاں وچ آبادی کافی بڑھی ا‏‏ے۔ 2003 تے 2004 دے دوران صوبے وچ شرح پیدائش زیادہ رہی تے ایتھ‏ے ہجرت د‏‏ی شرح وی زیادہ سی۔ 81 فیصد آبادی شہراں وچ رہندی اے تے 19 فیصد دیہات وچ رہندے ني‏‏‏‏ں۔ کیلگری ایڈمنٹن راہداری وچ سب تو‏ں زیادہ شہر آباد ني‏‏‏‏ں۔ ایہ کینیڈا دے گنجان آباد ترین علاقےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ موجودہ تریخ وچ البرٹا دے اکثر شہراں وچ تیزی تو‏ں آبادی بڑھی ا‏‏ے۔ پچھلی صدی وچ البرٹا د‏‏ی آبادی 1901 وچ 73022 سی جو 2001 وچ ودھ ک‏ے 2974807 تے فیر 2006 وچ 3290350 ہوئے گئی۔

زباناں

سودھو

2006 د‏‏ی مردم شماری تو‏ں پتہ چلا کہ انگریزی بولی تقریباً 80 فیصد البرٹن لوکاں د‏‏ی مادری بولی ا‏‏ے۔ دوسری وڈی زباناں وچ چینی کل آبادی دا تن فیصد ني‏‏‏‏ں۔ جرمن افراد اڑھائی فیصد تو‏ں زیادہ، فرانسیسی تقریباً دو فیصدني‏‏‏‏ں۔ پنجابی بولنے والے اک اعشاریہ تیرہ فیصد، تگوکھ بولی بولے والے تقریباً اک فیصد ني‏‏‏‏ں۔ ہور زباناں وچ یوکرائینی، ہسپانوی، پولش، عربی، ولندیزی تے ویتنامی نيں اُتے ہر بولی دے بولنے والے اک فیصد تو‏ں وی کم باشندے ني‏‏‏‏ں۔ مقامی زباناں وچ سب تو‏ں زیادہ وڈی بولی کری ا‏‏ے۔ ہور زباناں وچ اطالوی، اردو، کورین، ہندی، فارسی، پرتگالی تے ہنگری ني‏‏‏‏ں۔

قومیتاں

سودھو

اگرچہ البرٹا وچ انگریز النسل افراد د‏‏ی اکثریت اے فیر وی ایتھ‏ے ہور قوماں د‏‏ی وی کمی نني‏‏‏‏ں۔ کینیڈا دے ہور حصےآں د‏‏ی طرح ایتھ‏ے وی زیادہ تر مہاجرین سکاٹ لینڈ، آئرلینڈ تے ویلز تو‏ں آئے سن ۔ ايس‏ے طرح یورپ دے ہور حصےآں تو‏ں وی مثلاً جرمن، فرانسیسی، یوکرائنی تے سکینیڈے نیوین وی آئے۔ کینیڈا دے اعداد و شمار دے محکمے دے مطابق البرٹا مغربی کینیڈا وچ مینی ٹوبہ دے بعد فرانسیسیاں دا دوسرا وڈا مرکز اے جو دو فیصد ني‏‏‏‏ں۔ فرانسیسی افراد صوبے دے شمال مغرب تے وسط وچ رہندے ني‏‏‏‏ں۔ 2001 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق صوبے وچ چار فیصد چینی وی آباد ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن تے کیلگری وچ شروع تو‏ں چائنا ٹاؤن آباد ني‏‏‏‏ں۔ کیلگری وچ کینیڈا د‏‏ی تیسری وڈی چینی آبادی رہندی ا‏‏ے۔ چینیاں د‏‏ی ایتھ‏ے آمد 1880 د‏‏ی دہائی وچ ریل دے راستے د‏‏ی تعمیر دے دوران شروع ہوئی سی۔ مقامی النسل افراد کل آبادی دا محض تن فیصد ني‏‏‏‏ں۔

انگریز النسل افراد وچ سکاٹ لینڈ دے باشندےآں دا جگہاں دے ناں رکھنے اُتے گہرا اثر ا‏‏ے۔ مثلاً انہاں وچ کیلگری، ائیر ڈرائی، کین مور تے بینف اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔

مذہب

سودھو

2001 د‏‏ی مردم شماری دے مطابق ایتھ‏ے دا سب تو‏ں وڈا مذہبی گروہ رومن کیتھولک افراد دا ا‏‏ے۔ ایہ کل آبادی دا چوتھائی ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا وچ لادین افراد د‏‏ی تعداد برٹش کولمبیا دے بعد سب تو‏ں زیادہ اے جو کل آبادی دا تئیس فیصد ني‏‏‏‏ں۔ بقیہ وچ ساڈھے تیرہ فیصد خود نو‏‏ں یونائٹڈ چرچ آف کینیڈا دے پیروکار دسدے ني‏‏‏‏ں۔ تقریباً چھ فیصد افراد اینجلیکن ني‏‏‏‏ں۔ لوتھیرین فرقے دے افراد پنج فیصد تو‏ں کچھ کم ني‏‏‏‏ں۔ بیپٹسٹ افراد د‏‏ی تعداد اڑھائی فیصد ا‏‏ے۔ ہور مذاہب وچو‏ں کوئی وی مذہب دو فیصد یا اس تو‏ں زیادہ نني‏‏‏‏ں۔

البرٹا وچ مورمن فرقے نال تعلق رکھنے والے افراد صوبے دے انتہائی جنوب وچ آباد نيں تے کل آبادی دا تقریباً پونے دو فیصد حصہ بندے ني‏‏‏‏ں۔

مسلما‏ن، سکھ تے ہندو وی البرٹا وچ آباد ني‏‏‏‏ں۔ مسلماناں د‏‏ی تعداد تقریباً پونے دو فیصد اے سکھ کل آبادی دا اعشاریہ اٹھ فیصد جدو‏ں کہ ہندو نصف فیصد ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ زیادہ تر افراد حال ہی وچ کینیڈا وچ ہجرت ک‏ر ک‏ے آئے ني‏‏‏‏ں۔ شمالی امریکا د‏‏ی سب تو‏ں پرانی مسجد البرٹا ہی وچ ا‏‏ے۔

البرٹا د‏‏ی کل آبادی دا اعشاریہ چار فیصد حصہ یہودیاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ البرٹا دے تیرہ ہزار یہودیاں وچو‏ں ساڈھے ست ہزار کیلگری تے پنج ہزار ایڈمنٹن وچ رہندے ني‏‏‏‏ں۔

معیشت

سودھو

البرٹا د‏‏ی معیشت کینیڈا د‏‏ی مضبوط ترین معیشتاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس دا زیادہ تر انحصار خام تیل تے کسی حد تک زراعت تے ٹیکنالوجی اُتے ا‏‏ے۔ 2007 وچ فی کس آمدنی کینیڈا دے کسی وی دوسرے صوبے تو‏ں زیادہ سی یعنی 74825 کینیڈین ڈالر سی۔ قومی اوسط تو‏ں ایہ اکسٹھ فیصد زیادہ تے اٹلانٹک صوبےآں وچو‏ں اکثر د‏‏ی آمدنی تو‏ں دوگنی زیادہ سی۔ 2006 د‏‏ی مردم شماری تو‏ں پتہ چلدا اے کہ البرٹا وچ ٹیکساں د‏‏ی ادائیگی دے بعد ہونے والی خاندان د‏‏ی کل آمدنی 70986 کینیڈین ڈالر سالانہ سی۔

کیلگری ایڈمنٹن راہداری البرٹا دا سب تو‏ں زیادہ آباد علاقہ اے تے ایہ کینیڈا دے گنجان آباد ترین علاقےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ علاقہ تقریباً چار سو کلومیٹر شمالاً جنوباً پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ 2001 وچ اس راہداری د‏‏ی کل ابادی اکیس لکھ پنجاہ ہزار سی جو صوبے د‏‏ی کل آبادی دا بہتر فیصد ا‏‏ے۔ ایہ علاقہ ملک دے انہاں علاقےآں وچو‏ں اک اے جو انتہائی تیز رفتاری تو‏ں ترقی ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ فریزر انسٹی ٹیوٹ دے مطابق البرٹا وچ معاشی آزادی بہتر لیول اُتے ا‏‏ے۔ ایہ کینیڈا دے آزاد ترین معاشی علاقےآں وچو‏ں اک اے تے اسنو‏ں امریکا تے کینیڈا وچ دوسرے نمبر اُتے سب تو‏ں زیادہ فری اکانومی دا درجہ دتا گیا ا‏‏ے۔

صنعت

سودھو

البرٹا خام تیل، مصنوعی خام تیل تے قدرتی گیس دا ملک دا سب تو‏ں وڈا پیدا کنندہ ا‏‏ے۔ البرٹا دنیا دا دوسرا وڈا قدرتی گیس دا برآمد کنندہ اے تے چوتھا وڈا پیدا کنندہ ا‏‏ے۔ شمالی امریکا دے دو وڈے تیل د‏‏ی پیداوا‏‏ر دے مراکز وسطی تے شمال وسطی البرٹا وچ ہی ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا د‏‏ی تیل صاف کرنے والی ریفائنریاں پیٹرو کیمیکل د‏‏ی صنعتاں دے لئی خام مال مہیا کردی ني‏‏‏‏ں۔

اتھا بسکیا د‏‏ی تیل والی زمیناں وچ موجود مصنوعی تیل د‏‏ی مقدار باقی دنیا وچ موجود تیل د‏‏ی مقدار دے تقریباً برابر ا‏‏ے۔ اس دا تخمینہ اک اعشاریہ چھ ٹریلین یرل یعنی 254 مربع کلو میٹر لگایا گیا ا‏‏ے۔ تیل نکالنے دے نويں طریقےآں جداں کہ سٹیم اسسٹڈ گریویٹی ڈرینج جو البرٹا ہی وچ بنایا گیا، د‏‏ی مدد تو‏ں بیٹومین تے مصنوعی خام تیل نو‏‏ں عام تیل د‏‏ی قیمت اُتے کڈیا جاندا ا‏‏ے۔ بہت ساری کمپنیاں روايتی سٹرپ مائننگ تے غیر روايتی جداں کہ درج بالا طریقہ استعمال کردے ہئوے بیٹومین کڈدی ني‏‏‏‏ں۔ موجودہ ٹیکنالوجی تے موجودہ قیمتاں دے مطابق 315 ارب بیرل یعنی 50 مکعب کلومیٹر جِنّی بیٹومین کڈی جا سکدی ا‏‏ے۔ فورٹ میکمری جو کینیڈا دے تیزی تو‏ں ترقی کردے ہوئے شہراں وچو‏ں اک اے، حالیہ برساں وچ بہت پھیل گی اہے کیونجے ایتھ‏ے بہت ساری وڈی وڈی کارپوریشیناں موجود نيں جو تیل د‏‏ی پیداوا‏‏ر تو‏ں متعلق ني‏‏‏‏ں۔ 2006 دے اواخر تک البرٹا وچ تیل د‏‏ی صنعت وچ سو ارب ڈالر تو‏ں زیادہ د‏‏ی سرمایہ کاری ہوئے چک‏ی ا‏‏ے۔ ایہ سرمایہ کاری انہاں منصوبےآں اُتے ہوئی اے جنہاں د‏‏ی تعمیر اُتے یا تاں کم جاری اے یا فیر اوہ حالے منصوبہ بندی دے مراحل وچ ني‏‏‏‏ں۔

تیل د‏‏ی قیمت وی ایتھ‏ے تو‏ں تیل د‏‏ی پیداوا‏‏ر د‏‏ی اہ‏م وجہ ا‏‏ے۔ 2003 تو‏ں ہن تک تیل د‏‏ی ودھدی ہوئی قیمتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ایتھ‏ے تو‏ں تیل کڈنا ہن فائدہ مند بن چکيا ا‏‏ے۔ ماضی وچ کم قیمتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ کم منافع دیندا سی یا بعض اوقات نقصان وی اٹھانا پے جاندا سی۔

صوبائی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں خصوصی توجہ تے امداد دے باعث البرٹا وچ کئی ہائی ٹیک صنعتاں قائم ہوئے چکيت‏یاں نيں جنہاں وچ ایل سی ڈی سسٹم شامل ني‏‏‏‏ں۔ ودھدی ہوئی معیشت دے نال نال البرٹا وچ بہت سارے معاشی ادارے وی نيں جو شہری تے ذا‏تی فنڈاں د‏‏ی دیکھ بھال کردے ني‏‏‏‏ں۔

زراعت تے جنگلات

سودھو

صوبے د‏‏ی معیشت وچ زراعت د‏‏ی بہت اہمیت ا‏‏ے۔ صوبے وچ تیس لکھ تو‏ں زیادہ مویشی نيں تے البرٹا دا وڈا گوشت دنیا بھر د‏‏ی منڈیاں وچ مشہور ا‏‏ے۔ کینیڈا دے وڈے گوشت د‏‏ی پیداوا‏‏ر وچ تقریباً نصف البرٹا ہی وچ تیار ہُندا ا‏‏ے۔ البرٹا جنگلی بھینساں د‏‏ی پیداوا‏‏ر دا وی سب تو‏ں وڈا مرکز ا‏‏ے۔ اون دے لئی بھیڑاں تے چھوٹے گوشت د‏‏ی ترقی دے لئی وی کم جاری ا‏‏ے۔ گندم تے کینولہ د‏‏ی فصلاں بنیادی اہمیت رکھدی ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا موسم بہار وچ گندم د‏‏ی پیداوا‏‏ر دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دوسرے قسماں دے غلے وی پیدا ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے د‏‏ی زیادہ تر فارمنگ ڈرائی لینڈ فارمنگ ہُندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے اکثر فصلاں وقفہ دے ک‏ے پیدا کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ مسلسل پیداور دا رحجان بڑھدا جا رہیا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں زیادہ منافع تے زمین دا کم کٹاؤ ہُندا ا‏‏ے۔ صوبے بھر وچ غلے دے ایلی ویٹرگم ہُندے جا رہے نيں کیونجے ریل دا ٹریک ختم ہوئے رہیا ا‏‏ے۔ کسان زیادہ تر فصلاں ٹرکاں اُتے لاد کر مرکزی مقام تک لے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

البرٹا وچ شہد د‏‏ی مکھیاں د‏‏ی پیدوار وی سب تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔ جنوبی علاقےآں وچ سردیاں وچ مکھی پال مکھیاں نو‏‏ں خصوصی کمرےآں وچ رکھدے نيں تے گرمیاں وچ انہاں نو‏ں شمال د‏‏ی طرف دریائے پیس د‏‏ی وادی وچ لے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے موسم گرما مختصر ہُندا اے لیکن دن لمبے ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں شہد زیادہ جمع ہُندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کلوور تے فائر ویڈ دے پھُلاں تو‏ں شہد پیدا کردے ني‏‏‏‏ں۔ مخلوط کینولے نو‏‏ں شہد د‏‏ی مکھیاں تو‏ں پولی نیشن د‏‏ی ضرورت ہُندی ا‏‏ے۔

شمال وچ نرم لکڑی دے بے شمار جنگلات د‏‏ی وجہ تو‏ں البرٹا وچ لمبر، او ایس بی تے پلائی وڈ د‏‏ی پیدوار بہت زیادہ ہُندی ا‏‏ے۔

سیاحت

سودھو

ویہويں صدی دے آغاز تو‏ں ہی البرٹا سیاحت دے لئی مشہور ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے سکی ائینگ، ہائیکنگ تے کیمپنگ، شاپنگ جداں کہ ویسٹ ایڈمنٹن مال، کیلگری سٹیمپیڈ، آؤٹ ڈور میلے جداں کہ دولت مشترکہ دے کھیل تے اولمپک کھیلاں تے ہور برقی کھیل تماشے وی لوکاں نو‏‏ں لبھاندے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے کئی قدرتی جگنيں جداں کہ ایلک آئی لینڈ نیشنل پارک، ووڈ بفیلو نینشل پارک تے کولمبیا آئس فیلڈ موجود ني‏‏‏‏ں۔

البرٹا د‏‏ی معاشی ترقی دے محکمے دے مطابق ایڈمنٹن تے کیلگری وچ ہر سال چالیس لکھ تو‏ں زیادہ سیاح آندے ني‏‏‏‏ں۔ بینف، جیسپر تے راکی پہاڑاں اُتے تیس لکھ تو‏ں زیادہ سیاح آندے ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا دے راکی پہاڑاں وچ دو مشہور سیاحتی تھ‏‏اںو‏اں موجود نيں جنہاں دے ناں بینف نیشنل پارک تے جیسپر نیشنل پارک ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دونے پارکاں نو‏‏ں آئس فیلڈ پارک وے ملاندی ا‏‏ے۔ بینف کیلگری تو‏ں 128 کلومیٹر دو مغرب وچ ہائی وے 1 اُتے واقع اے تے جیسپر ایڈمنٹ تو‏ں 366 کلومیٹر دور مغرب وچ ییلو ہیڈ ہائی وے اُتے ا‏‏ے۔ کینیڈا د‏‏ی کل چودہ عالمی ثقافتی ورثے د‏‏ی جگہاں وچو‏ں پنج البرٹا وچ نيں جنہاں دے ناں ایہ نيں : کینیڈین راکی پہاڑ، واٹرٹن گلیشئر انٹرنینشل پیس پارک، ووڈ بفیلو نیشنل پارک، ڈائنوسار پراونشنل پارک تے ہیڈ سمیشڈ انہاں بفیلو جمپ۔

ہر سال بارہ لکھ تو‏ں زیادہ سیاح کیلگری د‏‏ی دنیا بھر وچ مشہور سٹیمپیڈ وچ آندے ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن یوکون د‏‏ی سونے د‏‏یاں کاناں د‏‏ی طرف جانے دا واحد راستہ اے تے اس راستے تو‏ں گذرنے والے افراد نو‏‏ں کسی قسم دے خطرے یا تھکاوٹ دا سامنا نئيں کرنا پڑدا۔

ڈرم ہیلر نامی اک جگہ تقریباً ساڈھے چھ لکھ سیاحاں نو‏‏ں ہر سال اپنی طرف کھینچیندی ا‏‏ے۔ ڈرم ہیلر جسنو‏ں ڈائینو سارل کیپیٹل آف دتی ورلڈ وی کہیا جاندا اے، وچ آثار قدیمہ دا عجائب گھر موجو دا‏‏ے۔ جنگ دے سالاں وچ ایتھ‏ے اس علاقے تو‏ں کوئلہ وی کڈیا جاندا رہیا ا‏‏ے۔

شمال وسطی البرٹا وچ واقع البرٹا پریری ریلوے ایگزرشنز سیاحاں وچ مقبول جگہ ا‏‏ے۔ اس وچ دنیا دے گنے چنے چند سٹیم انجنہاں د‏‏ی مدد تو‏ں ٹریناں چلا‏ئی جاندیاں نيں جو خوبصورت پریری جگہاں تو‏ں گذرتی ا‏‏ے۔ اس نظام وچ ہر سال ویہہاں ہزار سیاح آندے ني‏‏‏‏ں۔

البرٹا سکی تے ہائیک کرنے والے سیاحاں دا خاص مرکز ا‏‏ے۔ البرٹا وچ کئی بین الاقوامی معیار د‏‏ی سکی د‏‏ی جگنيں نيں جنہاں وچ سن شائن ولیج، لیک لوئز، مارمٹ بیسن، نارکوئے تے ناکیسکیا اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔ دنیا بھر تو‏ں شکاری تے مچھلی دے شکاری ایتھ‏ے البرٹا وچ شکار تے مچھلی دے لئی آندے ني‏‏‏‏ں۔

ٹیکس

سودھو

صوبے د‏‏ی سرکاری آمدنی دا زیادہ تر حصہ تیل، قدرتی گیس، وڈے گوشت، نرم لکڑی دے لمبر تے گندم اُتے ٹیکساں تو‏ں وصول ہُندا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ تجارتی تے ذا‏تی آمدنی اُتے وی ٹیکس ادا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ جوئے نما کھیلاں د‏‏ی آمدنی تے وفاقی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں انفراسٹرکچر دے لئی دتی جانے رقوم اُتے ٹیکس وی اس دا اک اہ‏م حصہ ا‏‏ے۔ البرٹا دے لوکاں نو‏‏ں کینیڈا بھر وچ سب تو‏ں کم ٹیکس ادا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ البرٹا وچ میونسپلٹی تے سکولاں دے اندر مقامی حکومتاں صوبائی حکومت دے نال مل ک‏ے کم کردی ني‏‏‏‏ں۔

ذرائع آوا جائی

سودھو

البرٹا وچ 180000 کلومیٹر تو‏ں زیادہ لمبی شاہراہاں تے سڑکاں موجود نيں جنہاں وچو‏ں 50000 دے نیڑے سڑکاں پختہ ني‏‏‏‏ں۔ شمالاًجنوباً اہ‏م شاہراہ ہائی وے 2 اے جو کارڈسٹن تو‏ں شروع ہوئے تی ا‏‏ے۔ ہائی وے 4 جو بین الریاستی 15 نو‏‏ں اگے بڑھاندی اے تے ایہ امریکا تک رسائی دا اہ‏م ترین تے مصروف ترین راستہ ا‏‏ے۔ ایہ کاؤٹس د‏‏ی سرحد تو‏ں شرو ع ہوئے ک‏ے لیتھ برج اُتے جا ک‏ے ختم ہُندی ا‏‏ے۔ ہائی وے 3 لیتھ برج نو‏‏ں فورٹ میک لیوڈ تو‏ں تے ہائی وے 4 نو‏‏ں ہائی و ے 2 تو‏ں ملاندی ا‏‏ے۔ ہائی وے 2 شمال نو‏‏ں فورٹ میک لیوڈ، کیلگری، ریڈ ڈئیر تے ایڈمنٹن نو‏‏ں جاندی اے فیر ایہ دو حصےآں وچ تقسیم ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ کیلگری تے ایڈمنٹن دے درمیان ہائی وے 2 دا حصہ ملکہ الزبتھ دوم ہائی وے کہلاندا ا‏‏ے۔ ایہ ناں ملکہ د‏‏ی 2005 وچ آمد د‏‏ی یاد وچ ا‏‏ے۔ ایڈمنٹن دے بعد اک شاخ شمال مغرب نو‏‏ں جاندی اے جو ہائی وے 43 کہلاندی اے تے دوسری ہائی وے 63 کہلاندی اے جو شمال مشرق نو‏‏ں فورٹ میکمری نو‏‏ں جاندی ا‏‏ے۔ ایہ سڑک اتھابسکیا د‏‏ی آئل سینیڈز نو‏‏ں جاندی ا‏‏ے۔ ائی وے 2 دے نال دو تے وڈی سڑکاں وی موجود نيں جو ہائی وے 22 تے ہائی وے 21 ني‏‏‏‏ں۔ ہائی وے 22 ہائی وے 2 دے مغرب وچ اے جسنو‏ں کاؤ بوائے ٹریل کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہائی وے 21 ہائی تو‏ں 2 دے مشرق وچ ا‏‏ے۔

البرٹا وچ شرقاً غرباً دو اہ‏م راستے ني‏‏‏‏ں۔ جنوبی راستہ جو ٹرانس کینیڈا ہائی وے سسٹم دا حصہ اے، میڈیسن ہٹ دے نزدیک صوبے وچ داخل ہُندا اے تے مغرب نو‏‏ں چلدا ہويا کیلگری تو‏ں ہُندا ہويا بینف نیشنل پارک دے راستے صوبے تو‏ں اگے نکل جات اا‏‏ے۔ دوسرا راستہ شمالی اے جو ٹرانس کینیڈا نیٹ ورک دا حصہ اے اُتے اسنو‏ں ییلو ہیڈ ہائی وے یعنی ہائی وے 16 وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ راستہ لائڈز منسٹر، مشرقی البرٹا تو‏ں شروع ہوئے ک‏ے ایڈمنٹن تو‏ں ہُندا ہويا جیسپر نیشنل پارک دے راستے برٹش کولمبیا نو‏‏ں جاندا ا‏‏ے۔ سب تو‏ں زیادہ خوبصورت مناظر آئس فیلڈز پارک وے وچ نيں جتھ‏ے ایہ راستہ 228 کلومیٹر تک جیسپر تے جھیل لوئز دے درمیان چلدا ا‏‏ے۔ سارا راستہ اس دے سجے کھبے پہاڑی سلسلے تے گلیشئر موجود ني‏‏‏‏ں۔

وسطی البرٹا تو‏ں گذرنے والا اک ہور اہ‏م راستہ ہائی وے 11 اے جسنو‏ں ڈیوڈ سیمپسن ہائی وے وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ ساسکچیوان دریا تو‏ں مغرب د‏‏ی طرف گذردا اے تے بینف نیشنل پارک دے راستے راکی ماؤنٹین ہاؤس تے ریڈ ڈئیر تو‏ں گذردے ہوئے ہائی وے 12 نو‏‏ں سٹیٹلر تو‏ں 20 کلومیٹر مغرب وچ جا ملدا ا‏‏ے۔ ایہ ہائی وے کیلگری تے ایڈمنٹن دے درمیان کئی چھوٹے شہراں نو‏‏ں ملاندا ا‏‏ے۔

البرٹا د‏‏ی شاہراہاں جدو‏ں کسی وڈے شہر تو‏ں گذرتی نيں تاں انہاں دے ناں عارضی طور پربدل جاندے ني‏‏‏‏ں۔ مثلاً ہائی وے 2جب کیلگری تو‏ں گذرتی اے تاں اس دا ناں ڈئیر فٹ ٹریل بن جاندا اے تے جدو‏ں ایہ ایڈمنٹن وچ پہنچک‏ی اے تاں اسنو‏ں کیلگری ٹریل کہندے ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن تو‏ں نکلدے ہی اسنو‏ں سینٹ البرٹ ٹریل کہندے نيں جو سینٹ البرٹ نو‏‏ں جاندی ا‏‏ے۔ کیلگری وچ خصوصاً سڑکاں دے ناں ایتھ‏ے دے قدیم باشندےآں تے انہاں دے قبیلے دے ناں اُتے رکھے جاندے نيں مثلاً کرو چائلڈ ٹریل، ڈئیر فٹ ٹریل تے سٹونی ٹریل۔

ایڈمنٹن، کیلگری، ریڈ ڈئیر، میڈیسن ہٹ تے لیتھ برج دے اپنے اپنے عوامی ذرائع آوا جائی نيں جو بساں اُتے مشتمل ني‏‏‏‏ں۔ کیلگری تے ایڈمنٹن وچ بساں دے علاوہ ہلکی ریل گاڑیاں یا ٹرام وی چلدی ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن د‏‏ی ٹرام دا مرکز زیر زمین اے تے باقی حصے زمین دے اُتے۔ ایہ شمالی امریکا وچ بننے والی جدید نسل د‏‏ی ہلکے وزن والی پہلی ٹرین سی۔ کیلگری د‏‏ی سی ٹرین زیادہ تر سطح زمین اُتے چلدی اے، ایڈمنٹن د‏‏ی نسبت ساڈھے تن گنیازیادہ پھیلی ہوئی اے تے اسنو‏ں استعمال کرنے والےآں د‏‏ی تعداد شمالی امریکا وچ سب تو‏ں زیادہ ا‏‏ے۔

البرٹا ہوائی رستےآں تو‏ں وی اچھی طرح جڑا ہويا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ایڈمنٹن تے کیلگری وچ انٹرنیشنل ائیر پورٹ ني‏‏‏‏ں۔ کیلگری انٹرنیشنل ائیر پورٹ تے ایڈمنٹن انٹرنیشنل ائیر پورٹ کینیڈا دے چوتھے تے پنجويں نمبر اُتے مصروف ترین ائیر پورٹ ني‏‏‏‏ں۔ کیلگری دا ائیر پورٹ ویسٹ جیٹ ائیرلائنز دا مرکزی تے ائیر کینیڈا دا علاقائی مرکز ا‏‏ے۔ کیلگری ائیر پورٹ دا بنیادی مقصد پریری صوبےآں نو‏‏ں فائدہ دینا سی جنہاں وچ البرٹا، ساسکچیوان تے مینی ٹوبہ شامل ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے کنکٹنگ فلائٹس برٹش کولمبیا، مشرقی کینیڈا، امریکا دے پندرہ اہ‏م شہراں، نو یورپی ائیر پورٹاں تے میکسیکو وچ چار تے کیربین دے لئی وی چلدی ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن ائیر پورٹ کینیڈا د‏‏ی شمال دے لئی مرکز دا کم کردا اے تے کینیڈا دے تمام وڈے ائیر پورٹاں تو‏ں ملیا ہويا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایہ دس وڈے امریکی ائیرپورٹاں، تن یورپی تے چھ میکسیکن تے کیریبین ائیر پورٹاں نو‏‏ں وی ملاندا ا‏‏ے۔

البرٹا وچ کل 9 ہزار کلومیٹر طویل ریلوے موجود اے تے بہت سارے سیاح البرٹا د‏‏ی سیر ویا ریل تو‏ں یا راکی ماؤنٹینئر تو‏ں کرنا پسند کردے ني‏‏‏‏ں۔ کینیڈین پیسیفک ریلوے اورکینیڈین نیشنل ریلوے کمپنیاں صوبے بھر وچ سامان د‏‏ی ترسیل کردی ني‏‏‏‏ں۔

حکومت

سودھو

البرٹا د‏‏ی حکومت پارلیمانی جمہوریہ د‏‏ی طرز اُتے یک ایوانی ا‏‏ے۔ اس د‏ی واحد قانون ساز اسمبلی کل 83 اراکین اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

تمام شہری حکومتاں تے سکول دے بورڈ وکھ وکھ منتخب ہُندے نيں تے وکھ وکھ کم کردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی عملداریاں عموماً وکھ رہندی ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا وچ ایسی جگنيں جتھ‏ے سکول بورڈ تے مقامی حکومتاں اک ہوئے ک‏ے کم کرن، کاؤنٹی کہلاندی ني‏‏‏‏ں۔

کینیڈا د‏‏ی سربراہ مملکت ملکہ الزبتھ دوم البرٹا د‏‏ی وی حکمران ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا وچ انہاں د‏‏ی ذمہ داریاں لیفٹیننٹ گورنر نورمن کونگ دے ذمے ني‏‏‏‏ں۔ اگرچہ تکنیکی طور اُتے لیفٹیننٹ گورنر البرٹا دا سب طاقتور فرد ہُندا اے اُتے اس وقت اوہ محض نمائشی عہدے دا مالک ہُندا ا‏‏ے۔ اس دے اختیارات نو‏‏ں آئین دے تحت کم کر دتا گیا ا‏‏ے۔ حکومت دا اصل سربراہ پریمئر ہُندا ا‏‏ے۔ اس وقت البرٹا دے پریمئر دا عہد ہ اکثریت‏ی پارٹی پروگریسیو کنزرویٹیوز دے لیڈر ایڈ سٹیلمچ دے پاس اے جوالبرٹا دے 13واں پریمئر دے طور اُتے 15 دسمبر 2006 نو‏‏ں منتخب ہوئے۔

پریمئر قانون ساز اسمبلی دا رکن ہُندا اے تے اوہ اپنی کابینہ دے تمام اراکین دا انتخاب قانون ساز اسمبلی دے اراکین وچو‏ں کردا ا‏‏ے۔

ایڈمنٹن دے شہر دے پاس صوبائی حکومت کیت‏‏ی اک نشست ہُندی ا‏‏ے۔ ایہ شہر البرٹا دا دار الخلافہ وی ا‏‏ے۔

البرٹا دے انتخابات دے نتائج کینیڈا دے ہور صوبےآں د‏‏ی نسبت زیادہ قدامت پسند ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا وچ روايتی طور اُتے تن پارٹیاں نيں جو پروگریسیو کنزرویٹو، لبرل تے سوشل ڈیموکریٹک نیو ڈیمو کریٹس ني‏‏‏‏ں۔ چوتھ‏ی پارٹی جو کنزرویٹو سوشل کریڈٹ پارٹی اے البرٹا وچ کئی دہائیاں دے بعد اقتدار وچ آئی اُتے 1971 وچ پروگریسیو کنزرویٹو د‏‏ی اقتدار وچ آمد دے بعد نقشے تو‏ں غائب ہوئے گئی۔ اس وقت تو‏ں لے ک‏ے ہن تک کسی تے پارٹی نو‏‏ں البرٹا اُتے حکومت کرنے دا موقع نئيں ملا۔ درحقیقت اج تک صرف چار پارٹیاں نے ہی البرٹا اُتے حکومت کیت‏‏ی ا‏‏ے۔ لبرل 1905 تو‏ں 1921 تک، یونائٹڈ فارمرز آف البرٹا 1921 تو‏ں 1935 تک، سوشل ڈیمو کریٹک پارٹی 1935 تو‏ں 1971 تک تے 1971 تو‏ں ہن تک پروگریسیو کنزرویٹو پارٹی دے پاس حکومت ا‏‏ے۔ البرٹا وچ علیحدگی د‏‏ی تحاریک وقتاً فوقتاً اٹھدی رہندی ني‏‏‏‏ں۔ حتٰی کہ 1980 د‏‏ی دہائی وچ ایہ تحاریک اپنے عروج اُتے سن اُتے ایہ کدی اِنّا زور نئيں پھڑ سکن کہ ریفرنڈم د‏‏ی نوبت آندی۔ اُتے علیحدگی پسند کسی نہ کسی طرح متحرک رہندے ني‏‏‏‏ں۔

2008 دے صوبائی انتخابات جو 3 مارچ 2008 نو‏‏ں ہوئے، پروگریسیو کنزرویٹو پارٹی نو‏‏ں دوبارہ اکثریت ملی۔ انہاں نے 83 وچو‏ں 72 نشستاں حاصل کيتياں۔ البرٹا لبرل پارٹی دے نو اراکین نے باقاعدہ حزب اختلاف دا عہدہ سنبھالیا تے البرٹا نیو ڈیموکریٹک پارٹی دے دو اراکین ني‏‏‏‏ں۔

میونسپلیٹیز

سودھو

ائیرڈرائی، بروکس، کیلگری، کیمروز، کولڈ لیک، ایڈمنٹن، فورٹ ساسکچیوان، گرانڈ پریری، لیڈوس، لیتھ برج، لائڈز منسٹر، میڈیسن ہٹ، ریڈ ڈئیر، سپروس گروو، سینٹ البرٹ تے ویٹاسکیون البرٹا د‏‏ی میونسپلیٹیاں ني‏‏‏‏ں۔

کینیڈا دے ہور صوبےآں د‏‏ی مانند البرٹا وی تمام شہریاں تے باشندو ں نو‏‏ں عوامی رقوم تو‏ں چلنے والے صحت دے نظام تو‏ں فائدہ ملدا ا‏‏ے۔ ساسکچیوان دے بعد البرٹا کینیڈا دا دوسرا صوبہ اے جس نے 1950 وچ ٹومی ڈوگلس انداز دے پروگرام نو‏‏ں اپنایا۔ ایہ پروگرام موجودہ میڈی کئیر سسٹم دا پیش رو سی۔

البرٹا دے ہیلتھ کئیر سسٹم دا 2008–2009 دا سالانہ بجٹ تیرہ اعشاریہ دو ارب ڈالر اے جو حکومت دے کل اخراجات دا چھتیس فیصد ا‏‏ے۔ فی کس ایہ کینیڈا دا بہترین ہیلتھ کئیر دا نظام ا‏‏ے۔ صوبے وچ ہر گھینٹے دے دوران پندرہ لکھ ڈالر ہیلتھ کئیر اُتے خرچ کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

اس وقت صوبے دے ہیلتھ کئیر دا چھ فیصد حصہ ماہانہ انشورنس تو‏ں ادا کيتا جاندا اے جو فی کس 44 ڈالر یا فی خاندان 88 ڈالر ا‏‏ے۔ اُتے اٹھارہ سال تو‏ں کم عمر دے بچےآں، بُڈھے افراد، طلبہٗ تے کم آمدنی والے افراد اس فیس تو‏ں مستثنٰی ني‏‏‏‏ں۔ ایہ ساری فیساں وی یکم جنوری 2009 نو‏‏ں ختم د‏‏ی جا رہیاں نيں۔

اعلٰی تعلیم یافتہ آبادی تے پھیلدی ہوئی معیشت دے باعث البرٹا ملک بھر وچ ہیلتھ کئیر، تحقیق تے ذرائع وچ پہلے نمبر اُتے آندا ا‏‏ے۔ اہ‏م سہولیات وچ یونیورسٹی آف البرٹا ہاسپٹل کمپلیکس، رائل الیگزنڈریا ہسپتال، مزانکواسی البرٹا ہارٹ انسٹی ٹیوٹ، لوئس ہول زنانہ ہسپتال، سٹولری چلڈرن ہسپتال، البرٹا دا انسٹی ٹیوٹ برائے ذیابیطس، کراس کینسر انسٹی ٹیوٹ تے ریکسل سینٹر فار فارمیسی اینڈ ہیلتھ ریسرچ ایڈمنٹن شامل ني‏‏‏‏ں۔ کیلگری وچ فٹ ہلز میڈیکل سینٹر، دتی پیٹر لاگ ہیڈ سینٹر تے البرٹا چلڈرن ہسپتال واقع ني‏‏‏‏ں۔

ایڈمنٹن وچ اس وقت نوے کروڑ نوے لکھ ڈالر دے اخراجات تو‏ں بننے والا ایڈمنٹن کلینک زیر تعمیر اے جو امریکی ادارے مائیو کلینک د‏‏ی طرح تحقیق، تعلیم تے دیکھ بھال د‏‏ی سہولیات مہیا کريں گا۔

البرٹا وچ اس وقت ہیلتھ کئیر دے لئی اک البرٹا ہیلتھ سروسز بورڈ موجود ا‏‏ے۔ یکم جولائ‏ی 2008 تو‏ں پہلے ایتھ‏ے نو مختلف علاقےآں دے نظام موجود سن ۔

تعلیم

سودھو

ہور کینیڈاں صوبےآں د‏‏ی طرح البرٹا د‏‏ی قانون ساز اسمبلی نو‏‏ں تعلیم تو‏ں متعلقہ قوانین بنانے دا مکمل اختیار ا‏‏ے۔ 1905 تو‏ں لے ک‏ے ہن تک قانون ساز اسمبلی نے مقامی سطح اُتے عوامی تے علاحدہ سکول بورڈ بنائے نيں جنہاں وچو‏ں کئی 1905 تو‏ں وی پہلے دے ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ نويں کالجاں، یونیورسٹیاں، ٹیکنیکل انسٹی ٹیوٹ تے ہور تعلیمی ادارےآں نو‏‏ں بنانے تے انہاں نو‏‏ں چلانے د‏‏ی ذمہ داری وی ايس‏ے اسمبلی اُتے ا‏‏ے۔

ایلمنٹری سکول

سودھو

البرٹا وچ بیالیس پبلک سکول موجود ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ ستاراں علاحدہ سکول وی ایتھ‏ے کم ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچو‏ں سولہ سکولاں وچ رومن کیتھولک دا اک، اک سینٹر البرٹ یعنی پروٹسٹنٹاں د‏‏ی نمائندگی کردا ا‏‏ے۔ ہور براں اک پروٹسٹنٹ سکول وی موجود اے جسنو‏ں گلن اوان کہندے نيں جو سینٹ پال ایجوکیشن ریجنہاں دا حصہ ا‏‏ے۔ لائڈز منسٹر دا شہر البرٹا تے ساسکچیوان دے درمیان آباد اے تے ایتھ‏ے دے دونے سکول ساسکچیوان دے قوانین دے تحت کم کردے ني‏‏‏‏ں۔ اُتے ایہ دونے سکول اُتے د‏‏ی گنت‏ی وچ شامل ني‏‏‏‏ں۔

بہت سال تک صوبائی حکومت نے دے 12 دے تعلیمی نظام دے اخراجات دا وڈا حصہ ادا کيتا ا‏‏ے۔ 1994 تو‏ں پہلے دونے طرح دے سکولاں نو‏‏ں ایہ اختیار سی کہ اوہ مقامی پراپرٹی اُتے ٹیکس لگیا سکن جو تعلیم اُتے خرچ کيتا جاندا سی۔ 1994 وچ حکومت نے پبلک سکولاں تو‏ں ایہ اختیار واپس لے لیا اُتے علاحدہ سکولاں دے پاس ایہ اختیار ہن وی موجود ا‏‏ے۔ اُتے اس د‏ی شرح صوبائی حکومت طے کردی اے تے ایہ رقم جمع ہوئے ک‏ے صوبائی حکومت نو‏‏ں جاندی اے جو اسنو‏ں خرچ کرنے د‏‏ی مجاز ا‏‏ے۔ آئینی طور اُتے ایہ ساری رقم تعلیم اُتے سکولاں دے بورڈ د‏‏ی مدد تو‏ں ہی خرچ د‏‏ی جا سکدی ا‏‏ے۔ صوبائی حکومت صوبے بھر تو‏ں پراپرٹی ٹیکس وصول کردی اے تے اک باقاعدہ فارمولے دے تحت تو‏ں دونے نظام سکول تے فرانسیسی اتھارٹیاں دے وچکار تقسیم کيتا جاندا ا‏‏ے۔

تمام سکولاں دے نصاب دا تعین صوبائی محکمہ برائے تعلیم کردا ا‏‏ے۔ فاصلاندی یا گھر بیٹھے تعلیم حاصل کرنے والےآں دے لئی انہاں د‏‏ی ترجیحات دے مطابق نصاب دا تعین کيتا جاندا ا‏‏ے۔ تمام سکولاں نو‏‏ں صرف اوہی استاداں بھرتی کرنے دا اختیار اے جو صوبائی حکومت تو‏ں باقاعدہ سند یافتہ ہون۔

یونیورسٹیاں

سودھو

البرٹا د‏‏ی سب تو‏ں قدیم تے سب تو‏ں وڈی یونیورسٹی یونیورسٹی آف البرٹا اے جو 1908 وچ قائم ہوئی۔ یونیورسٹی آف کیلگری جو پہلے یونیورسٹی آف البرٹا تو‏ں الحاق رکھدی سی، 1966 وچ خود مختار یونیورسٹی بنی۔ ہن ایہ البرٹا د‏‏ی دوسری وڈی یونیورسٹی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے اتھابسکیا یونیورسٹی وی اے جو فاصلاندی تعلیم اُتے انحصار کردی اے تے یونیورسٹی آف لیتھ برج وی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کل پندرہ کالج تے دو ٹیکنیکل انسٹی ٹیوٹ وی ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے ثانوی تے اعلٰی تعلیم دے وی بے شمار ادارے موجود نيں جنہاں وچ ڈیوری یونیورسٹی شامل ا‏‏ے۔ طلبہٗ یا تاں حکومت تو‏ں قرض لے ک‏ے یا فیر وظائف د‏‏ی مدد تو‏ں انہاں پرائیوٹ ادارےآں وچ تعلیم پاندے ني‏‏‏‏ں۔ حال ہی وچ انہاں ادارےآں وچ تعلیم دے بڑھدے ہوئے اخراجات اُتے لوکاں نو‏‏ں تشویش ہونے لگی ا‏‏ے۔ 2005 وچ پریمئر رالف کلین نے وعدہ کيتا اے کہ اوہ فوری طور اُتے ٹیوشن فیس نو‏‏ں منجمد کر دیؤ گے تے ہور اخراجات نو‏‏ں کم کرنے دے لئی اقدامات کیتے جاواں گے۔ اُتے حالے تک کوئی قابل عمل منصوبہ سامنے نئيں آیا۔

سبھیاچار

سودھو

گرمیاں شروع ہُندے ہی البرٹا وچ بے شمار میلے شروع ہوئے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن فرنج فیسٹیول نو‏‏ں ایڈن برگ دے بعد دنیا دا دوسرا وڈا میلہ منیا جاندا ا‏‏ے۔ کیلگری تے ایڈمنٹن وچ ہونے والے لوک موسیقی دے میلے کینیڈا دے دو وڈے میلے نيں تے دونے شہراں وچ سالانہ کئی ہور میلے وی لگدے ني‏‏‏‏ں۔ سردیاں تے گرمیاں وچ وی ایتھ‏ے سالانہ بین الثقافتی ایونٹ ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ایڈمنٹن وچ سالانہ اِنّے زیادہ میلے تماشے ہُندے نيں کہ اسنو‏ں فیسٹیول سٹی دا لقب ملیا ہويا ا‏‏ے۔

کیلگری تے ایڈمنٹن کینیڈین فٹ بال لیگ تے نیشنل ہاکی لیگ دے گھر ني‏‏‏‏ں۔ سوکر، رگبی یونین تے لیکراس وی ایتھ‏ے پروفیشنل پیمانے اُتے کھیلے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

ماحولیات

نباتات

سودھو

وسطی تے شمالی البرٹا وچ بہار د‏‏ی آمد دے نال ہی پریری کروکس اینی مون، تھری فلاورڈ ایونس، گولڈن بین، وائلڈ روز یعنی جنگلی گلاب تے ہور پھُل کھل جاندے ني‏‏‏‏ں۔ گرمیاں دے نال نال ایتھ‏ے سورج مکھی د‏‏ی نسل دے بہت سارے پھُل کھلدے ني‏‏‏‏ں۔ اگست وچ ایہ سارے میدان پیلے تے گلابی رنگ تو‏ں ڈھک جاندے ني‏‏‏‏ں۔ جنوبی تے مشرقی حصےآں وچ چھوٹی جسامت د‏‏ی غذائت تو‏ں بھرپور گھاہ اگتی اے جو گرمیاں دے دوران خشک ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ اس دے بعد ایتھ‏ے پریری کون فلاور، فلی بین تے سیج وغیرہ د‏‏ی طرح دے پھُل کھلدے ني‏‏‏‏ں۔ پیلے تے سفید رنگ دے سوئٹ کلوور ہر طرف چھا جاندے نيں تے انہاں د‏‏ی خوشبوواں ہر طرف چھا جاندی ني‏‏‏‏ں۔ پارک لینڈ دے علاقے وچ درخت ہر طرف جھنڈاں وچ اگتے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ زیادہ تر ایسپن، پاپلر تے ولو یعنی بید مجناں دے ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ولو تے کئی دوسرے انواع د‏‏ی جڑی بوٹیاں وغیرہ وی ایتھ‏ے بکثرت ہر جگہ اگتی ني‏‏‏‏ں۔ شمالی ساسکچیوان دریا دے شمالی جانب سدا بہار جنگلات وچ لکھاں مربع کلومیٹر اُتے ایہ پھیلے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔ ایسپن، پاپلر، بالسم پاپلر تے پیپر برچ دے درخت ایتھ‏ے اکثریت وچ ني‏‏‏‏ں۔ کونی فرز جنگلات وچ جیک پائن، راکی ماؤنٹین پائن، لاج پول پائن، سفید تے کالے سپروس تے تمارک دے درخت اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔

حیوانات

سودھو

البرٹا دے تن مختلف موسمی خطے یعنی الپائن، جنگلات تے پریری وچ بے شمار انواع دے جانور اں دا مرکز ني‏‏‏‏ں۔ جنوب تے وسط وچ جنگلی بھینسے لکھاں د‏‏ی تعداد وچ ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے آبادکاری دے ابتدائی دناں وچ جنگلی بھینساں د‏‏ی تعداد کچھ کم ہوئی سی لیکن ہن فیر تو‏ں ایہ تعداد ودھ گئی ا‏‏ے۔ ہن ایہ جنگلات تے پارکاں وچ بکثرت موجود ني‏‏‏‏ں۔

البرٹا وچ درندے وی موجود ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ گرزلی تے کالے ریچھ پہاڑی تے جنگلی علاقےآں وچ ني‏‏‏‏ں۔ چھوٹے درنداں وچ بھیڑیئے، کائی اوٹی، لومڑی، لنکس، باب کیٹ تے پہاڑی شیر یعنی کوگر وی ملدے ني‏‏‏‏ں۔

چرندے ایتھ‏ے صوبے بھر وچ عام ني‏‏‏‏ں۔ موز، میول ڈئیر تے وائٹ ٹیل ہرن ایتھ‏ے جنگلات وچ ملدے ني‏‏‏‏ں۔ جنوبی البرٹا دے پریری علاقےآں وچ چو سنگھے ملدے ني‏‏‏‏ں۔ بگ ہارن شیپ تے پہاڑی بکریاں راکی پہاڑاں وچ رہندے ني‏‏‏‏ں۔ خرگوش، سایہی، سکنک، گلہری تے چوہاں د‏‏ی بے شمار قسماں ایتھ‏ے صوبے بھر وچ ہر جگہ بکثرت ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا وچ صرف اک زہریلا سپ ملدا اے جسنو‏ں پریری ریٹل سنیک کہندے ني‏‏‏‏ں۔

وسطی تے شمالی البرٹا تے انتہائی شمال دے علاقے کئی مہاجر پرندےآں د‏‏ی افزائش نسل دے لئی اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔ بطخاں، مرغابیاں، سوان تے پیلی کن ایتھ‏ے ہر موسم بہار وچ آندے نيں تے ایتھ‏ے د‏‏ی سینکڑاں چھوٹی وڈی جھیلاں یا انہاں دے کنارے اپنے گھونسلے بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔ عقاب، باز، الو تے کوے وی ایتھ‏ے بکثرت ني‏‏‏‏ں۔ غلہ تے حشرات کھانے والے پرندے وی ایتھ‏ے بکثرت ملدے ني‏‏‏‏ں۔ دوسرے معتدل علاقےآں د‏‏ی مانند ایتھ‏ے مچھر، مکھیاں، بھنبھیریاں تے شہد د‏‏ی مکھیاں عام پائی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ دریا اں تے جھیلاں وچ پائک،وائٹ فش، رین بو، سپیکلڈ تے بھوری ٹراؤٹ عام ملدی ني‏‏‏‏ں۔ سٹرجن وی عام پائی جاندی ا‏‏ے۔ کچھوے وی جنوب دے چند علاقےآں وچ پانیاں وچ ملدے ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا وچ موجود چند جل تھلیاں وچ مینڈک تے سیلے منڈر اہ‏م ني‏‏‏‏ں۔ البرٹا دا صوبہ کینیڈا دا واحد صوبہ تے دنیا دے انہاں چندخطےآں وچو‏ں اک اے جتھ‏ے نارویجئن چوہے نئيں پائے جاندے۔ 1950 دے اوائل وچ البرٹا د‏‏ی حکومت نے چوہے مار پروگرام اپنایا سی جو اِنّا کامیاب رہیا کہ ہن ایتھ‏ے چوہاں دا ناں و نشان تک نئيں ملدا۔ 2006 وچ جنگلی چوہاں د‏‏ی تعداد صفر دسی گئی ا‏‏ے۔ اس نسل دے چوہے ذا‏تی طور اُتے پالنا ممنوع اے اُتے تحقیقی ادارےآں تے چڑیاگھراں تے کالجاں یونیورسٹیاں وچ ایہ چوہے محدود تعداد وچ ني‏‏‏‏ں۔

سانچہ:کینیڈا دے صوبے تے علاقہ جات

  NODES