بھارت سرکار

کم جاری

بھارت دا نشان جاں پرتیک

حکومت ہند (انگریزی: Government of India) بھارت دیاں 29 ریاستاں تے 7 مرکزی زیرِ اقتدار علاقےآں دے وفاق اتے مشتمل حکومت جو بھارتی آئین دے مطابق قائم شدہ حکمراں ادارہ ہے۔ اسنوں سرکاری طور پر وفاقی حکومت (Union Government)، حاں مرکزی حکومت (Central Government) وی کہیا جاندا ہے۔ اس دا راجگڑھ نویں دلی ہے۔

حکومت

بھارتی آئین دی تمہید وچ بھارت نوں خود مختار، اشتراکی، مذہبی طور اتے غیر جانبدارانہ تے جمہوری ملک قرار دتا گیا ہے۔

بھارت سرکار، جس نوں آدھکارت طور تے سموہ سرکار اتے عامَ طور تے کیندری سرکار دے نام نال جانیا جاندا ہے، 28 راجاں اتے ستّ کیندر شاست پردیشاں دی سموہ اکائی جو سنیوکت طور تے بھارتی گنراج کہاندی ہے، دی نئنترک پرادھکاری ہے۔ بھارتی سنویدھان دنارا ستھاپت بھارت سرکار نویں دلی، دلی ولوں کارج کردی ہے۔ بھارت دے ناگرکاں ولوں سبندھت بنیادی دیوانی اتے فوجداری قنون جویں ناگرک پرکریا سنہتا، بھارتی ڈنّ سنہتا، دوش پرکریا سنہتا، آدی مکھ طور تے سنسد دوارا بنایا جاندا ہے۔ سنگھ اتے ہریک راج سرکار تنّ انگاں ودھانپالکا، کارجپالیکا اتے نیانپالکا دے انترگت کم کردی ہے۔ سموہ اتے راج سرکاراں اتے لاگوُ قانونی پرنالی مکھ طور تے انگریزی سانجھا اتے ودھانک قانون تے آدھارت ہے۔ بھارت کجھ اپواداں دے نال انترراشٹری عدالت دے نیاں ادھکارتا نوں سویکار کردا ہے مقامی پدھر اتے پنچائتی راج پرنالی دوارا شاسن دا وکیندریکرن کیتا گیا ہے۔ بھارت دا سنویدھان بھارت نوں اک ساروبھومک، سماج وادی لوک-راج دی اپادھ دندا ہے۔ بھارت اک لوکنترک لوک-راج ہے، جہڑا دو سدنی سنسد ویسٹمنسٹر شیلی دے سنسدی پرنالی دوارا سنچالت ہے۔ اس دے شاسن وچّ تنّ مکھ انگ ہن: ودھانپالکا، کارجپالیکا اتے نیانپالکا۔

سنویدھانک وشیشتا

سوندھان دے پرستاونا دے انوسار بھارت اک سمپربھتاسمپنّ، سماج وادی، دھرمنرپکھّ، لوکنترک، لوک-راج ہے .

سمپربھتا

سمپربھتا شبد دا متلبّ ہے سرووچّ جاں آزاد . بھارت کسے وی ودیشی اتے آنترک شکتی دے قابو ولوں پورنتیا آزاد سمپربھتاسمپنّ راشٹر ہے . ایہہ سدھے لوکاں دوارا چنے گئے اک آزاد سرکار دوارا شاست ہے اتے ایہی سرکار قنون بناکے لوکاں اتے شاسن کردی ہے .

سماج وادی

سماج وادی شبد سنویدھان دے 1976 وچّ ہوئے 42ویں سنشودھن ادھنیم دوارا پرستاونا وچّ جوڑیا گیا . ایہہ اپنے سارے ناگرکاں لئی ساماجک اتے آرتھک سمانتا سنسچت کردا ہے . جاتی، رنگ، نسل، لنگ، دھرم جاں بھاشا دے آدھار اتے کوئی بھیدبھاو کیتے بناں ساریاں نوں برابر دا درجہ اتے موقعے دندا ہے . سرکار کیول کجھ لوکاں دے ہتھاں وچّ پیسہ جماں ہون ولوں روکیگی اتے سارے ناگرکاں نوں اک اچھا جیون پدھر پردان کرن دی کوشش کریگی . بھارت نے اک مشرت آرتھک ماڈل نوں اپنایا ہے . سرکار نے سماج واد دے لکش نوں پراپت کرن لئی کئی قنوناں جویں اسپرشئتا انمولن، جمینداری ادھنیم، سامان تنخواہ ادھنیم اتے بال محنت مناہی ادھنیم آدی بنایا ہے .

دھرمنرپکھّ

دھرمنرپکھّ شبد سنویدھان دے 1976 وچّ ہوئے 42ویں سنشودھن ادھنیم دوارا پرستاونا وچّ جوڑیا گیا . ایہہ سارے دھرماں دی سمانتا اتے دھارمک صحن شیلتا سنشچیت کردا ہے . بھارت دا کوئی آدھکارک دھرم نہیں ہے . ایہہ نہ تاں کسے دھرم نوں ہلا شیریل دندا ہے، نہ ہی کسے ولوں بھیدبھاو کردا ہے . ایہہ سارے دھرماں دا سنمان کردا ہے اتے اک سامان سبھاء کردا ہے . ہر ویکتی نوں اپنے پسند دے کسے وی دھرم دا اپاسنا، پالن اتے پچار دا ادھیکار ہے . سارے ناگرکاں، چاہے اوہناں دی دھارمک مانتا کجھ وی ہو قنون دی نظر وچّ برابر ہندے ہن . سرکاری جاں سرکاری انودان پراپت سکولاں وچّ کوئی دھارمک ہدایت لاگوُ نہیں ہندا .

لوکنترک

بھارت اک آزاد دیش ہے، کسے وی جگہ ولوں ووٹ دین دی آزادی، سنسد وچّ انسوچیت ساماجک سموہاں اتے انسوچیت جنجاتیاں نوں وشیش سیٹاں راکھویناں کیتیاں گئی ہے . مقامی نکائے چون وچّ تیویں امیدواراں لئی اک نشچت انپات وچّ سیٹاں راکھویناں دی جاندی ہے . سارے چناواں وچّ عورتاں لئی اک تہائی سیٹاں راکھویناں کرن دا اک ودھییک لمبت ہے . ہانلاکِ اس دی کریاننوئن کویں ہووےگا، ایہہ نشچت نہیں ہن . بھارت دا چون کمیشن آزاد اتے نرپکھّ چناواں لئی ذمہ دار ہے .

لوک-راج

راجشاہی، جس وچّ راج دے پرمکھ ونشانگت آدھار اتے اک جیون بھر جاں پدتیاگ کرن تکّ لئی نیوکت کیتا جاندا ہے، دے وپرت اک گنتانترک راشٹر دے پرمکھ اک نشچت معیاد لئی پرتکھ جاں پروکش روپ ولوں جنتا دوارا چنیا ہویا ہندے ہے . بھارت دے راشٹرپتی پنج سال دی معیاد لئی اک چناوی کالج دوارا چنے جاندے ہن .

پرمکھ

راشٹرپتی، جو کہ راشٹر دا پرمکھ ہے، دی ادھکانشت: رسمی بھومکا ہے۔ اس دے کماں وچّ سنویدھان دا ابھوئکتیکرن، پرستاوت قنوناں (ودھییک) اتے اپنی سہمتی دینا، اتے ادھیادیش جاری کرنا۔ اوہ بھارتی سیناواں دا مکھ سیناپتی وی ہے۔ راشٹرپتی اتے اپراشٹرپتی نوں اک اپرتئکش متدان ڈھنگ دوارا 5 سالاں لئی چنیا جاندا ہے۔ پردھانمنتری سرکار دا پرمکھ ہے اتے کاریاپالکا دی ساری شکتییاں اسیدے کول ہندیاں ہے۔ اس دا چون راجنیتک پارٹیاں جاں گٹھبندھن دے دوارے پرتکھ ڈھنگ ولوں سنسد وچّ بہومت پراپت کرن اتے ہندا ہے۔ بہومت بنے رہن دی حالت وچّ اس دا کارجکال 5 سالاں دا ہندا ہے۔ سنویدھان وچّ کسے اپ - پردھانمنتری دا پراودھان نہیں ہے اتے سماں - سماں اتے اسوچّ پھیربدل ہندا رہا ہے۔

وئوستھاپکا

وئوستھاپکا سنسد نوں کہندے ہن جسدے دو آرام ہن - اچسدن راج سبھا، اتے ننسدن لوکسبھا۔ راج سبھا وچّ 245 میمبر ہندے ہن جدوں کہ لوکسبھا وچّ 552۔. راج سبھے دے میبراں دا چون، اپرتئکش ڈھنگ ولوں 6 سالاں لئی ہندا ہے، جدوں کہ لوکسبھا دے میبراں دا چون پرتکھ ڈھنگ ولوں، 5 سالاں دی معیاد دے لئی۔ 18 سال ولوں زیادہ عمر دے سارے بھارتی ناگرک متدان کر لوکسبھا دے میبراں دا چون کر سکدے ہاں۔

کاریاپالکا

کاریاپالکا دے تنّ انگ ہن - راشٹرپتی، اپراشٹرپتی اتے منتریمنڈل۔ منتریمنڈل دا پرمکھ پردھانمنتری ہندا ہے۔ منتریمنڈل دے پرتئیک منتری نوں سنسد دا میمبر ہونا لازمی ہے۔ کاریاپالکا، وئوستھاپکا ولوں ہیٹھاں ہندا ہے۔

عدالت

بھارت دی آزاد عدالت دا سکھر سرووچّ عدالت ہے، جسدا پرمکھ پردھان ججّ ہندا ہے۔ سرووچّ عدالت نوں اپنے نویں ماملیاں اتے اچّ نیالیاں دے وواداں، دونھوں نوں دیکھن دا ادھیکار ہے۔ بھارت وچّ 21 اچّ عدالت ہن، جہناں دے ادھیکار اتے ذمہ واری سرووچّ عدالت دی آشا سیمت ہن۔ عدالت اتے وئوستھاپکا دے آپس وچّ متبھید جاں وواد دا صلح راشٹرپتی کردا ہے۔

سنگھ اتے راج

بھارت دی شاسن ووستھا کیندری اتے راجیئے دونھوں سدھانتو دا مشرن ہے۔ لوکسبھا، راج سبھا سرووچّ عدالت دی سرووچتا، سنگھ لوک سیوا کمیشن اتادِ اسنوں اک سموہ ڈھانچے دا روپ دندے ہن تاں راجاں دے منتریمنڈل، مقامی نکاؤں دی سوائتا اتادِ جویں تتّ اسنوں راجاں ولوں بنی شاسن ووستھا دے ولّ لے جاندے ہن۔ ہر اک راج دا اک راجپال ہندا ہے جو راشٹرپتی دوارا 5 سالاں لئی نیوکت کیتے جاندے ہن۔