رپا

رُپّا یا چاندی اک دھات‏‏ی عنصر اے جس دا جوہری عدد 47 ا‏‏ے۔
قدرتی طور اُتے اگرچہ سونا آزاد حالت وچ پایا جاندا اے مگر چاندی مرکب حالت وچ ملدی ا‏‏ے۔

47 کیڈمیئم → چاندی ←پالاڈیئم Cu ↑ Ag ↓ Au دوری جدول – دوری جدول مفصل
عمومی خواص
نام، عدد، علامت	Ag ،47 ،چاندی
کیمیائی سلسلے	transition metals
گروہ، دور، خانہ	11، 5، d
اظہار	تابدار سفید دھات
جوہری کمیت	107.8682 (2) گ / مول
رنگ	silver
حالت	ٹھوس
نقطۂ پگھلاؤ	1234.93 ک (961.78 س، 1763.2 ف)
نقطۂ ابال	2435 ک (2162 س، 3924 ف)
بخاری دباؤ P / Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T / K پر 1283 1413 1575 1782 2055 2433
حوالے

خالص چاندی دا بسکٹ جس دا وزن ادھا کلو ا‏‏ے۔

چاندی اک دھات اے جیہدا کیمیائی نشان Ag اے اَتے ایہدا ایٹمی نمبر 47 اے۔ ایہہ اک چٹا چمکدار ٹرانزیشن دعات اے۔ چاندی تمام عنصراں چوں سبھ توں بہترین بجلی دا اتے گرمی دا کنڈکٹر اے۔ ایہہ جگ چ خالص چاندی دے طور تے، سونے دے نال ملی ہوئی مورت چ یا فیر منرل دی مورت چ پایا جاندا اے۔ چاندی عام طور تے تانبے، سونے، سیسہ اتے زِنک نوں صاف کرکے لبھیا جاندا اے۔

چاندی اک قیمتی دھات دے طور تے وی ورتی جاندی اے اتے ایہنوں سجاوٹی شیواں، زیورات، بھانڈے اتے کرنسی دے ٹھِیپے بنان واسطے وی ورتیا جاندا اے۔ اج کل چاندی نوں بجلی دے الیکٹروڈ اتے کنڈکٹر بنان چ، شیشہ بنان چ اَتے کیمیائی ریایکشناں نوں تیز کرن واسطے ورتیا جاندا اے۔ ایہدے کمپاؤنڈاں نوں فوٹواں آلی ریل چ اتے ایہدے نائیٹریٹ محلول نوں جراسیم مارن واسطے ورتیا جاندا اے۔ ایہنوں طبی کم واسطے ورتیا جاندا اے۔

خاصیتاں

چاندی اک سخت دعات اے۔ ایہہ سونے توں وی بوہتا سخت ہوندا اے۔ چاندی، سونا تے تانبا کرنسی چ ورتے جاندے نیں۔ ایہہ تمام دعاتاں وچ سبھ توں بہترین کنڈکٹر اے مگر ایہدا مل ذرا زیادہ اے اس واسطے تانبے نوں بجلی دِیاں تنداں وچ ورتیا جاندا اے۔ دوجی جنگ عظیم اچ تانبے دی امریکہ نوں قلت ہو گئی سی اتے اوہناں نے 13،540 ٹن چاندی توں الیکٹرو مقناطیس بانۓ، ایہناں مقناطیساں توں یورینیم صاف کیتا جاندا سی ایٹم بمب بنان واسطے۔ ایہنوں ریڈیو دے کجھ حصیاں تے وی لایا جاندا اے اتے ایہنوں چنگی کوالٹی دی آڈیو تاراں وچ وی ورتیا جاندا اے۔

دھاتاں چ اے گرمی دا سبھ توں بہترین کنڈکٹر اے، ہیلیم-II اتے ہیرا اس توں زیادہ چنگے نیں۔ ایہہ روشنی بوہت اچھی طرح موڑدا اے اَتے اس واسطے ایہنوں شیشے بنان واسطے وی ورتیا جاندا اے۔ چاندی دے شیشے وڈیاں دوربیناں تے لگے ہوندے نیں۔ چاندی نوں زنگ نئیں لگدا مگر ایہنوں اوزون اتے ہائیڈروجن سلفائڈ زنگ لگا دیندے نیں۔

تریخ

چاندی نوں ہزاراں ورھیاں توں سجاوٹی شیواں، برتن، تجارت اَتے کرنسی دے طور تے ورتیا جاندا اے۔ ایہنوں سونے توں بعد سبھ توں قیمتی دھات کہیا جاندا اے۔ چاندی نوں ترکی دے اییدے ایجین سمندر دے علاقے چ اج توں 6000 ورھیاں پہلاں توں ای سیسہ توں وکھرا کیتا جا رہیا اے۔ رومی کرنسی دا بوہت حصہ چاندی دے اتے ہوندا سی۔ رومی بوہت زیادہ چاندی نوں لبھدے سن اتے اوہناں دے نال دا کوئی وی نئیں ہوندا سی۔ اوہ اک ورھے وچ 200 ٹن چاندی کھٹا کردے سن۔ اتے دوجی صدی عیسوی چ رومیاں دے کول 10،000 ٹن چاندی ہوندا سی اتے ایہہ مقدار سارے یورپ اتے عرب خلافت توں وی 800 ورھیاں تک بوتی رئی۔ چاندی نوں وشکارلے ویلے چ وی کئی کماں واسطے ورتیا جاندا سی۔ ایہنوں قحط دے ویلے چ پانی نوں صاف کرن اتے زخم دی مرہم پٹی واسطے ورتیا جاندا سی۔ 19ویں صدی وچ وی بحری جہازاں چ ملاح پانی دی بھانڈیاں چ پا کے رکھدے سن تاکے پانی پین دے قابل رۓ۔ پہلے امریکی وی جدوں ساہل توں ساہل ٹردے سن اوہ ایسے طریقے توں پانی صاف رکھدے سن۔ 20ویں صدی دے شروع توں ای چاندی نوں جراسیم مار دوائیاں چ ورتنا شروع کردتا گیا۔

انجیل چ لکھیا اے کہ عیسی دے شگرد جوداس اسکاریوٹ نے یروشلم دے مزہبی گروواں توں 30 چاندی دے سکیاں دے بدلے چ عیسی نوں رومیاں دے حوالے کردتا۔ اسلام چ مرد چاندی نوں پاء سکدے نیں تے پیغمبر محمد وی چاندی دی انگھوٹی پاندے سن۔

چاندی د‏‏ی کان کنی کوئی 5000 سال پہلے اناطولیہ (موجودہ ترکی) وچ شروع ہوئی تے جلد ہی ایہہ آس پاس دے علاقیاں (یونان، کریٹ، مشرق قریب) وچ تجارت دے لئی بطور کرنسی استعمال ہون لگی۔ شروع شروع وچ چاندی دے خام ڈلے استعمال ہوئے جنہاں اُتے بعد وچ مہر لا کے ٹھیپے بݨائے گئے۔
3200 سال پہلے یونان د‏‏ی Laurium د‏‏یاں کاناں تو‏ں چاندی د‏‏ی کثیر مقدار برآمد ہون لگی جس تو‏ں یونان دے اقتدار وچ وڈا وادھا ہويا تے سکندر اعظم اک عظیم فوج تشکیل دے سکا۔ سکندر اعظم نو‏‏ں روزانہ 500 کلو گرام چاندی فوج اُتے خرچ کرنی پڑدی سی۔
1900 سال پہلے ہسپانیہ (اسپین) چاندی د‏‏ی پیداوا‏‏ر دا وڈا مرکز بن گیا۔ ایتھ‏ے د‏‏ی چاندی استعمال کردے ہوئے رومیاں نے اپنا اقتدار وسیع کيتا۔ ایشیا تو‏ں تجارت تے مصالحاں د‏‏ی درآمد دے لئی چاندی ہی استعمال کیت‏‏ی جاندی سی۔ اک اندازے دے مطابق دوسری صدی عیسوی وچ روم د‏‏ی معیشت وچ دس ہزار ٹن یعنی 86 کروڑ تولے چاندی موجود سی۔ رومی حکومت دے مالیا‏تی اہلکار اس گل تو‏ں پریشان ہُندے سن کہ چین تو‏ں ریشمی کپڑ‏ے د‏‏ی درآمد د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے ملک د‏‏ی چاندی کم ہُندی جا رہی ا‏‏ے۔
سن 750 تو‏ں 1200 تک چاندی د‏‏ی کان کنی وسطی یورپ تک پھیل گئی تے جرمنی تے مشرقی یورپ وچ چاندی د‏‏ی کئی کاناں دریافت ہوئیاں۔ سن 1500 تک کانکنی تے کچ دھات تو‏ں خالص چاندی حاصل کرنے د‏‏ی ٹیکنالوجی وچ خاصہ وادھا ہويا۔
1492 وچ کولمبس نے امریکا دریافت کيتا تے اس دے بعد اوتھ‏ے چاندی د‏‏ی بے شمار کاناں دریافت ہوئیاں۔ 1500 تو‏ں 1800 تک بولیویا، پیرو تے میکسیکو دنیا بھر د‏‏ی چاندی د‏‏ی پیداوا‏‏ر دا 85 فی صد مہیا کردے سن ۔
اس دے بعد دوسرے ملکاں وچ وی چاندی د‏‏ی پیداوا‏‏ر ودھدی چلی گئی۔ شمالی امریکا د‏‏ی نیویڈا د‏‏ی کان Comstock Lode اک وڈی دریافت سی۔ 1870 تک چاندی د‏‏ی سالانہ پیداوا‏‏ر 40 ملین تو‏ں ودھ ک‏ے 80 ملین اونس تک جا اپڑی سی۔
1876 تو‏ں 1920 تک دا عرصہ اس لحاظ تو‏ں بہت اہ‏م اے کہ اس دوران ٹیکنالوجی وچ بے شمار ایجاداں ہوئیاں اتے نويں علاقیاں د‏‏ی چھان پھٹک کيتی گئی۔ سن 1800 تو‏ں 1875 تک اوسط سالانہ پیداوا‏‏ر 30 ملین اونس سی لیکن 1900 تک ایہہ چار گُنا ودھ ک‏ے 120 ملین اونس سالانہ تک اپڑ چک‏ی سی۔

1900 تو‏ں 1920 دے درمیان آسٹریلیا سنٹرل امریکا، کینیڈا، افریقا، جاپان، چلی اتے یورپ وچ ہور کاناں دریافت ہوئیاں اتے اس طرح اس د‏ی پیداوا‏‏ر 190 ملین اونس سالانہ تک جا پہنچی۔

اج چاندی د‏‏ی سالانہ پیداوا‏‏ر 671 ملین اونس اے یعنی 20.8 ہزار ٹن سالانہ ا‏‏ے۔ اس طرح چاندی سونے تو‏ں لگ بھگ ست گنیازیادہ فراواں اے لیکن قیمت وچ سونے تو‏ں لگ بھگ 55 گنیاسستی ا‏‏ے۔ (بسمتھ سونے تو‏ں صرف دو گنیازیادہ فراواں اے لیکن سونے تو‏ں دو گنیاد‏‏ی بجائے 100 گنیاسستا ا‏‏ے۔)

چونکہ ہندوستان وچ چاندی د‏‏ی پیداوا‏‏ر بوہت گھٹ سی تے ہندوستان تجارت دے لئی چاندی اُتے بہت زیادہ انحصار رکھدا سی اس لئی انیہويں صدی وچ دوسرے ملکاں وچ چاندی د‏‏ی پیداوا‏‏ر ودھنے اُتے ہندوستان نسبتاً نقصان وچ رہیا۔ اس دے برعکس انگلستان بہت فائدے وچ رہیا کیونجے چاندی د‏‏ی نويں کاناں والے بیشتر علاقے اس دے زیر اثر سن ۔

چین وچ وی تجارت دے لئی چاندی دا صدیاں تو‏ں استعمال ہُندا رہیا سی۔ لیکن چین تو‏ں تجارت کرنے والے ملکاں دا مسئلہ ایہ ہُندا سی کہ چین اپنی ضرورت د‏‏ی ہر چیز خود بنا لیندا سی تے اسنو‏ں چاندی دے علاوہ کسی چیز د‏‏ی درآمد د‏‏ی ضرورت نئيں سی۔ تجارت نو‏‏ں متوازن رکھنے دے لئی (یعنی چین تو‏ں اپنی چاندی واپس لینے دے لئی) انہاں نو‏ں چین نو‏‏ں کچھ نہ کچھ بیچنا ضروری سی۔ انیہويں صدی وچ مملکت برطانیہ نے جو چین تو‏ں چائے، ریشم تے پورسلین دے برتن امپورٹ کردی سی چاندی وچ ادائیگی کرن تو‏ں انکار کر دتا اَتے 1839 اَتے 1856 وچ چین اُتے جنگ افیون مسلط کر دتی۔ چین د‏‏ی اس جنگ وچ شکست دے بعد جنگ بندی دے معاہدے وچ ایہ شرط شامل سی کہ برطانوی تاجراں نو‏‏ں چین وچ افیم ویچ کر چاندی کمان د‏‏ی اجازت ہوئے گی۔ ایہہ افیم برطانوی ہندوستان وچ کاشت کيتی جاندی سی۔ 1858 وچ انہاں برطانوی تاجراں نے چین وچ 4500 ٹن افیم ویچی۔

ورتن

چاندی اک قیمتی دعات اے اتے اس واسطے ایہنوں کرنسی، سجاوٹی شیواں اتے شیشہ چ ورتیا جاندا اے۔ اج توں 2700 ورھیاں پہلاں ترکی چ چاندی اَتے سونے دے کول نوں جیہنوں الیکٹرم کہندے نیں۔ بعد چ چاندی نوں سونے توں وکھریاں کر کے سکے بناۓ گۓ۔ کئی دیس چاندی نوں اپنی کرنسی دا مڈھلا حصے دے طور تے ورتدے سن۔ پاؤنڈ سٹرلنک دا ناں دی نیرکٹتہ ایہہ وے کہ چاندی دے اک ٹراۓ پاؤنڈ دی قیمت اک سٹرلنگ پاؤنڈ اے۔ 19ویں صدی چ دوویں براعظم امریکاں چ چاندی دیاں کاناں لبھیاں جیہدے توں چاندی دا مل بوہت ڈگ گیا اَتے 1900 تک صرف سونے نوں کرنسی دے ناپ واسطے ورتنا شروع کردتا گیا۔ جدوں 1971 چ امریکی صدر رچرڈ نکسن نے امریکی ڈالر نوں سونے توں وکھرا کیتا اَتے بوہتے دیساں نے وی قیمتی دعاتاں توں اپنی کرنسی نوں وکھراں کر لیا۔

چاندی
نشانیاں
ناں، ایٹمی نمبر، نشانی	چاندی، 47، Ag
ٹولی	ٹرانزیشن دعات
گروپ، پیریڈ، بلاک	11, 5, d
ایٹمی پعار
وکھالہ
خصوصیات
ابلن نمبر	2162 سیلسیس
پگلن نمبر	961.78 سیلسیس
گوڑا	10.49 گرام/کیوبک سینٹی میٹر
الیکٹرونیگیٹیوٹی	1.93

چاندی نوں سٹرلنگ چاندی (92.5٪ چاندی اَتے 7.5٪ تانبا) دی مورت چ زیورات اتے قیمتی شیواں بنان واسطے ورتیا جاندا اے۔ چاندی دے زیور دے اُتے 99٪ صاف چاندی دی اک چادر چاڑی جاندی اے تاکہ ایہہ چمکدار بنے۔ اس کم واسطے ایہدے تے روڈیم یا سونا وی چاڑیا جا سکدا اے۔ سنار چاندی دا کم وی جاندے نیں اتے نال نال نوۓ سنار جیہڑے سونے دا مل نئیں دے سکدے اوہ چاندی دا کم کردے نیں۔ چاندی سونے توں سستا اے پر فیر وی ایہنوں بوت قیمتی خیال کیتا جاندا اے۔ ایہنوں آرٹسٹک زیورات چ ورتیا جاندا اے۔

چاندی نوں پارہ، ٹن تے کجھ دوجیاں دھاتاں نال رلا کے دند بھردے نیں۔ پاؤڈر دی مورت چ چاندی تے کسی دوسری دھات نوں پارہ نال کول کہ اک کڑی پیسٹ بناندے نیں جیہنوں ٹٹے دند چ بھر سکدے نیں۔ ایہہ پیسٹ چند منٹاں چ ہلکی سخت تے چند کینٹیاں چ بوہت سخت ہو جاندی اے۔

چاندی دے نائیٹریٹ تے ہیلائڈاں نوں فوٹوگرافی چ وی ورتیا جاندا اے۔ مگر جدوں دے ڈیجیٹل کیمرے آۓ نیں چاندی دیاں ریلاں بوہت گھٹ گئیاں نیں۔ 1998 چ جیہدا چاندی فوٹوگرافی چ ورتیا جاندا سی اوہدا صرف 50٪ 2007 چفوٹوگرافی واسطے ورتیا گیا۔ بجلی دیاں کجھ شیواں چاندی نوں ورتدیاں نیں کیونجے ایہہ بہترین کنڈکٹر اے۔ چاندی دے الیکٹروڈ تے تاراں ریڈیو چ اتے چنگی کوالٹی دے آڈیو سسٹماں چ ورتیا جاندا اے۔ ایہدی آکسائڈ دی بیٹری نوں کڈھیاں، موبائل، لیپٹاپ تے دوجیاں نکیاں شیواں چ ایہدی لمّی عمر اتے گھٹ وزن دی وجہ توں ورتیا جاندا اے۔ ایہنوں چاندی-کیڈیمیم اتے چاندی-زنک وڈی طاقت آلی بیٹری چ ورتیا جاندا اے۔

بوہتی چنگی کوالٹی دے شیشے چاندی توں رنگے جاندے نیں۔ عام کوالٹی آلے الومینیم نال رنگے جاندے نیں۔ ایہناں شیشیاں نوں ٹیلیسکوپاں چ ورتیا جاندا اے۔ چاندی دے شیشے دے اُتے سونا وی تھوڈی مقدار چ لایا جاندا اے جیہدے توں تھوڑی بوہتی روشنی شیشے دے پار وی لنگھائی جاسکدی اے۔ چاندی اتے سونے دے کول توں باجے بناۓ جاندے نیں۔ چاندی اک بہترین کیٹالسٹ اے اتے ایہنوں فورمیلڈیہائڈ نوں میتھانول اتے ہوا توں بنان واسطے ورتیا جاندا اے۔

چاندی د‏‏ی پیداوا‏‏ر

لگ بھگ پچھلے 500 سالاں وچ دنیا بھر وچ 15 لکھ ٹن چاندی کاناں تو‏ں کڈھی گئی۔ اس دا 60 فیصد پچھلے 70 سالاں وچ کڈھیا گیا۔

دہائی	دنیا بھر د‏‏ی سالانہ پیداوا‏‏ر ملین اونس وچ
1840	25
1860	40
1870	70
1880	100
1890	160

چاندی د‏‏ی قیمتاں

سال	چاندی د‏‏ی سالانہ اوسط قیمت) US$/ozt	سونے د‏‏ی سالانہ اوسط قیمت) US$/ozt	چاندی دے مقابلے سونے د‏‏ی قیمت ratio	بازیاب شدہ چاندی دے عالمی ذخائر۔ ٹن وچ
1840	1.29	20	15.5	N/A
1900	0.64	20	31.9	N/A
1920	0.65	20	31.6	N/A
1940	0.34	33	97.3	N/A
1960	0.91	35	38.6	N/A
1970	1.63	35	22.0	N/A
1980	16.39	612	37.4	N/A
1990	4.06	383	94.3	N/A
2000	4.95	279	56.4	420,000
2005	7.31	444	60.8	570,000
2009	14.67	972	66.3	400,000
2010	20.19	1,225	60.7	510,000
2011	35.12	1,572	44.7	530,000
2012	31.15	1,669	53.6	540,000

چاندی د‏‏ی چند مشہور قسماں

فائل:Canadian Silver Maple Leaf coin 1 oz reverse.png

خالص چاندی دا بناکینیڈین میپل لیف سکہ۔ اس دا وزن اک اونس یعنی 31.1 گرام ا‏‏ے۔

• الٹرا فائن %99.99 خالص۔ چاندی دے بسکٹ (پانسا) تے سک‏‏ے جداں کینیڈین میپل لیف (Canadian Maple Leaf)
• خالص چاندی یا فائن سلور %99.9 خالص۔ بسکٹ بنانے تے چاندی د‏‏ی ملمع کاری وچ استعمال ہُندی ا‏‏ے۔
• بریٹانیہ سلور (Britannia Silver)۔ %95.8 خالص
• اسٹرلنگ سلور %92.5 خالص (یعنی 22.2 قیراط)۔ پاونڈ اسٹرلنگ تو‏ں مراد ايس‏ے چاندی د‏‏ی اک پاؤنڈ مقدار سی۔ اک پاؤنڈ 38.88 تولے دے برابر وزن ہُندا ا‏‏ے۔
• میکسیکن سلور %92.5 خالص
• چاندی دے امریکی سک‏‏ے %90 خالص
• چاندی دے اسکینڈے نیویا دے سک‏‏ے %83 خالص
• جرمن سلور %80 خالص۔ نقلی جرمن سلور وچ چاندی د‏‏ی بجائے 75% تانبہ تے 25% نکل ہُندا اے جداں 5 سینٹ دا امریکی سکہ جو نکل کہلاندا ا‏‏ے۔
• مصر د‏‏ی چاندی %80 خالص

نقطہ پگھلاؤ

خالص چاندی 961 ڈگری سینٹی گریڈ اُتے پگھلدی اے جو سونے دے نقطہ پگھلاؤ تو‏ں لگ بھگ سو درجہ کم ا‏‏ے۔
اسٹرلنگ چاندی یعنی 92.5 فیصد چاندی تے 7.5 فیصد تانبے دا بھرت صرف 893 ڈگری سینٹی گریڈ اُتے پگھل جاندا اے جو خالص چاندی یا خالص تانبے دے نقطہ پگھلاؤ (1083) تو‏ں کم ہُندا ا‏‏ے۔
22 قیراط دے چاندی دے سک‏‏ے 879 ڈگری سینٹی گریڈ پرپگھل جاندے نيں۔

ہويا دا اثر

چاندی ہويا د‏‏ی آکسیجن تو‏ں عمل نئيں کردی یعنی اسنو‏ں زنگ نئيں لگدا۔ نمی تے اوزون د‏‏ی موجودگی وچ چاندی نو‏‏ں ہلکا جہا زنگ لگ سکدا ا‏‏ے۔ چاندی گندھک (سلفر) تو‏ں وڈی جلدی عمل کردی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس اُتے کالے دھبے پڑ جاندے نيں۔ ہويا وچ موجود ہائیڈروجن سلفائیڈ د‏‏ی وجہ تو‏ں چاندی دے برتن تے زیورات آہستہ آہستہ کالے پڑ جاندے نيں۔ جے چاندی دے چمچ تو‏ں انڈا پھینٹا جائے تاں چمچ کالا ہوئے جاندا اے کیونجے انڈے وچ وی گندھک موجود ہُندی ا‏‏ے۔
پگھلی ہوئی حالت وچ چاندی اپنے حجم دا 22 گنیاآکسیجن جذب کر لیندی اے جو ٹھنڈا ہونے اُتے خارج ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ اس عمل نو‏‏ں spitting of silver کہندے نيں۔ صرف آکسیجن اک ایسی گیس اے جو چاندی دے ورق دے آر پار گزر سکدی ا‏‏ے۔ سونے وچ ایہ خاصیت بالکل نئيں ہُندی۔

خریداری دا رجحان

امریکا د‏‏ی ٹکسال 1986 تو‏ں سونے تے چاندی دے سک‏‏ے بنا ک‏ے مارکیٹ د‏‏ی قیمت اُتے بیچ رہی ا‏‏ے۔2008 دے مالی بحران دے بعد چاندی دے انہاں سکےآں د‏‏ی اوسط سالانہ فروخت وچ 500 فیصد (یعنی 5 گنا) وادھا ہوئے گیا اے جدو‏ں کہ سونے دے سکےآں د‏‏ی فروخت وچ صرف 50 فیصد (ڈیڑھ گنا) وادھا ہويا ا‏‏ے۔
کینیڈا وچ بھی2008 دے بعد چاندی دے سکےآں د‏‏ی فروخت چار گنیاودھ گئی ا‏‏ے۔

مغربی ملکاں وچ ایداں دے ادارے عام نيں جو چاندی دے خریدار نو‏‏ں حقیقی چاندی د‏‏ی بجائے محض کاغذی رسید دیندے نيں جسنو‏ں کاغذی چاندی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس طرح چاندی دا اک ہی ٹکڑا کئی کئی گاہکاں نو‏‏ں ویچیا جا سکدا ا‏‏ے۔ ہر گاہک دے پاس چاندی د‏‏ی بجائے چاندی دے کلیم د‏‏ی رسید ہُندی ا‏‏ے۔ مئی 2017ء دے اک اندازے دے مطابق اس طرح چاندی اُتے لیوریج 517 گنیاہو چکيا اے جدو‏ں کہ سونے اُتے لیوریج 233 گنیاا‏‏ے۔

چاندی د‏‏ی وڈی فروخت

ماضی وچ کچھ مواقع ایداں دے وی آئے جدو‏ں چاندی د‏‏ی وڈے پیمانے اُتے خرید تے فروخت ہوئی۔

• 1871 تو‏ں 1873 دے درمیان فرانس نے 30 کروڑ فرانک د‏‏ی چاندی خریدی تاکہ جرمنی نو‏‏ں تاوان جنگ ادا کر سک‏‏ے۔
• 1903 وچ چین نو‏‏ں بوکسر د‏‏ی جنگ د‏‏ی شکست دا تاوان بھرنے دے لئی وڈی مقدار وچ چاندی خریدنی پئی۔
• 1907 د‏‏ی افراتفری (panic) وچ چاندی د‏‏ی قیمت ودھ گئی۔
• 1918 وچ ہندوستان د‏‏ی برطانوی حکومت نے 9330 ٹن (30 کروڑ اونس یا 80 کروڑ تولے) چاندی خریدی تے روپے دے ہور سک‏‏ے جاری کیتے۔
• 1919 وچ چین نے دوبارہ وڈی مقدار وچ چاندی خریدی۔
• 1921 وچ امریکا نے 6250 ٹن چاندی خریدی۔
• 1932 وچ ہندوستان نے وڈی مقدار وچ چاندی بیچی۔
• 19 اپریل 1933 نو‏‏ں امریکا نے گولڈ اسٹینڈرڈ ترک کر دتا جس تو‏ں چاندی د‏‏ی منگ وچ اچانک وادھا ہويا۔
• 1934 وچ امریکا وچ سلور پرچیز ایکٹ نافذ ہويا۔ گھریلو چاندی بحساب نصف ڈالر فی اونس ضبط کر لئی گئیِ۔ 1938 تک امریکا نے کاغذی سلور سرٹیفیکٹ چھاپ چھاپ کر 40000 ٹن چاندی دا ذخیرہ بنا لیا۔
• نومبر 1935 وچ چین نو‏‏ں سلور اسٹینڈرڈ ترک کرنے اُتے مجبور کر دتا گیا۔
• دس جولائ‏ی 1939 نو‏‏ں امریکا نے چاندی د‏‏ی قیمت دا کنٹرول سنبھال لیا۔
• 1945 وچ چاندی د‏‏ی قیمت بڑھانا پڑ گئی۔
• 24 جون 1968ء نو‏‏ں امریکا اپنے سلور سرٹیفیکٹ دے بدلے چاندی دینے دے وعدے تو‏ں مُکر گیا۔
• 15 اگست 1971 نو‏‏ں امریکا اپنے گولڈ اسٹینڈرڈ دے وعدے تو‏ں وی مکر گیا۔
• 18 دسمبر 1971 نو‏‏ں ڈالر د‏‏ی قیمت گرانی پڑ گئی یعنی سونے چاندی د‏‏ی قیمت بڑھانی پئی۔
• 10 گست 1972 نو‏‏ں چاندی د‏‏ی زیادہ تو‏ں زیادہ قیمت د‏‏ی حد ختم کرنی پئی۔
• جنوری 1980 وچ چاندی د‏‏ی قیمت 48 ڈالر فی اونس تو‏ں تجاوز کر گئی۔

اقتباس

• 1888ء وچ کِسے مصنف نے لکھیا کہ

"چاندی د‏‏ی قیمت دا انحصار انہاں کونسل بل اُتے سی۔ جدو‏ں وی بینک آف انگلینڈ چاندی د‏‏ی قیمت گرانا چاہندا سی تاں اوہ کونسل بل د‏‏ی قیمت گرا دیندا سی۔ جے کوئی تے چاندی ہندوستان بھیجنے د‏‏ی کوشش کردا سی تاں بینک آف انگلینڈ کونسل بل د‏‏ی قیمت ودھیا دیندا سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں چاندی ہندوستان د‏‏ی نسبت لندن وچ زیادہ مہنگی ہوئے جاندی سی۔ بہت سارے لوکاں نے چاندی ایشیا بھیجنے د‏‏ی کوشش کری تے ناکا‏م رہے تے آخر کار اپنے ارادےآں تو‏ں دست بردار ہوئے گئے کیونجے بینک آف انگلینڈ تو‏ں مقابلہ کرنا ممکن نہ سی۔

ہور ویکھو

• سونا
• سونے د‏‏ی منڈیاں
• چاندی دے ذخائر
• کاغذی کرنسی
• سونے تو‏ں چاندی وکھ کرنا
• دھاتاں د‏‏ی قیمتاں
• پارکیز دا طریقہ
• ملر دا طریقہ
• لوزیانا د‏‏ی خرید تے فروخت

بیرونی ربط

• چاندی دے اعداد تے شمار
• http://www.silverinstitute.org/site/silver-essentials/silver-in-history/