رگ وید
رگ وید سنسکرت چ لکھیاں ہوئیاں نظماں دی پعری اے۔ اے ہندوواں دیاں چار پوتر کتاباں چوں اک اے۔ ایدے کجھ حصے ہلے وی عبادت چ یا خاص موقعیاں تے پڑھے جاندے نیں تے ایس طرح اے اونہاں پوتر لکھایاں چوں جیڑیاں بوہت پرانیاں نیں پر ہلے وی ایناں نوں ورتیا جاندا اے۔
رگ وید 3700 توں لے کے 3100 سال پہلاں پنجاب چ لکھی گئی۔ ہند یورپی بولی دی اے سب توں پرانی کتاب اے۔ اے ویلا ویداں دا ویلا اکھواندا اے۔ اے پرانے ایران چ لکھی گئی کتاب اوستہ نال ملدی جلدی اے۔
رگ وید چ دس منڈل نیں۔ ہر منڈل براہمناں دے کسے خاص ٹبر نے لکھیا۔ اے لوک لکھائی وی نیئں۔ اینوں گرووآں نے سوچ سمجھ کے ریت نال لکھیا اے۔
ناں تے ویلہ
سودھورگوید : وید شبد سنسکرت بھاشا دی کریا ‘ود` توں بنیا ہے۔ ود کریا دا پریوگ ایہناں چار ارتھاں وچّ ہندا ہے-جاننا، ہونا، لابھ ہونا اتے وچار کرنا۔ اس طرحاں ‘وید` دا ارتھ ہویا ‘گیان`۔جویں دھنروید (دھنش(تیر) چلاؤن دی ودیا)، آیوروید (صحتَ ودیا) آدی ہریک وید دے چار حصے ہندے ہن-سنہتا، براہمن، آرنئک اتے اپنشد۔ وید سنسار دے سبھ توں پراچین(پرانے) گرنتھ ہن۔ ایہہ چار ہن-رگوید، یجروید، ساموید اتے اتھروَ وید۔ ایہناں چوں رگوید سبھ توں پرانا ہے۔ بھارتی ودوان مندے ہن کہ اس دی رچنا لگپگ عیسیٰ دے جنم توں پہلاں ہوئی سی۔ پچھمی ودوان اس دی رچنا دا کال لگپگ عیسیٰ دے جنم توں 1500 سال پہلاں مندے ہن۔ ایہناں دا روپ لکھتی نہیں سی۔ ایہہ زبانی یاد رہندے سن۔ ایہناں نوں سن کے یاد کیتا جاندا سی اس لئی ایہناں نوں ‘شکتی` وی کیہا جاندا سی۔
رگ وید دے لکھاری
سودھواس وچّ دس منڈل (کھنڈ) ہن۔ ہریک منڈل وچّ کئی ادھیائے ہن۔ ایہناں ادھیایاں نوں ‘سوکتا` کیہا گیا ہے۔ کلّ سوکت 1217 ہن۔ ایہناں سوکتاں دی رچنا کسے اک ویکتی نے نہیں کیتی سی۔ اس وچّ انیک ویکتی شامل سن۔ ایہناں نوں ‘رشی` کیہا گیا ہے۔ ایہناں رشیاں وچّ پرش(آدمی) وی سن تے ناریاں(تینویاں) وی۔
رگ وید
سودھو‘رک` دا ارتھ ہندا ہے ‘رچا` بھاوَ پرارتھنا جاں ارداس۔ رگوید وچّ انیک رچاواں جاں پرارتھناواں ہن جنہاں دیاں ارداساں کیتیاں گئیاں ہن اوہناں نوں دیوتا وی کیہا گیا ہے۔ ایہہ دیوتا قدرتی شکتیاں ہن۔ ایہہ دیوتے تنّ پرکار دے ہن 1. پارتھو (پرتھوی نال سنبندھت) جویں پرتھوی، سوم، اگنی آدی 2. انترکش (اکاش نال سنبندھت دیوتا) جویں وایو، اندر، چارجنی، سروت آدی اتے 3. دھولوک (نشتراں دے ستھان نال سنبندھت دیوتا) جویں سورج، متر، ورن، وشنو آدی۔ ایہہ تناں پرکار دے پرکھ پردھان ہن۔ استری پردھان دیوتاواں وچّ اندگئی تے اوشا آدی دا ناں لیا جا سکدا ہے۔
رگ وید دے کجھ منتر
سودھولوکاں دی ونڈ
سودھورگوید وچّ اک منتر وچّ منیا گیا ہے کہ سماج دے چار ورناں-براہمن، کشتری، ویش اتے شودر دا مول اک ماتر پرکھ (برہم) ہی ہے۔ اس دے نال بھید-بھاو دی گنجائش ہی نہیں ہے۔ جویں سریر وچّ الگّ-الگّ انگاں دا اپنا مہتو ہندا ہے اوویں ہی کم تے آدھارت ایہناں سارے ورناں دا اپنا-اپنا مہتو ہے۔سماجک ایکتا دی نظر توں ‘پرکھ` سوکت وچّ کہی گئی ایہہ گلّ بہت مہتو دی ہے۔ سماجک سنگٹھن دی نظر توں اک ہور منتر وچّ کیہا گیا ہے کہ اسیں سارے اک ہو کے چلیئے، اکٹھے بولیئے، اسیں سارے اک ہی ڈھنگ نال سوچیئے، ساڈا ساریاں دا چنتن اکو جیہا ہووے، ساڈے دل اکو جہے ہون۔
کم کرن اتے زور
سودھورگوید وچّ منکھ نوں محنتی بنن دی وی پریرنا دتی گئی ہے۔ اس دے اک منتر وچّ کیہا گیا ہے کہ جہڑا منکھ محنت نال اپنے شریر نوں تپاؤندا نہیں، اوہ سفل نہیں ہندا۔ جو محنت نال پکّ جاندے ہن اوہ ہی اتم پھل جاں انند نوں پراپت کردے ہن۔ اس دے اک منتر وچّ اگنی توں گیان تیز بنا دین دی پرارتھنا کیتی گئی ہے۔ اس توں پرگٹ ہندا ہے کہ رگوید گیان نوں بہت زیادہ مہتو دندا ہے۔ صحتَ دی چنتا وی اس وچّ بہت زیادہ پرگٹ ہوئی ہے۔
=سدھے راہ چلن اتے زور
سودھورگوید وچّ (سنمارگ) چنگے راہ تے چلن لئی بہت زور دتا گیا ہے۔ اس دے اک منتر وچّ کیہا گیا ہے کہ پرماتما ساڈے پتا وانگ ہے۔ پرماتما روپی پتا ساڈے لئی سوہنے اپہار وی لیاؤندا ہے اتے چنگے راہ تے چلن لئی سانوں دنڈ وی دندا ہے۔
رگوید دے اک منتر وچّ اک ناری پاتر کہندی ہے کہ ‘میں گیانوتی ہاں۔ میں تیجسونی ہاں۔ میں چنگا بولن والی ہاں۔ میں شترو دا وناش کرن والی ہاں۔ میری پتری تیجسونی ہے۔ میری پرسنسا پتی دے وشے وچّ ہے۔’ اس توں پتہ چلدا ہے کہ اس سمیں سماج وچّ ناری نوں بہت ہی گورو پراپت سی۔
رگ وید چ پنجاب
سودھورگوید وچّ پنجاب دا وی الیکھ ملدا ہے۔ رگ وید وچ پنجاب دا ناں ‘پنچا ندا‘ اے۔ اس دے تیجے منڈل دے تیتیویں سوکت دے دوسرے اتے تیجے منتر وچّ دسیا گیا ہے کہ شبھودری (ستلج) اتے وپاش (بیاس) ناں دے دریا سمندر وچّ گردیاں ہن۔ اس توں ایہہ سنکیت ملدا ہے کہ جتھے اج-کلّ راجستھان دا ماروتھل ہے اتھے اس کال وچّ سمندر سی۔ رگوید وچّ گنگا، گومتی، جانھوی، سرسوتی، درشدوتی، یمنا، وتستا، وپاشا، سریو، سندھو، شبھودری، آدی ندیاں دے ناں آئے ہن۔ گندھار، پنچال، اتر، کرو، مگدھ، مدر آدی پردیشاں دا وی الیکھ ملدا ہے۔
وطن نال موہ
سودھورگوید وچّ راشٹر پریم دا ذکر سبھ توں ودھ ہے۔راشٹر دی رکھیا لئی اس سمیں دے بھارت واسی، جو ‘آریہ` کہاؤندے سی، جان وی نچھاور کرن لئی تیار رہندے سن۔
حوالے
سودھولکھاری : جےَ پرکاش، سروت : بال وشوکوش (بھاشا، ساہت اتے سبھیاچار)، پبلیکیشن بیورو، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ۔