لوک راج
لوکراج سرکار چلان دا اک ایہو جیا ول اے جیدے وچ طاقت شہریاں دے ہتھ وچ ھوندی اے اک کھلے چنوتی دے ول تھلے۔ لوکراج اک ایہوجیا سرکار چلان دا ول اے جیدے وج سارے ٹھیک لوک برابر حصہ لیندے نیں - سدھا یا انسدھا- اپنے چنے لوکاں راہیں - کسے قنون برے سوچن، صلآ دین تے بنن بارے۔ ایہدے وچ سیاسی، مزہبی، نسلی برابری، نیاں، ازادی تے بھائی چارہ آندے نیں۔
لوکراج پنجابی بولی دا شبد اے تے ایہ دو پنجابی شبداں توں رل کے بنیا اے: لوک + راج۔ ایسا راج جیہڑا لوکاں وجوں ہووے۔ ابراہم لنکن نے لوکراج ایس راج نوں آکھیا اے جیہڑا لوکاں وچوں ہووے، لوکاں توں بنیا ہووے تے لوکاں لئی ہووے۔ لوکراج دا انگریزی شبد (Democracy) اے جیہڑا یونانی اے تے یونانی دے دو شبداں ڈیموس یعنی لوک تے کریٹوس یعنی راج توں بنیا اے۔
یونان وچ لوکراج 5ویں صدی م پ دیاں یونانی نگری دیساں وج تے اچیچا ایتھنز وج جلیا۔ ایہ اتلی پدھر راج توں الٹ سی۔ گلاں وچ تے ایہ وکھرے لکدے نین پر تریخ وچ وکھراپا گم ہوجاندا اے۔ کلاسیکی ایتھنز وچ سارے ازاد جنیا نوں تے راج دا حق سی پر سوانیاں تے غلام ایہدے وج حصے دار نہیں سن۔ پرانے ویلیاں توں ای ووٹ پان دا حق اک اتلی پدھر نوں ای سی ایہ تے ہن کتے 19ویں تے 20ویں صدی وج سارے لوکاں نوں ووٹ پان دا حق ملیا اے۔ لوکراج اوہناں راجاں نالوں وکھرا اے جنہاں وچ اک جنے جیوں بادشاہ یا کج لوکاں دا راج ہوندا اے۔ اجکل دیاں سرکاراں ایہناں دی رلی ملی بنتر نیں۔ برطانیہ وچ بادشائی وی ہے تے اوہدے نال لوکراج وی جل ریا اے۔ کارل پوپر اک جنا راج نوں لوکراج توں الٹا جاندیاں ہویاں سمجھدا اے جے ایہدے وج لوک اپنے آگوواں نون اپنے ہتھ وج رکھدے نیں تے کسے انقلاب بنا ای اوہناں نون کڈھ سکدے نیں۔
اچیچیاں گلاں
سودھولوکراج وچ قنونی برابری، ازادی تے قنون دا راج پرانے ویلیاں توں منیاں گلاں وج آندے نیں۔
تریخ
سودھوشبد لوکراج کلاسیکی یونانی سوچ وچ پرانے یونان دے نگر ایتھنز پونگریا۔ ایس دا آگو کلائیستھینز سی جیہنے 508–507 م پ وچ پہلا لوکراج بنایا۔ کلائیستھینز نوں ایتھنزی لوکراج دا پیو منیا گیا اے۔ ایتھنزی لوکراج اک سدا لوکراج سی جیدے وچ سارے لوک ایتھنز اسمبلی دے سنگی سن تے سارے بول سکدے سن پر سوانیاں، بدیسی لوک، غلام تے 20 ورے توں نکے لوک ووٹ نہیں پاسکدے سن۔ایتھنز دی 2 توں 4 لکھ دی لوک گنتی وچ 30 توں 60 ہزار دے نیڑے لوک ووٹ پاسکدے سن۔
اینی وڈی اسمبلی رکھن دا ایتھنز والیاں نوں ایس گل توں رکھنی پئی جے تھوڑے بندیاں نوں ملی لیا جاسکدا اے یا فیر اوہناں تے زور لایا جاسکدا اے۔ ایتھنز دے لوک اگر کتے مسوس کرن جے اوہناں دے حقاں نوں کھویا جاریا اے ملوزوری تے اوہ فیر اک وڈے پانڈے تے جیہنون اوہ اسٹروکا کیندے سن اوہدے تے اوس جنے دا نان لکھدے سن تے ایتھنز نگر دے وشکار رکھ دندے سن۔ ایہدا ایہ مطلب سی جی اوہ بندہ ہن 10 ورے لئی شہر توں باہر اے۔ ایس اوسٹریکا توں ای فیر انگریزی شبد () تے () بنے۔ ایتھنز ورگے یونانی نگر سپارٹا وچ 700 م پ وچ ایتھنز توں تھوڑا جیا ہٹ کے لوکراج چلیا۔ سپارٹا دی اسمبلی دا ناں اپلا سی تے ایہ ایہدی رلنی ہر مہینے ہوندی سی۔ 30 ورے دی عمر دا ہر سپارٹی ایہدے وچ ووٹ پاسکدا سی۔
رومی لوک راج نے وی لوکراج دی سوج نون اگے ودھان وج اپنا حصہ پایا پر ایہدے وي ہر کوئی ووٹ نہین پاسکدا سی۔ رومی لوک راج 508 م پ وچ ٹری جدوں رومی بادشائی نوں ہٹادتا گیا تے ایدی تھان تے دو آکو لاۓ گۓ جینان نوں سیانیاں دی اک ٹولی جینوں سینیٹ کیندے سن اوناں نوں صلا دیندی سی۔