بلڈ گروپ
اس وقت انسانی خون دی 30 مختلف سسٹم system دے تحت درجہ بندی دی جا سکدی اے جس وچ روگٹھ زندگی وچ ABO تے Rh (یعنی Rhesus ) سسٹم سب توں زیادہ استعمال ہُندے نيں۔ ABO سسٹم وچ خون دے چار گروپ ہُندے نيں یعنی AB, B, A تے O جدوں کہ Rh سسٹم انہاں ہی چاراں گروپ نوں positive یا negative وچ تقسیم کر دیندا اے جس توں ایہ اٹھ گروپ بن جاندے نيں .
ABO سسٹم
سودھو
٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ A ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے A اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے جدوں کہ انہاں دے پلازمہ وچ اینٹی B اینٹی باڈی antibody پائ جاندی اے جو حاملہ ماں توں اس دے بچے تک نئيں پہنچ سکدی۔
٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ B ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے B اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے جدوں کہ انہاں دے پلازمہ وچ اینٹی A اینٹی باڈی antibody پائ جاندی اے جو حاملہ ماں توں اس دے بچے تک نئيں پہنچ سکدی۔
٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ AB ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے A تےB دونے اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندے نيں جدوں کہ انہاں دے پلازمہ وچ دونے اینٹی باڈی antibody نئيں پائ جاندیاں ۔
٭جن لوکاں دا بلڈ گروپ O ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC پردونے اینٹی جنہاں antigen موجود نئيں ہُندے جدوں کہ انہاں دے پلازمہ وچ دونے اینٹی باڈی antibody پائ جاندیاں نيں۔
| Phenotype | Genotype |
|---|---|
| A | AA or AO |
| B | BB or BO |
| AB | AB |
| O | OO |
اینٹی A اینٹی باڈی antibody خون دے انہاں سرخ خلیات RBC اُتے عمل کردی اے جنہاں بر A اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے تے انہاں نوں باہم چپکا agglutinate کر توڑنے دا سبب بندی اے۔ اسی طرح اینٹی B اینٹی باڈی antibody بلڈ گروپ B دے سرخ خلیات دی دشمن ہُندی اے۔
Rhesus یا Rh سسٹم
سودھوجن لوکاں دا بلڈ گروپ positive ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے Rhesus اینٹی جنہاں antigen موجود ہُندا اے جدوں کہ انہاں دے پلازمہ وچ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی antibody نئيں پائ جاندی اے۔
جن لوکاں دا بلڈ گروپ negative ہُندا اے انہاں دے خون دے سرخ خلیات RBC اُتے Rhesus اینٹی جنہاں antigen موجود نئيں ہُندا اے تے انہاں دے پلازمہ وچ وی اینٹی Rhesus اینٹی باڈی antibody نئيں پائ جاندی۔ یعنی اینٹی Rhesus اینٹی باڈی قدرتی natural اینٹی باڈی نئيں ہُندی۔ ایہی وجہ اے کہ جے کسی negative شخص نوں پہلی دفعہ positive خون لگ جائے تاں بلڈ ری ایکشن نئيں ہُندا مگر ہن اس شخص وچ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی بن جاندیاں نيں جو آئندہ positive خون دے لگائے جانے اُتے جان لیوا ری ایکشن کر سکدیاں نيں۔
Rhesus یا Rh سسٹم تے حمل
سودھواک positive بلڈ گروپ دی خاتون دے حمل وچ بچے نوں کوئی خطرہ نئيں ہُندا۔
اک negative بلڈ گروپ دی خاتون دے پہلے حمل وچ بچے نوں کوئی خطرہ نئيں ہُندا خواہ اوہ positive بلڈ گروپ دا بچہ ہو یا negative کا۔ مگر جدوں اک negative بلڈ گروپ دی حاملہ خاتون positive بلڈ گروپ دے بچے نوں جنم دیندی اے تاں دوران زچگی بچے دے کچھ سرخ خلئی ماں دے دوران خون وچ شامل ہو کے ماں وچ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی antibody بنانے دا سبب بندے نيں (جو حاملہ ماں توں اس دے بچے تک پہنچ سکدیاں نيں) تے مستقبل وچ ہونے والے حمل دے دوران ماں دے جسم وچ پرورش پاندے بچے دے سرخ خلیات نوں توڑنے تے حمل ضائع ہونے دا سبب بندیاں نيں۔ ایہی وجہ اے کہ negative بلڈ گروپ دی خاتون جے positive بلڈ گروپ دے بچے نوں جنم دے تاں اسنوں جلد از جلد اینٹی Rhesus اینٹی باڈی دا انجکشن (مثلا RHEOGRAM ) لگیا دتا جاندا اے جو ماں دے خون وچ داخل شدہ بچے دے سرخ خلیات نوں تباہ کر دیندا اے تے ماں دے جسم نوں خود اینٹی Rhesus اینٹی باڈی بنانے دی ضرورت نئيں رہندی۔ اس طرح مستقبل وچ ہونے والے حمل دے دوران اس ماں دے جسم وچ پرورش پاندے بچے نوں خطرہ نئيں رہندا۔
جے positive بلڈ گروپ دے بچے دی پیدائش دے بعد negative بلڈ گروپ دی خاتون نوں ایہ اینٹی Rhesus اینٹی باڈی دا انجکشن نہ لگے تاں اس دے ہر اگلے positive بلڈ گروپ دے بچے دا دوران حمل مرنے دا خطرہ ودھدا چلا جائے گا۔
negative بلڈ گروپ شماریاتی دے لئی بہتر ایہی اے کہ اوہ negative بلڈ گروپ دے کسی مرد نال شادی کرن۔ اس طرح بچے وی negative بلڈ گروپ دے ہون گے تے حمل دے خطرات توں محفوظ رہی نگے۔
انتقال خون Transfusion
سودھوجب کسی مریض نوں خون دتا جاندا اے تاں مریض دی اپنی اینٹی باڈی تے عطیہ شدہ سرخ خلیات دے درمیان ری ایکشن دا خطرہ بہت زیادہ ہُندا اے جدوں کہ مریض دے اپنے سرخ خلیات تے عطیہ شدہ اینٹی باڈی دے درمیان ری ایکشن دا خطرہ بوہت گھٹ ہُندا اے۔
ویسے تاں ہر مریض نوں اوہی خون دتا جاندا اے جداں کہ خود اس دا اپنا خون اے مگر کدی کدی جدوں مریض دے گروپ دا خون دستیاب نہ ہو تاں دوسرے گروپ دا خون وی (احتیاط دے نال) دتا جا سکدا اے مگر اس دے کچھ قواعد نيں
- negative گروپ دے مریض نوں positive گروپ دا خون نئيں دتا جا سکدا البتہ positive گروپ دے مریض نوں negative خون دتا جا سکدا اے۔
- AB گروپ دے مریض دوسرے گروپ دے لوکاں دا خون لے سکدے نيں مگر انہاں نوں خون دے نئيں سکدے
- O گروپ دے لوک دوسرے گروپ والےآں نوں خون دے سکدے نيں مگر خود کسی دوسرے گروپ دا خون قبول نئيں کر سکدے یعنی O گروپ دے مریض نوں صرف O گروپ دا ہی خون لگ سکدا اے۔
- A گروپ دا انسان گروپ B نوں تے B گروپ دا انسان گروپ A نوں خون نہ دے سکدا اے تے نہ لے سکدا اے
دستیابی
سودھوزیادہ تر ملکاں وچ گروپ O positive تے A positive بکثرت پایا جاندا اے جدوں کہ گروپ AB negative بہت ہی کمیاب ہُندا اے یعنی اک فیصد دے لگ بھگ یا اس توں وی کم۔
| Country | O+ | A+ | B+ | AB+ | O− | A− | B− | AB− |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Austria[۱] | 30% | 33% | 12% | 6% | 7% | 8% | 3% | 1% |
| Australia[۲] | 40% | 31% | 8% | 2% | 9% | 7% | 2% | 1% |
| Belgium[۳] | 38.1% | 34% | 8.5% | 4.1% | 7% | 6% | 1.5% | 0.8% |
| Canada[۴] | 39% | 36% | 7.6% | 2.5% | 7% | 6% | 1.4% | 0.5% |
| Denmark[۵] | 35% | 37% | 8% | 4% | 6% | 7% | 2% | 1% |
| Finland[۶] | 27% | 38% | 15% | 7% | 4% | 6% | 2% | 1% |
| France[۷] | 36% | 37% | 9% | 3% | 6% | 7% | 1% | 1% |
| Germany[۸] | 35% | 37% | 9% | 4% | 6% | 6% | 2% | 1% |
| Hong Kong, China[۹] | 40% | 26% | 27% | 7% | <0.3% | <0.3% | <0.3% | <0.3% |
| Ireland[۱۰] | 47% | 26% | 9% | 2% | 8% | 5% | 2% | 1% |
| Korea, South[۱۱] | 27.2% | 35.1% | 26.1% | 11.3% | 0.1% | 0.1% | 0.1% | 0.05% |
| Netherlands[۱۲] | 39.5% | 35% | 6.7% | 2.5% | 7.5% | 7% | 1.3% | 0.5% |
| New Zealand[۱۳] | 38% | 32% | 9% | 3% | 9% | 6% | 2% | 1% |
| Poland[۱۴] | 31% | 32% | 15% | 7% | 6% | 6% | 2% | 1% |
| Sweden[۱۵] | 32% | 37% | 10% | 5% | 6% | 7% | 2% | 1% |
| UK[۱۶] | 37% | 35% | 8% | 3% | 7% | 7% | 2% | 1% |
| USA[۱۷] | 37.4% | 35.7% | 8.5% | 3.4% | 6.6% | 6.3% | 1.5% | 0.6% |
وراثت
سودھو- جے ابا تے امی دونے دا بلڈ گروپ O اے تاں بچےآں دا گروپ وی O ہُندا اے۔ یعنی A, B یا AB نئيں ہو سکدا۔
- جے ابا تے امی دونے دا بلڈ گروپ AB اے تاں کسی وی بچے دا بلڈ گروپ O نئيں ہو سکدا۔ ہاں B,A تے AB ہو سکدا اے۔
- جے ابا تے امی وچوں کسی اک دا بلڈ گروپ AB اے تے دوسرے دا O تاں بچےآں وچوں کسی دا وی بلڈ گروپ AB یا O نئيں ہو سکدا۔ بچے یا تاں A ہون گے یا B۔
- جے ابا تے امی دونے دا بلڈ گروپ negative اے تاں بچےآں دا گروپ وی negative ہُندا اے۔ مگر جے والدین positive ہاں تاں وی انہاں دے بچے negative ہو سکدے نيں۔
ویسے تاں ہر انسان دا بلڈ گروپ ساری زندگی اک ہی رہندا اے مگر انتہائ کدی کدائيں مثالاں دستیاب نيں جنہاں وچ liver transplant تے bone marrow transplant دے بعد مریض دا بلڈ گروپ بدل گیا
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ «Austrian Red Cross – Blood Donor Information». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۲-۱۳. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۶.
- ↑ Blood Types – What Are They?, Australian Red Cross
- ↑ Rode Kruis Wielsbeke – Blood Donor information materialسانچہ:Dead link
- ↑ Types & Rh System, Canadian Blood Services
- ↑ Frequency of major blood groups in the Danish population.
- ↑ Suomalaisten veriryhmäjakauma
- ↑ «Les groupes sanguins (système ABO)». Centre Hospitalier Princesse GRACE – Monaco (به French). C.H.P.G. MONACO. ۲۰۰۵. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۵. دریافتشده در ۲۰۰۶-۱۲-۲۷.
- ↑ de:Blutgruppe#Häufigkeit der Blutgruppen
- ↑ «Blood Donation, Hong Kong Red Cross». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۲-۲۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۶.
- ↑ «Irish Blood Transfusion Service :: Share Life, Donate Blood». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۵-۰۳. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۶.
- ↑ Statistics on annual blood donations 2002–2007, Gyung Nam Blood Center
- ↑ Blood bank Sanquin – Blood Donor information material
- ↑ New Zealand Blood Service
- ↑ Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa we Wrocławiu
- ↑ «Frequency of major blood groups in the Swedish population». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۰-۱۱-۲۴. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۶.
- ↑ «Frequency of major blood groups in the UK». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۹-۱۰-۱۱. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۶.
- ↑ «Blood Types in the U.S.». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۰-۰۶-۱۲. دریافتشده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۶.
| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: بلڈ گروپ |