خودکشی
| جند مکائی | |
|
کسے انسان دا اپنے آپ نوں مارنا خودکشی (جند مکائی) اخواندا اے۔ امریکہ چ "قومی جند مکائی روک" ہفتہ" ہر سال 9-15 ستمبر نوں منایا جاندا اے۔
کسی شخص دا اپنے آپ نوں قصداً تے غیر قدرتی طریقے توں ہلاک کرنے دا عمل خُودکُشی (Suicide) کہلاندا اے۔ زیادہ تر لوک دماغی خرابی دی وجہ توں خود کشی کردے نيں تے بعض لوک ایداں دے نيں جو بیماری دی وجہ توں خود کشی کردے نيں۔ بیماری وی دراصل دماغی توازن درہم برہم کر دیندی اے اس طرح اپنے آپ نوں ہلاک کرنے والےآں دا تعلق وی دماغ دے عدم توازن ہی توں ہُندا اے۔ سرطان دے مریض بوہت گھٹ خود کشی کردے نيں۔ لیکن سوء ہضم دے مریض اپنے تئاں سرطان دا مریض سمجھ کر خود کشی دے مرتکب ہُندے نيں۔ مرداں وچ عمر دے نال خودکشی دی شرح ودھدی جاندی اے لیکن عورتاں وچ پچیہہ برس دی عمر دے بعد خود کشی کرنے دا رجحان تقریباً ختم ہوئے جاندا اے۔ عورتاں دے مقابلے وچ مرد تے سیاہ فام دے مقابلے وچ سفید فام لوک زیادہ تعداد وچ اپنے آپ نوں ہلاک کردے نيں۔
جاپان وچ خودکشی نوں اک مقدس تے بہادرانہ فعل سمجھیا جاندا اے تے لوک ذرا ذرا سی گل اُتے ’’ہتک عزت، کاروبار، نقصان، عشق وچ ناکامی ‘‘ اُتے اپنے آپ نوں ہلاک کر لیندے نيں۔
دنیا وچ خودکشی دی سب توں زیادہ شرح سویڈن وچ اے۔ جدوں کہ اسلام تے ہور الہامی مذاہب وچ خود کشی نوں حرام قرار دتا گیا اے۔
عالمی ادارہ صحت
سودھو- عالمی ادارۂ صحت ڈبلیو ایچ او دی اک رپورٹ دے مطابق دنیا وچ ہر 40 سیکنڈ وچ اک انسان خودکشی کرکے اپنی جان لے لیندا اے۔
- رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ خودکشی صحتِ عامہ دا اک ایسا اہم مسئلہ اے جس اُتے اکثر معاشرے وچ لوک گل کرنے توں کتراتے نيں۔
- ڈبلیو ایچ او خودکشی دے واقعات وچ سنہ 2020ء تک 10 فی صد کمی لیانا چاہندا اے لیکن اس نے خبردار کيتا کہ صرف 28 ملکاں وچ خودکشی دی روک تھام دے لئی حکمتِ عملی موجود اے۔
- سماجی کارکناں دا کہنا اے کہ اس حوالے توں سکولاں دی سطح اُتے ہور تعلیم دینے دی ضرورت اے۔
- ڈبلیاں ایچ او نے دنیا بھر توں خودکشی اُتے ہونے والی 10 سال دی تحقیق تے ڈیٹا اکٹھا کرکے اس دا تجزایہ کیہ اے۔ اس تجزیہ دا ماخذ مندرجہ ذیل اے:
- سالانہ اٹھ لکھ افراد خودکشی کرکے اپنی جان لیندے نيں۔
- ایہ 15 توں 29 سال دے جواناں وچ اموات دی دوسری وڈی وجہ اے۔
- 70 توں ودھ عمر دے افراد دا اپنی جان لینے دا خطرہ زیادہ ہُندا اے۔
- خودکشی کرنے والےآں وچوں اک تہائی دا تعلق کم آمدن والے طبقے توں سی۔
- امیر ملکاں وچ خودکشی توں مرداں دی اموات خواتین دے مقابلے وچ تن گنیازیادہ ہُندیاں نيں۔
- رپورٹ دے مطابق آتشی اسلحے تے زیریلے کیمیائی مواد تک رسائی نوں کم کرنے توں خودکشی دے واقعات وچ کمی ہوئے گئی تے خودکشی دی روک تھام دے لئی قومی سطح اُتے حکمتِ عملی ترتیت توں فرق پيا لیکن ایسی حکمتِ عملی نوں کم ملکاں وچ اختیار کيتا گیا۔
- عالمی ادارۂ صحت دی سربراہ ڈاکٹر مارگریٹ چان نے کہیا کہ ایہ رپورٹ صحتِ عامہ دے اک بہت وڈے مسئلے توں نمٹنے دے لئی اقدامات اٹھانے دی گل کردا اے۔ ایہ ایسا مسئلہ اے جس اُتے معاشرے وچ لوک اکثر گل کرنے توں کتراتے نيں۔
- دماغی صحت دے مسائل توں جڑے معاشرتی داغ دی وجہ توں لوک ڈاکٹر دے پاس نئيں جاندے جس دی وجہ اوہ خودکشی دی طرف مائل ہُندے نيں۔
- ڈبلیو ایچ او نے ہالی وڈ دے اداکار روبن ویلیمز دی موت دی تفصیلات نوں روپورٹ کرنے دی طرح خودکشی دے واقعات نوں میڈیا وچ رپورٹ کرنے نوں وی تنقید دا نشانہ بنایا۔
- روپورٹ وچ ملکاں توں کہیا گیا اے کہ انہاں لوکاں دی مدد دے لئی اقدامات کرن جنھاں نے ماضی وچ خودکشی دی کوشش کيتی کیونجے انہاں دا خودکشی کرنے دا خطرہ زیادہ ہُندا اے۔
- برطانیہ وچ خودکشی دے خلاف مہم چلانے والے جانی بینجامن نے بی بی سی نوں دسیا کہ میرے خیال وچ خودکشی دے بارے وچ زیادہ آگاہی ہونی چاہیے تے لوکاں نوں اس گل دا علم ہونا چاہیے کہ اوہ خودکشی دا سوچنے والے لوکاں دے نال کس طرح پیش آئیاں ۔
انھاں نے ہور کہیا کہ خودکشی دے بارے ہور آگاہی تے اسکولاں دی سطح اُتے تعلیم ہونی چاہیے کیونجے اعداد و شمار توں معلوم ہُندا اے کہ جوان لوکاں دا اپنی جان لینے دا خطرہ زیادہ ہُندا اے۔
سانچہ:خودکشی دی طرف مائل افراد دی نشاندہی کرنے والا موبائل فون ایپ
امدادی تنظیم سمیریٹنز نے اس موبائل فون ایپ نوں بند کر دتا اے جس دا مقصد ٹویٹر اُتے مائل بہ خودکشی افراد دی نشان دہی کرنا سی۔ اس تنظیم نے ریڈار نامی موبائل ایپ دے بارے وچ تحفظات دے باعث اسنوں بند کيتا اے۔ تنظیم نے انہاں افراد توں معافی منگی اے جنہاں نوں ریڈار ایپ دے باعث پریشانی دا سامنا کرنا پيا۔ سمیریٹنز دے پالیسی ڈائریکٹر جو فرنز نے اک بیان وچ کہیا ’اساں ہور سوچ بچار دے لئی اس ایپ نوں فی الحال بند کرنے دا فیصلہ کيتا اے ۔‘ ریڈار ایپ گذشتہ ماہ لانچ کيتی گئی سی۔ یہ ایپ ٹویٹر اُتے مخصوص جملےآں اُتے نظر رکھدی اے جداں کہ ’اکیلے رہنے توں عاجز آ گیا ہوں‘، ’اپنے آپ نال نفرت اے ‘، ’افسردہ ہوں‘، ’میری مدد کرو‘ تے ’کسی توں گل کرنی اے ‘۔ جن افراد نے اس سروس دے لئی رجسٹر کروایا ہويا اے انہاں نوں اک الرٹ اس وقت ملدا سی جدوں رجسٹر ہوئے افراد نوں فالو کرنے والا کوئی شخص انہاں وچوں کوئی جملہ لکھدا سی۔ اگرچہ ریڈار صرف انہاں ٹویٹس نوں مانیٹر کردا سی جنہاں نوں سب پڑھ سکدے سن لیکن کچھ دے لئی انہاں ٹویٹس دا تجزیہ پریشان کن سی۔
ہور ویکھو
سودھو| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: خودکشی |