دیگھ نکائے
| ونیہ پٹک | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ست پٹک | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ابھدھم پٹک | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دیگھ نکائے ( سنسکرت : دیرگھ نکائے ) بدھ مت دے گرنتھ تریپٹک دے ست پٹک دا پہلاں نکائے اے ۔ دیگھ نکائے وچ کل 34 ستّ نیم اے ۔ ایہہ لمبے سوتراں دا مجموعہ اے ۔ اس سوتراں دے سروپ لمی ( لمبا ) ہن اس لئی اس نکائے نوں دیگھنکائے ( پالِی دیگھ = لمی ) کیہا گیا اے [۱]।
جان پہچان
سودھودیگھ نکائے تن وگاں( طبقےآں ) وچ ونڈی اے -
- ۔ سیلکدھوگّ ،
- ۔ مہاوگّ ، اتے
- ۔ پاتھکوگّ ۔
پہلاں وگّ وچ 13 سکت ہن ، دوجے وچ 10 ہن اتے تیسرے وچ 11 ۔ اس پرکار اس نکائے وچ کل 34 ستّ ہن ۔ پہلاں وگّ دا مکھ موضوع شیل اے ۔ اسلئی اسدا نام سیلکھندھوگّ رکھیا گیا اے ۔ دوجے وگّ وچ مہاپرنبان ، مہاستیپٹھان جویں وڈے وڈے ستّ سنگرہیت ہن ۔ اسلئی اسدا نام مہاوگّ رکھیا گیا اے ۔ تیسرے وگّ دا نامکرن اسدے پہلاں ستّ دے مطابق ہویا اے ۔
مہاتما بدھ نے نروان حصول لئی مدھ رستہ دا اپدیش دتا اے ۔ ایہہ اشٹانگک رستہ اے ۔ اسوچ شیل ، سمادھی اتے پرگیا دا سماویش اے اسلئی کئی ستھاناں اتے انھاننے آریارستہ دا اپدیش شیل ، سمادھی اتے پرگیا دے روپ وچ ہی دتا اے ۔ دیگھنکائے دے کئی ستوں ولوں وی ایہہ گل واضع ہو جاندی اے ۔
برہمجال ستّ وچ اس ویلے پرچلت 62 درشٹیاں یعنی فلسفی متوادوں دا پھیلیا ذکر اے ۔ ہور کئی اک ستوں وچ وی اوہناں دا ذکر مختصر وچ آیا اے ۔ بدھ دے ہم عصر چھ : تیرتھنکراں دے سدھانتوں دا چرچہ سامنننجپھل ستّ وچ آیا اے ۔ اوہناں تیرتھنکراں وچ بھگوان مہاویر وی سن ۔ ایہناں دے نروان اتے ششیوں وچ دھرم متعلق اختلاف دی چرچہ پاسادک اتے سنگیتیپریائے ستوں وچ آئی اے ۔ اس ویلے بھارت وچ پرچلت کئی مذہبی سمپرداؤں وچ اوکھا تپسیا دا مشق دیانتداری دا اک پرمکھ انگ سی ۔ بھگوان بدھ اس میتھڈ دے حامی نہیں سن ۔ کسپسیہناد اتے ادبرکسیہناد آدی ستوں وچ انھانتپسیاوانئتے تتسمبندھی بھگوان دے وچاراں اتے پرکاش پیندا اے ۔
پشبلِی ولوں یگّ کرنا اس ویلے پرچلت کرمکانڈ دا اک خاص انگ رہا اے ۔ کوٹدنت ستّ وچ انھاننے اہنساتمک یگیانشٹھان دا اپدیش دتا اے ۔
بدھ ویلے دے بھارتی سماج چترورنی انتظام اتے واقع سی ۔ بھگوان بدھ پیدا ہونا اچّ نیچ دے وی وڈے ورتکنیک سن ۔ چال چلن نوں ہی اسدی کسوٹی منندے سن ۔ جاتیواد دا وویچن ترپٹک دے کئی ستھاناں اتے آیا اے ۔ دیگھنکائے دے امبٹھّ سوگدنڈ اتے اگمّ ستوں وچ وی اس موضوع دی چرچہ اتے تتسمبندھی بدھ دے وچار آئے ہن ۔
کجھ لوک ردھِ حصول نوں مذہبی دیانتداری دا ہدف منندے سن ۔ سادھنے دے نمن سطراں اتے ردھیاں حاصل ہندیاں ہن ۔ جو سادھک اوہناں وچ آسکت ہو جاندے ہن ، اوہناں دا پتن اوشئمبھاوی اے ۔ اسلئی بھگوان نے اپنے ششیوں نوں ردھمظاہرہ کرنا نئمت : منا کیتا ۔ انھاننے دسیا کہ دیانتداری ولوں شترقی حاصل کرنا اتے دوسریاں نوں اس رستہ دا فلسفہ قرانا ہی سبھتوں بہت چمتکار اے ۔ اس موضوع دی چرچہ مہالِ اتے کیوٹّ ستاں وچ آئی اے ۔
بودھی پرمپرا کہانی دے مطابق گوتم بدھ دے سابق چھ بدھ اتے ہوئے سن ۔ اوہناں دے نام اس پرکار ہن : وپسی ، سکھی ، ویسبھو ، ککسندھ ، کوناگمن اتے کسپ ۔ مہاپدان ستّ وچ ایہناں دی جیونیاں دا ذکر اے ۔ ایہہ ذکر پرانے کہانیاں دے ڈھنگ اتے اے اتے گوتم بدھ دیاں جیون واقعات تے مشتمل اے ۔ پہلاں چار نکاؤں وچ اس چھ : بدھاں دا ہی چرچہ آیا اے ۔ لیکن کھدک نکائے دے مطابق بدھبنس وچ 28 بدھاں دا چرچہ اے ۔ لکھن ستّ وچ 32 مہانپرکھ لچھناں دا ٹیکا اے ۔ اس ستّ وچ ایہہ وی دسیا گیا اے کہ کس کس کامیاب کرماں دے فلسروپ ایہہ لچھن حاصل ہندے ہن ۔
چکرورتی راجا دی سوچ اتی پرانے اے ۔ مہاسدسن اتے چکوتیسیہناد ستوں وچ چکرورتی راجا دا جیونامورت موجود کیتا گیا اے ۔ مہاسدسن ستّ وچ ورنت چکرورتی راجا بودھستو ہی سن ۔
جنوسبھ ، مہاگووند ، مہاسمئے ، سوکپنہ اتے آٹاناٹء ستوں وچ دیوترپن دا چرچہ آیا اے ۔ پہلاں ستّ دے مطابق بمبسار راجا موت دے بعد جنوسبھ نامک دیوتا ہوکے پیدا ہویا ۔ دوجے ستّ دے مطابق اندر ، برہما آدی دیوگن بھگوان دے کول ظاہر ہو ترسن دا گنگان کردے ہن ۔ تیسرے ستّ وچ کئی دیوترپن دے نعماں اتے واسستھانوں دی لمی تالکا دتی گئی اے ۔ چوتھے ستّ دے مطابق اندر بھگوان دے کول آکے پرشن پچھدا اے اتے بھگوان اوہناں دا جواب دندے ہن ۔ پنجواں ستّ اک پرتران اے ، جسدے ودھائک دیوتا ہن ۔ ایہہ ستّ مہایان یگ وچ رچت دھارنیاں دی یاد دواؤندا اے ۔
سنگیتیپریائے ستّ وچ کرمش : اک ولوں لے کے دس تک دھرمپریایوں دا ورگیکرن کیتا گیا اے ۔ روحانی جیون وچ اس دھرمپریایوں دا اہمیت دستر ستّ وچ دسیا گیا اے ۔ ایہہ دوناں ستّ ہور نکاؤں اتے ستوں دے مطابق دھرم پریائے متعلق ورگیکرنوں دے بنیاد سوروپ ہن ۔
انج تاں ہر ستّ دا اپنا اہمیت اے ، لیکن نچے لکھے ستوں دا خاص اہمیت اے - برہمجال ، سامنترپھل ، مہاپرنبوان ، مہاندان اتے سنگالاختلاف ۔ برہمجال ستّ وچ باہٹھ متوادوں دا ٹیکا اے ۔ سامننجپھل وچ شیل ، سمادھی اتے پرگیا ولوں یکت بتکنیک سادھنامیتھڈ دا ٹیکا اے ۔ ستیپٹھان وچ چار سمرتیپرستھانوں دا ٹیکا اے ، جنہاں دا کہ بتکنیک یوگ وچ اہم ستھان اے ۔ چار سمرتیپرستھان اس پرکار ہن - کامانپشئنا ، ویدنانپشئنا ، چتانپشئنا اتے دھرمانپشئنا ۔ دھرمانپشئنا وچ نیطبقہ ، سنکدھ ، آسرا بودھیانگ اتے چار آریا سچوں دا ٹیکا آیا اے ۔ مہاپرنوبان ستّ وچ بھگوان دی آخری چارکا دا ذکر آیا اے ۔ اس چارکا وچ بھگوان نے 37 بودھپکشیئے دھرماں دی مشق اتے زور دتا اے ۔ اس ستّ وچ مگدھ نریش اجاتشترُ اتے وجیاں دے وچ دی تناتنی دا وی چرچہ آیا اے ۔ مہپرنروان دے بعد بھگوان دے سریر دا داہسنسکار ، استھیاں دا وبھاجن اتے اوہناں اوتے ستوپاں دا اساری اتادِی گلاں دی چرچہ وی اس ستّ وچ آئی اے ۔ مہاندان وچ پرتیپتئسمتپاد دا ٹیکا اے ، جو بتکنیک دھرم اتے فلسفہ دا اہم اصول اے ۔ سنگالاختلاف ستّ وچ گرہستھدھرم نردشٹ اے ۔
ایہ وی ویکھو
سودھوباہرلے جوڑ
سودھو- دیگھ نکائے دا ہندی ترجمہ
- Digha Nikaya in Pali and English at metta.lk
- A Study of the Digha Nikaya of the Suttapitaka
- Digha Nikaya in English at accesstoinsight.org
- Free listing of all the Suttas (Alpha by sutta title)
- Digha Nikaya in English, Nepali and Nepalbhasha Archived 2011-09-26 at the وے بیک مشین
حوالے
سودھو- ↑ पृष्ठ ९, पुस्तकः बुद्धवचन त्रिपिटकया न्हापांगु निकाय ग्रन्थ दीघनिकाय, वीरपूर्ण स्मृति ग्रन्थमाला भाग-३, अनुवादक: दुण्डबहादुर बज्राचार्य, भाषा: नेपालभाषा, मुद्रकः नेपाल प्रेस
مہا تما بدھ · سٹوپا · چیتیا · نروان · وہار · سنگرام · اھمسا · مہابدھی مندر ·