پاۓ کلاں
Po-i-Kalan | |
---|---|
Courtyard at Po-i-Kalyan, with the madrasa and minaret. | |
بنیادی معلومات | |
مقام | Bukhara, Uzbekistan |
متناسقات | 39°46′33″N 64°24′51″E / 39.77583°N 64.41417°Eمتناسقات: 39°46′33″N 64°24′51″E / 39.77583°N 64.41417°E |
مذہبی انتساب | اسلام |
ضلع | بخارا |
صوبہ | بخارا صوبہ |
ملک | ازبکستان |
مذہبی یا تنظیمی حالت | مسجد complex |
تعمیراتی تفصیلات | |
نوعیتِ تعمیر | Mosque, مدرسہ (اسلام), courtyards, مینار |
طرز تعمیر | اسلامی فن تعمیر |
سنہ تکمیل | 12th-century, 16th-century |
تفصیلات | |
مینار | 1 |
مینار دی بلندی | 45.6 m |
تریخ
سودھویہ کمپلیکس شہر دے تاریخی حصے وچ واقع اے۔ 713 دے بعد توں ، قلعے دے جنوب وچ ، اس علاقے وچ متعدد اہم مسیتاں تعمیر کيتیاں گئیاں سن۔ بخار دے محاصرے دے دوران چنگیز خان دے ذریعہ جلا دتی جانے والی انہاں کمپلیکساں وچوں اک ، 1121 وچ کاراخانی حکمران ارسلان خان نے تعمیر کروائی سی۔ کلاں مینار ارسلان خان کمپلیکس دی واحد عمارت اے جو اس محاصرے دے دوران محفوظ رہی۔
فن تعمیر
سودھوکلان مینار (فارسی / تاجک "عظیم مینار" دے طور پر) دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ اسنوں ٹتے آف ڈیتھ دے ناں توں وی جانیا جاندا اے کیونجے صدیاں توں مجرماں نوں اُتے توں سُٹ کر پھانسی دتی جاندی سی۔
مینار اس کمپلیکس دا سب توں مشہور حصہ اے ، جو شہر دے تاریخی مرکز نوں اک بہت وڈا عمودی ستون دی شکل وچ غلبہ دیندا اے۔ مینار دا کردار زیادہ تر روايتی تے آرائشی مقاصد دے لئی ہُندا اے - اس دا طول و عرض مینار دے مرکزی کم دی حد توں تجاوز کردا اے ، جو اک مقام مقام فراہم کردا اے جتھے توں موزین لوکاں نوں نماز دے لئی پکار سکدا اے۔ اس مقصد دے لئی مسجد دی چھت اُتے چڑھ جانا کافی سی۔ ایہ عمل اسلام دے ابتدائی سالاں وچ عام سی۔ "مینار" دا لفظ عربی بولی "منارا" ("مینارہ" ، یا زیادہ لفظی طور اُتے "ایسی جگہ جتھے جلدا اے ") توں نکلدا اے۔ شاید اسلام دے میناراں دے لئی نظریہ "فائر ٹاورز" یا گذشتہ عہدےآں دے لائٹ ہاؤساں توں اپنایا گیا سی۔ [۱]
معمار ، جس دا ناں صرف باکو سی ، نے اک سرکلر پلر اِٹاں دے ٹتے دی شکل وچ مینار بنایا ، تھلے دی طرف 9 میٹر (29.53 فٹ) قطر ، 6 میٹر (19.69 فٹ) ہیڈ ہیڈ تے 45.6 میٹر (149.61) فٹ) اونچائی اک اِٹاں دا سرپل سیڑھی اے جو ستون دے چاراں طرف گھمدی اے تے اس دے نتیجے وچ سولہ محراب والے روٹونڈا - اسکائ لائٹ وچ اترتی اے جو اک عمدہ قد آور کارنائیس (شرافہ) اُتے مبنی اے۔ [۲]
کلاں مسجد
سودھوخانیت بخارا وچ ، کلاں مسجد ( مسجد کلاں ) 1514 وچ مکمل ہوئی۔ ایہ سمرقند دی بی بی خانم مسجد دے سائز دے برابر اے۔ اگرچہ ایہ دونے ہی مسیتاں نيں ، لیکن ایہ تعمیراتی طرز وچ بہت مختلف نيں۔ مسجد دے اندرونی صحن نوں گھیرے ہوئے گیلریاں دی چھت اُتے 288 گنبد نيں جنہاں اُتے 208 ستون نيں۔ مرکزی نماز ہال وچ داخلے دے لئی صحن دا سامنا اک لمبا ٹائیلڈ آئیون پورٹل اے۔ اس مسجد دے نیلے رنگ دے اک وڈے گنبد گنبد دے نال واقع اے ۔ <div class="thumb tnone" style="margin-left: auto; margin-right:auto; width:100%; max-width:لکھن غلطی: "[" نشان پچھانیا نہیں جارہیاpx;">
تاریخی پس منظر
سودھووہ جگہ جتھے اُتے پیچیدہ پائے کلاں واقع اے ماضی دی چند مکمل تباہ شدہ عمارتاں دا مقام اے۔ اسلام توں پہلے دے دور وچ اگ دے پرستارےآں دے لئی اک مرکزی گرجا سی۔ ایتھے 713 ء توں کشتی دی سائٹ جنوب وچ ، بنیادی گرجا دی کئی عمارتاں نوں مسجد فیر مسمار دے اگ تے جنگاں دے بعد بحال دی تعمیر، تے جگہ توں جگہ اُتے منتقل کر دتا گیا تھا. 1127 وچ ، کاراخانی حکمران ارسلان خان نے مینار دے نال مسجد دی تعمیر مکمل کيتی۔ اس ڈھانچے دی عظمت نے چنگیز خان ناں بہت حیران کردتا ، اس نے غلطی توں مسجد نوں خاناں دا محل سمجھیا۔ اس دے باوجود ، اگ دی وجہ توں مسجد دی عمارت نوں وی نئيں بخشا گیا ، تے کئی سال تک اس آتش گیر عمارت دے بعد ایہ کھنڈرات وچ پيا رہیا۔ اصل عمارت وچ جو کچھ برقرار سی اوہ مینار کلان (مینارہ یائے کلان) سی۔
1510 وچ شعبان خان دی موت دے بعد ، زیادہ تر مقامی حکمراناں (امیراں تے سلطاناں) نے مرکزی حکومت نوں جزوی طور اُتے تسلیم کرلیا۔ شعبانی ریاست دا راجگڑھ سمرقند وچ سی۔ 1512 وچ ، شعبانی خان دا بھتیجا ، جوان شہزادہ معیز الدین ابو الغازی عبید اللہ ، بخارا دا سلطان بن گیا۔ انہاں نے ایہ اقتدار اپنے والد محمود سلطان توں ورثے وچ حاصل کيتا ، جو شبانی خان تے اس دے وفادار ساتھی شامل نيں۔ 1533 تک ، عبیداللہ سلطان بخارا دا اک کامیاب گورنر سی ، جدوں اسنوں ما ورا النہر دے خان ، پوری شیبانی ریاست دے خان دی حیثیت توں تخت نشین کيتا گیا سی۔ اس دے باوجود اس نے اپنی رہائش گاہ سمرقند یعنی ریاست دا راجگڑھ منتقل کرنے توں انکار کردتا۔ ہور ایہ کہ بعد وچ اس نے بخارے نوں شیبانی ریاست دا راجگڑھ بنایا۔ اس دے بعد ، عبید اللہ (عبید اللہ) دی حکومت والی ریاست دا اک نواں ناں بخارا خانے حاصل ہويا۔ اس طرح عبید اللہ خان (حکومت 1533–1539) بخارا خانیت دا پہلا خان بن گیا۔ جدوں کہ عبیداللہ خان ماورالنہر دا خان سی ، اس دا بیٹا عبد العزیز خان بخارا دا خان سی۔ اوہ بخارا نوں اپنی فیملی لاٹ سمجھدے سن ۔ اوہ بخارا دے محب وطن سن تے شہر دی کامیابی دا خیال رکھدے سن ۔
حقیقت ایہ اے کہ بخارا دے گورنر نے 1514 وچ ایسی عظیم الشان مسجد تعمیر کيتی سی ، جو شاہی سماکنڈ - بی بی خانم مسجد دی علامت دے نال مقابلہ کر سکدی سی ، جو بخار نوں آخر شیبانی ریاست دا راجگڑھ بنانے دا رجحان ظاہر کردی اے۔ کلان مسجد دی تعمیر توں ، عبیداللہ سلطان نے سمرقند اُتے تسلط دے لئی لڑنے دے بجائے اک نويں راجگڑھ کیتی تشکیل دا آغاز کيتا ، جو ہمیشہ شیبانیاں دا مخالف رہیا۔ [۲][۳][۴]
میر-عرب مدرسہ (1535–1536)
سودھومیر عرب مدرسہ دی تعمیر دا سہرا یمن دے شیخ عبد اللہ یامانی نوں جاندا اے۔ اسنوں میرِ عرب وی کہیا جاندا اے ، اوہ عبید اللہ خان تے انہاں دے بیٹے عبد العزیز خان دے روحانی سرپرست سمجھے جاندے سن ۔ عبید اللہ خان نے ایران دے خلاف کامیاب جنگ لڑی۔ گھٹ توں گھٹ تن بار اس دی فوج نے ہرات اُتے قبضہ کرلیا۔ ایران اُتے پرت مار دے ہر چھاپے دے نتیجے وچ بوہت سارے اسیراں نوں پھڑ لیا گیا۔ عبیداللہ خان نے تن ہزار فارسی اسیراں نوں بیچنے توں جو رقم حاصل کيتی سی اس نے میر عرب عرب مدرسہ دی تعمیر دے لئی مالی اعانت فراہم دی سی۔ عبیداللہ خان بہت مذہبی سن ۔ انہاں نے اسلام دے عقیدے وچ سیفزم دے جذبے توں بہت زیادہ احترام کيتا۔ انہاں دے والد نے انہاں دا ناں 15 واں صدی دے ممتاز شیخ عبید اللہ الاحرار (1404–1490) دے اعزاز وچ رکھیا سی ، اس دا تعلق تاشقند توں سی۔
1630 دی دہائی تک ، بادشاہاں نے اپنے لئے تے اپنے رشتہ داراں دے لئی ہن تک شاندار مقبرے نئيں بنائے۔ شیبانی خاندان دے خان قرآن دی روایات دے معیار دے عہدیداراں سن . مذہب دی اہمیت اِنّی زیادہ سی کہ ایتھے تک کہ عبید اللہ جداں مشہور خان نوں انہاں دے مدرسہ وچ اس دے سرپرست دے پاس دفن کردتا گیا سی۔ میر عرب وچ والٹ (گورنہ) دے وسط وچ ، مدرسہ عبید اللہ خان دی لکڑی دی قبر وچ واقع اے۔ اس دے سر اُتے انہاں دے استاد - میر العرب انہاں سانچاں وچ لپٹے ہوئے نيں۔ محمد قاسم ، مدرسہ (اک سینئر استاد) مدرسہ (سن 1047 ہجرہ وچ انتقال ہويا) نوں وی نیڑے ہی مداخلت کيتی گئی۔
میر عرب مدرسہ دا پورٹل اک محور اُتے واقع اے جس وچ کلان مسجد دا پورٹل اے۔ اُتے ، مربع نوں مشرق دی طرف کچھ کم کرنے دی وجہ توں ، اک پلیٹ فارم اُتے مدرسہ دی عمارت نوں بلند کرنا ضروری سی۔ [۵]
میریعرب مدرسہ 1981 وچ سنٹرلرز دے ویڈیو ، گولڈن براؤن دی شوٹنگ دے لئی استعمال ہونے والے تھاںواں وچوں اک سی۔ حوالےدی لوڑ؟ ۔
ایہ وی دیکھو
سودھو- لیبِ حوض - تاریخی تالاب (ہاز) ۔
- سامانی مقبرہ - نويں ۔10 واں صدی دا فن تعمیر ۔
- ازبکستان وچ مسیتاں دی لسٹ
- ازبکستان وچ مدرسے
حوالے
سودھو- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ "Бухоро Bukhara Бухара" На узбекском, английском и русском языках. Издательство "Узбекистан", Ташкент 2000
- ↑ История Узбекистана (XVI - первая половина XIX в.) Ташкент -"Укитувчи" -1995
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.